Για περισσότερο από μισό αιώνα, η Σαουδική Αραβία επηρέαζε τις αποφάσεις του OPEC περισσότερο από κάθε άλλη χώρα, εντός ή έκτος του OPEC. Μάλιστα πολλές φορές κάποιες αποφάσεις της Σ.Α είχαν σαν στόχο τον εξαναγκασμό του OPEC να πάρει αποφάσεις οι οποίες χάριζαν πολλά εκατομμύρια αν όχι δισεκατομμύρια δολάρια στους πετρελαιοπαραγωγούς της.
Αυτές οι εποχές όμως τέλειωσαν. Ενώ οι συναντήσεις του OPEC εξακολουθούν να επηρεάζουν τις τιμές, η φωνή της Σαουδικής Αραβίας δεν έχει την ίδια σημασία με το παρελθόν. Μια άλλη φωνή ενός μη μέλους: της Ρωσίας, και συγκεκριμένα του Βλαντιμίρ Πούτιν έχει αποκτήσει μεγαλύτερη δύναμη τα τελευταία χρόνια και η Ρωσία πλέον είναι σε θέση να ελέγχει τις τιμές του πετρελαίου όπως έκανε στο παρελθόν η Σ.Α. Πριν από ένα χρόνο η Ρωσία συμφώνησε με τον OPEC να περιορίσει την προσφορά πετρελαίου. Από τότε ο Πούτιν έχει αναδειχθεί στον πιο σημαντικό παίκτη της σκακιέρας. Όπως ανέφερε και ένας ανώτερος αξιωματούχος του OPEC υπό τον όρο της ανωνυμίας, ο Ρώσος ηγέτης πλέον «ελέγχει όλες τις αποφάσεις».
Το αυξανόμενο ενδιαφέρον του Κρεμλίνου για τον OPEC αντικατοπτρίζει μια εξωτερική πολιτική που έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει την επιρροή των ΗΠΑ σε ολόκληρο τον κόσμο μέσω ενός ευρύτερου συνδυασμού οικονομικών, διπλωματικών και στρατιωτικών μέσων. Αυτή η στρατηγική, η οποία υποστηρίζεται από τον τεράστιο πλούτο των φυσικών πόρων της Ρωσίας, φαίνεται να λειτουργεί.
“Ο Πούτιν είναι τώρα ο ενεργειακός τσάρος του κόσμου”, δήλωσε ο Helima Croft, πρώην αναλυτής της Central Intelligence Agency, ο οποίος κατευθύνει την παγκόσμια στρατηγική βασικών προϊόντων στην RBC Capital Markets LLC στη Νέα Υόρκη.
Η Συνεδρίαση της Βιέννης στο επίκεντρο της προσοχής
Η θέση του Πούτιν θα είναι στο προσκήνιο στις 30 Νοεμβρίου, όταν τα 14 μέλη του OPEC, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, του Ιράκ, της Νιγηρίας και της Βενεζουέλας θα φιλοξενήσουν τους ανεξάρτητους παραγωγούς όπως η Ρωσία και το Μεξικό στη Βιέννη για να συζητήσουν την επέκταση της συμφωνίας για τις περικοπές που είχαν συμφωνηθεί τον περασμένο Μάρτιο. Από αυτήν την απόφαση διακυβεύεται η οικονομική και πολιτική υγεία όλων των εμπλεκόμενων κρατών, μεταξύ των οποίων το Καζακστάν και το Αζερμπαϊτζάν, δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες που ο Πούτιν έφερε στη συμφωνία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συμμετέχοντες στη συμφωνία παράγουν το 60% του παγκόσμιου πετρελαίου.
Ο Πούτιν προκάλεσε μια βραχυπρόθεσμη άνοδο των τιμών του πετρελαίου την παραμονή της πρώτης επίσκεψης του Σαουδάραβα βασιλιά στη Ρωσία τον περασμένο μήνα, υποδεικνύοντας ότι οι περικοπές θα παραταθούν μέχρι το τέλος του επόμενου έτους, αν και τόνισε ότι δεν είχε λάβει τελική του απόφαση . Οι παρατηρήσεις του Πούτιν, παρόλο που ήταν εξειδικευμένες, πυροδότησαν έναν νέο ενθουσιασμό τόσο από τους παραγωγούς του ΟPEC όσο και από τους παραγωγούς έκτος του ΟPEC για να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε μια τέτοιου είδους συμφωνία.
Βεβαίως, μιλάμε για μια δύσκολη συμμαχία. Οι Σαουδάραβες – ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο – είναι ήδη δυσαρεστημένοι με το μέγεθος των περικοπών που πρέπει να κάνουν Επιπλέον έχουν παράπονα και για τα μέλη της συμμαχίας ότι δεν συμμορφώνονται πλήρως με τις συμφωνίες που έχουν γίνει. Εξακολουθούν επίσης να μην είναι ευχαριστημένοι από την επιφυλακτικότητα της Ρωσίας που δεν είναι απολυτά σίγουρη αν θέλει την παράταση της συμφωνίας για την περικοπή της προσφοράς του πετρελαίου.
Μετά από τα σχόλια του Πούτιν για την συμφωνία, το Κρεμλίνο στέλνει μεικτά μηνύματα, εν μέρει για να καθησυχάσει τους εγχώριους βαρόνους πετρελαίου, όπως τον επικεφαλής της Rosneft PJSC Igor Sechin και τον δισεκατομμυριούχο της Lukoil PJSC, Vagit Alekperov. Η Ρωσία προσπαθεί επίσης να κρατήσει τις τιμές του πετρελαίου σε μια χαμηλά επίπεδα, ώστε να ασκηθούν πιέσεις στις εταιρείες σχιστόλιθου οι οποίες δυσκολεύονται να παράξουν πετρέλαιο σε τόσο χαμηλές τιμές. Ο κύριος στόχος της πολιτικής αυτής είναι οι Η.Π.Α. οι οποίες ευελπιστούν να αποκτήσουν ένα μεγάλο μερίδιο αγοράς πουλώντας σχιστολιθικό πετρέλαιο.
Ο Πούτιν, ο οποίος ξεκίνησε την συνεργασία του με τον ΟΠΕΚ όταν οι τιμές ήταν περίπου 20 δολάρια ανά βαρέλι, έχει έναν ακόμη λόγο να μην θέλει τις τιμές του πετρελαίου να αυξηθούν απότομα. Η Ρωσία επωφελείται επί του παρόντος από το ασθενέστερο ρούβλι, το οποίο βοηθάει τις εξαγωγές της χώρας η οποία με την πάροδο του χρόνου καθίσταται λιγότερο εξαρτημένη από τις εξαγωγές ενέργειας για να καλύψει τις ανάγκες της.
Η συμφωνία της Ρωσίας με την Σ.Α είναι αμοιβαία επωφελής
Για τους Ρώσους παραγωγούς, οι περικοπές της παράγωγης γίνονται όλο περισσότερο οδυνηρές. Με το Brent Πετρέλαιο να φτάνει περίπου τα 63 δολάρια ανά βαρέλι, σχεδόν 30% υψηλότερο από ό,τι πριν από ένα χρόνο, επικρατεί ανησυχία σχετικά με την απόφαση να περιορίσουν την παραγωγή.
“Υπάρχουν τρία σενάρια που εξετάζονται, πρώτο σενάριο είναι ότι το OPEC θα σταματήσει τις περικοπές στο τέλος του έτους ή στα τέλη Μαρτίου του επόμενου έτους, ή θα συνεχιστούν μέχρι το 2018“, δήλωσε ο Eric Liron, πρώτος αντιπρόεδρος της Rosneft. “Είναι αμοιβαία επωφελής μια τέτοια συμφωνία“, δήλωσε ο Chow συνεργάτης του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσιγκτον και πρώην εκτελεστικό όργανο της Chevron Corp. “Οι Σαουδάραβες χρειάζονται έναν μεγάλο εταίρο που παράγει πετρέλαιο για να επηρεάσουν αποτελεσματικά την αγορά, από την άλλη η Μόσχα χρειάζεται έναν δυνατό συνεργάτη για την ενίσχυση του γεωπολιτικού και οικονομικού ρόλου της στη Μέση Ανατολή, κάτι που καθιστά την Ρωσία υποχρεωμένη να συμμορφωθεί με τις περικοπές της παραγωγής που θα προταθούν από την Σ.Α και το OPEC“.
Ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας, Χαλίντ Αλ-Φάλι, δήλωσε ότι θα ήθελε να ανακοινώσει παράταση της συμφωνία μέχρι το τέλος του 2018. Οι Ρώσοι αξιωματούχοι δίστασαν να ακολουθήσουν το σχέδιο της Σαουδικής Αραβίας αλλά πρόσφατα συμφώνησαν στο σχέδιο της συμφωνίας με το Ριάντ για την παράταση των περικοπών μέχρι τα τέλη του 2018. Ωστόσο, και οι δύο πλευρές δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει σε καίριες λεπτομέρειες καθώς η Μόσχα θέλει να συζητήσει για το ύφος της ανακοίνωσης της συμφωνίας, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο η Ρωσία να προσδεθεί σε μια συμφωνία που δεν θα την συμφέρει στο μέλλον Επιπλέον η βασική γραμμή της Ρωσίας είναι ότι οι αγορές θα πρέπει να αποφασίζουν για την τιμή του πετρελαίου, επομένως μια μεταβολή των αγορών θα πρέπει να αφήνει ελεύθερη – τουλάχιστον την Ρωσία – να διαχειριστεί τα αποθέματά της όπως εκείνη θέλει
Για τη Σαουδική Αραβία, η συμφωνία με την Ρωσία για την περικοπή της παραγωγής του πετρελαίου, ενός σύμμαχου του Ιράν το οποίο αποτελεί τον βασικό εχθρό της Σ.Α στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας άλλα και στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση. Στο παρελθόν, οι Σαουδάραβες θα μπορούσαν να επιβάλουν τη βούλησή τους στις τιμές και να τιμωρήσουν τους αντιπάλους τους πλημμυρίζοντας την αγορά με πετρέλαιο, όπως έκαναν εναντίον άλλων μελών του ΟΠΕΚ το 1985-86, της Βενεζουέλας το 1998-99 και της βιομηχανίας σχιστολιθικών πετρωμάτων των ΗΠΑ το 2014-15. Η Ρωσία τότε, αποτελούσε τον επόμενο στόχο. Τώρα όμως η σαουδαραβική οικονομία αποδυναμώνεται και το βασίλειο χρειάζεται υψηλότερες τιμές πετρελαίου, όπως όλοι οι άλλοι μέσα στο OPEC. Χάρη σε ορισμένα μέτρα, όπως του δημοσιονομικού της ανοίγματος, η Σαουδική Αραβία πλέον χρειάζεται υψηλότερες τιμές ακόμα και από το Ιράν ή τη Ρωσία, η οποία βασίζει τον προϋπολογισμό στο πετρέλαιο με μέση τιμή τα 40 δολάρια ανά βαρέλι.
Η καταστολή της διαφθοράς του πρίγκιπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, συμπεριλαμβανομένης της ξαφνικής σύλληψης κολοσσών και δισεκατομμυριούχων, φαίνεται ότι έχει αυξήσει τις ανάγκες του βασιλείου για ισχυρά έσοδα από το πετρέλαιο – συνεπώς το βασίλειο χρειάζεται υψηλότερες τιμές πετρελαίου – για να διασφαλίσει ότι θα παραμένει στην εξουσία και ότι θα συνεχίσει το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα. Σε αυτήν την προσπάθεια η Ρωσία αποτελεί τον βασικό παίχτη ο οποίος έχει και την δύναμη να επηρεάσει τις αγορές άλλα έχει και την θέληση να βρει νέους συμμάχους κάτι που καθιστά τον Πούτιν τον νέο βασιλιά του OPEC.
