Ο Χάινριχ Χάινε είναι ένας από τους σπουδαιότερους Γερμανούς ποιητές. Υπήρξε ακόμη δημοσιογράφος και συγγραφέας. Θεωρήθηκε ποιητής του ρομαντισμού. Η γραφή του ωστόσο, δεν εντάσσεται ξεκάθαρα σε κάποιο λογοτεχνικό ρεύμα. Λυρική και ευαίσθητη από τη μια, με έντονα χαρακτηριστικά του διαφωτισμού και του ρεαλισμού από την άλλη. Μέσα από τους στίχους του μπορεί κανείς να καταλάβει την πάλη ανάμεσα στην ποιητικότητα και την πραγματικότητα της εποχής του.
Η ζωή του Χάινριχ Χάινε
Ο Χάινριχ Χάινε γεννήθηκε στο Ντίσελντορφ στις 13 Δεκεμβρίου του 1797. Η οικογένειά του ήταν γερμανοεβραϊκής καταγωγής. Ο πατέρας του ήταν έμπορος. Η μητέρα του, γυναίκα καλλιεργημένη, θαύμαζε τον Ρουσσώ και τον Γκαίτε. Από νωρίς, διέκρινε στο παιδί της τα πνευματικά του χαρίσματα. Ωστόσο, η παράδοση της οικογένειας τον ήθελε να σπουδάσει. Έτσι, ο πλούσιος τραπεζίτης θείος του ανέλαβε τις σπουδές του. Θα σπουδάσει νομικά. Το 1825 μάλιστα, θα ανακηρυχθεί Διδάκτωρ του Δικαίου.
Ο τραπεζίτης θείος θα τον πιέσει να εργαστεί για εκείνον. Όμως ο Χάινριχ Χάινε θα αντιληφθεί πως δεν έκανε ούτε για το επάγγελμα του δικηγόρου αλλά ούτε και για τραπεζικός υπάλληλος. Θα φύγει έτσι από τη Γερμανία. Θα περιπλανηθεί για έξι χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, διωγμένος ουσιαστικά από την πατρίδα του. Είχε αναμειχθεί σε επαναστατικά δημοκρατικά κινήματα κατά του αυταρχικού καθεστώτος της χώρας του. Θα καταλήξει ως εξόριστος, για πάντα, στο Παρίσι.
«Πολλοί παλιάνθρωποι προσπαθούν να καλύψουν τις βρώμικες πράξεις τους με την αφοσίωσή τους στα συμφέροντα της θρησκείας ή με την αυστηρή ηθική τους ή με την αγάπη για την πατρίδα τους».
Advertising
Ο Χάινριχ Χάινε στο Παρίσι της ελευθερίας
Στο Παρίσι, ο Χάινριχ Χάινε θα γοητευτεί από την ελευθερία του πνεύματος, την ανεξιθρησκία και την διανόηση της πόλης. Θα γνωρίσει και θα συναναστραφεί Γάλλους και ξένους ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος, αλλά κι ανθρώπους του ριζοσπαστισμού και της επανάστασης. Έτσι, ο Λιστ, ο Σοπέν, ο Μπελίνι, αλλά και Β. Ουγκώ, ο Α. Δουμάς, ο Ο. ντε Μπαλζάκ, ο Κ. Μαρξ, η Γεωργία Σάνδη θα γίνουν φίλοι του και συνοδοιπόροι. Με τον Κ. Μαρξ θα συνδεθεί με στενή φιλία αλλά και κοινή πολιτική μοίρα. Με την Γ. Σάνδη είχε επίσης αναπτύξει ιδιαίτερη σχέση. Στο Παρίσι ο ποιητής θα ζήσει και μεγάλους και θυελλώδης έρωτες απ’ τους οποίους θα εμπνευστεί και θα γράψει τα ερωτικά του ποιήματα. Το 1834 θα γνωρίσει τη σύζυγό του Ματθίλδη με την οποία θα ζήσει αρμονικά.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, κατάκοιτος και ταλαιπωρημένος από σοβαρή πάθηση, ζει φτωχικά και απομονωμένα σε έναν κακόφημο δρόμο της Μονμάρτης. Τους τελευταίους δε οχτώ μήνες, θα τους περάσει ερωτευμένος με μια νεαρή Γερμανίδα, που τον ενέπνευσε να γράφει ως το τέλος. Πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου του 1856. Ζήτησε να ταφεί στο κοιμητήρι της αγαπημένης του Μονμάρτης, χωρίς τελετές και λόγους, με μια πέτρα στη θέση του μνήματος.
«Όπου καίνε βιβλία, στο τέλος θα κάψουν και ανθρώπους».
Εργογραφία
Το ποιητικό του έργο είναι επηρεασμένο τα πρώτα χρόνια της συγγραφής από τον Γερμανικό ρομαντισμό. Το αίσθημα και η υπερβολή του είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των νεανικών του στίχων. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι απλή γιατί θέλει να απευθυνθεί στον απλό κόσμο. Μιλά για τον έρωτα, τη ζωή και την ελευθερία με λόγια της παράδοσης. Το λυρικό στοιχείο επικρατεί. Η ποίηση του Χάινριχ Χάινε είναι βιωματική και ίσως αυτοανοφορική.
Με διάθεση να εξομολογηθεί, ποιητικά πάντα, τα βιώματά του, μοιάζει να κάνει μια ενδοσκόπηση. Σταδιακά ωστόσο, θα στραφεί προς τον ρεαλισμό, οδηγούμενος και από τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής. Θα στραφεί κατά του Γερμανικού μεσαίωνα και θα ασπαστεί πλήρως τις αρχές και της ιδέες του Διαφωτισμού και της ελεύθερης βούλησης. Συλλογές του όπως Βιβλίο των τραγουδιών (1827), Λυρικό ιντερμέδιο ( 1822/23), Επιστροφή στην πατρίδα (1823/24), ενσαρκώνουν το πολυσχιδές και ανεξάντλητο πνεύμα του. Ήταν πολυγραφότατος και εκτός από τον λυρισμό, η ειρωνεία αλλά και το χιούμορ έχουν ιδιαίτερη θέση στο έργο του. Η επίδρασή του υπήρξε μεγάλη στην ευρωπαϊκή αλλά και στην ελληνική λογοτεχνία.
«Στο λουτρό δεν μπορεί κανένας να ξεχωρίσει ποια είναι η κυρία και ποια η καμαριέρα».
Ένας ρομαντικός ρεαλιστής.
Υπήρξε εχθρός της πολιτικής και θρησκευτικής καταπίεσης. Ήταν υπέρμαχος της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης. Στην πατρίδα του τον θεώρησαν προδότη, εκδιώχθηκε ως επαναστάτης και απαγόρευσαν τα βιβλία του. Στη ναζιστική Γερμανία τα βιβλία του κάηκαν, μαζί με πολλών άλλων. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια μετά την πτώση του ναζισμού για να αναγνωριστεί το σημαντικό του έργο. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του υπερασπιστή της ανθρώπινης ελευθερίας.
Τα ποιήματά του, μελοποιήθηκαν από του μεγάλους κλασσικούς συνθέτες της εποχής του όπως ο Σούμπερτ κι ο Σούμαν. Ο Χάινε, ξεκίνησε από τον ρομαντισμό, στράφηκε όμως στην πολιτική ποίηση φεύγοντας από τον μελαγχολικό και ερωτικό λυρισμό. Ο Χάινριχ Χάινε κατάφερε μέσα από τις προσωπικές εξομολογήσεις να αποδώσει με απλό λόγο την πολυπλοκότητα της εποχής του και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας του ρομαντισμού και της επανάστασης.
Παρακάτω ακολουθεί βίντεο με μελοποιημένη ποίηση του Χάινε.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
- Χάινριχ Χάινε, ο εγκάρδιος φίλος του Μαρξ. Ανάκτηση από: www.katiousa.gr (τελευταία σύνδεση 16/2/2021)
- Χάινριχ Χάινε: Ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές του γερμανόφωνου κόσμου. Ανάκτηση από: www.gnomionline.gr (τελευταία σύνδεση 16/2/2021)
- Αποφθέγματα Χάινριχ Χάινε. Ανάκτηση από: www.sansimera.gr (τελευταία σύνδεση 16/2/2021)
- Αλέξης Σταμάτης, Ο χειρόγραφος Χάινριχ Χάινε. Ανάκτηση από: www.tovima.gr (τελευταία σύνδεση 16/2/2021)
