Ο Χαρίλαος Τρικούπης θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς της νεότερης Ελλάδας. Ανυποχώρητος και ακέραιος χαρακτήρας, υπερασπίστηκε θαρραλέα τις φιλελεύθερες ιδέες και την πιστή εφαρμογή του Συντάγματος. Ο Χαρίλαος Τρικούπης ήταν ένας πολιτικός που ήθελε να τα αλλάξει όλα.
Γέννηση- Σπουδές
Ο Χαρίλαος Τρικούπης γεννήθηκε στις 11 Ιουλίου του 1832 στο Ναύπλιο. Από την πλευρά του πατέρα του, η καταγωγή του ήταν από το Μεσολόγγι και συγκεκριμένα από την ιστορική οικογένεια Τρικούπη, ενώ η καταγωγή της μητέρας του ήταν από την Κωνσταντινούπολη και την οικογένεια Καρατζά.
Ο πατέρας του, Σπυρίδωνας Τρικούπης, ήταν ιστορικός και πολιτικός, ενώ επί Ιωάννη Καποδίστρια είχε διατελέσει γενικός γραμματέας της Επικράτειας και υπήρξε ο πρώτος πρωθυπουργός του ελεύθερου ελληνικού κράτους, του Ελληνικού Βασιλείου.
Η μητέρα του, Αικατερίνη Μαυροκορδάτου, ήταν η αδελφή του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, ενώ ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης ήταν ο ανάδοχός του. Το όνομα του Χαριλάου Τρικούπη, το επέλεξε η μητέρα του λόγω της χαράς του λαού για την άφιξη του Όθωνα στην Ελλάδα.
Το 1834 η οικογένεια του Χαρίλαου Τρικούπη εγκαθίσταται στην Αθήνα, όπου συνέχισε τις γυμνασιακές σπουδές του με καθηγητές τους Γεώργιο Γεννάδιο και Γρηγόριο Παπαδόπουλο. Στη συνέχεια σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αφού ολοκλήρωσε την τριετή του φοίτηση, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και στο Λονδίνο.
Αρχή της πολιτικής σταδιοδρομίας
Ο Χαρίλαος Τρικούπης είχε μεγαλώσει σε πολιτική οικογένεια, οπότε το μέλλον του ήταν προδιαγεγραμμένο. Μετά το τέλος των σπουδών του εργάστηκε ως ιδιαίτερος γραμματέας του πατέρα του, ο οποίος τότε ήταν πρέσβης στο Λονδίνο. Μετά την παραίτηση του πατέρα του, ανέλαβε ως επιτετραμμένος της πρεσβείας.
Το 1856 ο Χαρίλαος Τρικούπης διορίστηκε επίσημος γραμματέας της πρεσβείας στο Λονδίνο, ακολουθώντας το διπλωματικό σώμα.
Το 1862 εκλέχτηκε πληρεξούσιος της Β΄ Εθνικής Συνέλευσης της ελληνικής παροικίας του Λονδίνου. Το 1864, ως πληρεξούσιος της ελληνικής κυβέρνησης, διεξήγαγε με επιτυχία τις διαπραγματεύσεις για την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. Στις 16 Μαρτίου του 1864 υπεγράφη η συνθήκη προσάρτησης των Ιονίων Νήσων στην Ελλάδα χάρη στην διπλωματική πολιτική που ακολούθησε ο Χαρίλαος Τρικούπης.
Αν και η διπλωματική σταδιοδρομία του υπήρξε βραχεία, εν τούτοις διακρίθηκε για την απαράμιλλη δεξιοτεχνία του. Η διπλωματική καριέρα του Χαρίλαου Τρικούπη διήρκησε 8 έτη.
Ο πολιτικός Χαρίλαος Τρικούπης
Το 1864 παραιτήθηκε από τη διπλωματική υπηρεσία για να συμμετάσχει στις εκλογές.
Το 1865 ο Χαρίλαος Τρικούπης εκλέχτηκε για πρώτη φορά βουλευτής Μεσολογγίου και τον επόμενο χρόνο έγινε υπουργός εξωτερικών στην κυβέρνηση των «λογάδων» του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. Ο Χαρίλαος Τρικούπης σε ηλικία 33 ετών κλήθηκε να αναλάβει μια κρίσιμη θέση, καθώς εκείνη την περίοδο είχε ξεσπάσει η Κρητική Επανάσταση.
Μια από τις πρώτες κινήσεις του Χαρίλαου Τρικούπη ως υπουργού εξωτερικών ήταν η αποκατάσταση του κύρους του κράτους απέναντι στους ξένους. Ο Χαρίλαος Τρικούπης έδειξε τις ηγετικές ικανότητες του από την πρώτη στιγμή, καθώς απαίτησε να τον επισκεφθούν πρώτα οι ξένοι πρεσβευτές και όχι το αντίθετο που ίσχυε μέχρι τότε.
Μια ακόμα προσωπική του επιτυχία ήταν η υπογραφή Συμφώνου Συνεργασίας με τη Σερβία.
Στις 20 Δεκεμβρίου του 1867 ο Χαρίλαος Τρικούπης παραιτήθηκε από την κυβέρνηση Κουμουνδούρου, ύστερα από τη διαφωνία του με τον βασιλιά Γεώργιο για το θέμα της Κρητικής Επανάστασης. Ο Χαρίλαος Τρικούπης αποφάσισε να μη συμμετάσχει σε άλλη κυβέρνηση και επικεντρώθηκε στη δημιουργία ενός δικού του κόμματος.
Το 1872 ο Χαρίλαος Τρικούπης μαζί με τους Κωνσταντίνο Λομβάρδο και Αθανάσιο Πετιμέζα ιδρύουν το δικό τους κόμμα με όνομα «Πέμπτος» ή «Απρόσωπος Κόμμα» και είχε σύμβολο του την «εληά».
Το Τρικουπικό κόμμα ήταν το πρώτο κόμμα αρχών στην ελληνική πολιτική ιστορία. Μέσω του δικομματισμού ο νέος πολιτικός σχηματισμός πρέσβευε τον αστικό εκσυγχρονισμό της χώρας.
Στις εκλογές του 1874 το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη αποτυγχάνει και δημοσιεύει στην εφημερίδα «Καιροί», ένα σαρκαστικό άρθρο με τίτλο «Τις πταίει». Στο άρθρο κατήγγειλε το πολιτικό σύστημα της εποχής και κατηγορούσε τον βασιλιά για τον τρόπο που ασκούσε την εξουσία του, καθώς αγνοούσε την αρχή της δεδηλωμένης. Η αρχή της δεδηλωμένης ήταν ο σχηματισμός κυβέρνησης από το κόμμα που έχει την πλειοψηφία στην Βουλή και όχι μειοψηφίας όπως έπραττε ο βασιλιάς.
Απόσπασμα από το άρθρο του Χαρίλαου Τρικούπη «Τις πταίει» αναφέρει:
Τις πταίει; Αφ’ ότου κατά το 1868 εγκαθιδρύθη η αρχή των κυβερνήσεων της μειοψηφίας, παν νέον βήμα της εξουσίας μαρτυρεί περί του σκοπού, εις ον αύτη αποβλέπει. Αψευδής δε απόδειξις του διενεργουμένου σχεδίου και αι άρτι διεξαχθείσαι βουλευτικαί εκλογαί.
Μετά από λίγο καιρό ξανά δημοσιεύει άρθρο του με τίτλο «Παρελθόν και Ενεστώς», με το οποίο πάλι επιτίθετο κατά του στέμματος. Μόλις γνωστοποιήθηκε η ταυτότητα – καθώς έγραφε ανώνυμα – φυλακίστηκε για 24 ώρες.
Με τα άρθρα έγινε γνωστός σε όλη την χώρα καθώς το άρθρο «Τις πταίει», ήταν η απαρχή της εφαρμογής της αρχής της δεδηλωμένης, που επέβαλε ο ίδιος έναν χρόνο μετά.
Το 1875 ο Χαρίλαος Τρικούπης έκανε τις πρώτες πραγματικά ελεύθερες εκλογές και εξελέγη για πρώτη φορά πρωθυπουργός της χώρας. Υποστήριξε την ουδετερότητα της Ελλάδας κατά το Ρωσοτουρκικό πόλεμο και για το λόγο αυτό ήρθε σε ρήξη με τον Βασιλιά Γεώργιο.Το 1881, μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας και την αποτυχία του τότε πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου, σχημάτισε κυβέρνηση και έθεσε τις βάσεις για ένα ευνοούμενο και σύγχρονο κράτος.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης εκλέχθηκε 7 φορές πρωθυπουργός της χώρας. Από το 1875 και για τα επόμενα 20 χρόνια πρωταγωνίστησε στην πολιτική ιστορία του τόπου ως εκπρόσωπος της ανερχόμενης αστικής τάξης. Την τελευταία περίοδο της πρωθυπουργίας του, η Ελλάδα πτώχευσε καθώς σταμάτησε να αποπληρώνει τα δάνεια που είχε λάβει από το εξωτερικό. Στις 10 Δεκεμβρίου του 1893, ο Χαρίλαος Τρικούπης αναγγέλει στην Βουλή την περίφημη φράση: «Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν!».
Το 1895 αποτυγχάνει στις εκλογές για 4 ψήφους και πικραμένος από την ήττα του φεύγει οριστικά για τις Κάννες. Το 1896 τέθηκε παρά την θέληση του υποψήφιος στις αναπληρωματικές εκλογές στην επαρχία του Βάλτου, όπου εκλέχτηκε πανηγυρικά. Ωστόσο, δεν πρόλαβε να χαρεί την νίκη του, καθώς στις 30 Μαρτίου του 1896, σε ηλικία 64 ετών, απεβίωσε στις Κάννες και ενταφιάστηκε στην Αθήνα, όπως επιθυμούσε.
Έργο
Τον Οκτώβριο του 1867 ο Χαρίλαος Τρικούπης, ως Υπουργός Εξωτερικών, υπέγραψε σύμφωνο αμυντικής συνεργασίας με τον ηγεμόνα Μιχαήλ της Σερβίας. Τον Μάρτιο του 1867 με πρόταση του καταργήθηκε ο φόρος της δεκάτης στα δημητριακά προϊόντα και αντικαταστάθηκε με το φόρο των αροτριώντων κτηνών. Επίσης, μείωσε την στρατιωτική θητεία σε 1 έτος αντί 3 που ήταν μέχρι τότε.
Αποξήρανε τη λίμνη Κωπαΐδα και δημιούργησε το σιδηροδρομικό δίκτυο. Αναδιοργάνωσε την αστυνομία, την αγροφυλακή και την Στρατιωτική σχολή Ευελπίδων. Η διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου επιτεύχθη χάρη στον Χαρίλαο Τρικούπη, ο οποίος την εγκαινίασε το 1893. Επιπλέον, θέσπισε νόμους για προσόντα, μονιμότητα και προαγωγή των δημοσίων υπαλλήλων.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης μείωσε τον αριθμό βουλευτών από 300 σε 150, το κατώτατο όριο που προβλεπόταν από το Σύνταγμα. Ενίσχυσε το Βασιλικό Ναυτικό με παραγγελία τριών μεγάλων πλοίων, των θωρηκτών Ύδρα, Σπέτσαι και Ψαρά.
Ένα χαρακτηριστικό προοδευτικό και τολμηρό όραμα του Χαρίλαου Τρικούπη ήταν η ζεύξη του στενού Ρίου- Αντιρρίου. Ένα όραμα που υλοποιήθηκε πάνω από έναν αιώνα αργότερα, με την κατασκευή της γέφυρας Ρίου- Αντιρρίου στην οποία δόθηκε τιμής ένεκεν το όνομα του.
Για να υλοποιήσει, όμως, όλα αυτά τα έργα χρειαζόταν πολλά χρήματα τα οποία η χώρα δεν είχε. Έτσι, αναγκάστηκε να καταφύγει σε βαριά φορολογία. Οπαδοί του αντιπάλου του Θ. Δηλιγιάννη αποκαλούσαν τον Χαρίλαο Τρικούπη «φορομπήχτη», λόγω των πολλών φόρων που επέβαλε στο κράτος.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης υπήρξε ένας από τους προνομιούχος της εποχής του, καθώς πέρασε το μεγαλύτερο μέρος των νεανικών του χρόνων στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αποκτήσει ευρωπαϊκή εμπειρία και νοοτροπία, γεγονός που τον έκανε να διαφέρει από τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς.
Ήταν ένας εκσυγχρονιστής ο οποίος αδιαμφισβήτητα άφησε πίσω ένα τεράστιο έργο.
Ακολουθεί ένα βίντεο-αφιέρωμα στον Χαρίλαο Τρικούπη:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο:
Χαρίλαος Τρικούπης. Ανακτήθηκε από https://www.aitoloakarnania.com.gr/index.php/8-ο-νομός-μας/59-χαρίλαος-τρικούπης (τελευταία πρόσβαση 24.03.2019)
Χαρίλαος Τρικούπης, ο εκσυγχρονιστής που φυλακίστηκε και κήρυξε την πτώχευση – Τα τελευταία του λόγια πριν εγκαταλείψει την πολιτική. Ανακτήθηκε από https://thecaller.gr/xronomixani/xarilaos-trikoupis-eksigxronistis-poy-filakistike/ (τελευταία πρόσβαση 24.03.2019)
Χαρίλαος Τρικούπης. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%BB%CE%B1%CE%BF%CF%82_%CE%A4%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%B7%CF%82 (τελευταία πρόσβαση 24.03.2019)
Χαρίλαος Τρικούπης. Ανακτήθηκε από https://www.sansimera.gr/biographies/273 (τελευταία πρόσβαση 24.03.2019)
