Μεξικό και Φρίντα Κάλο είναι ένα ζεύγος πανταχού παρόν και ένας ακατάλυτος βαθύς δεσμός. Αφήνοντας στην άκρη τα όρια ανάμεσα σε γυναικείο και ανδρικό, παραμένει ακόμα και σήμερα το ιδιαζόντως ελκυστικό σύμβολο της ανεξαρτησίας από τα επιβεβλημένα κοινωνικά πρότυπα.
Η ζωή της Φρίντα Κάλο
Η Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderón de Rivera γεννήθηκε το 1907 στο Coyoacán, μια μικρή πόλη στα προάστια του Μέξικο Σίτυ, στο πατρικό της σπίτι και σήμερα μουσείο – γνωστό ως Casa Azul (Μπλε σπίτι), όπου και πέθανε σε ηλικία 47 ετών. Στον Γερμανό πατέρα της, τον οποίο λάτρευε, οφείλει το γερμανικό της όνομα αλλά και την έφεση προς την τέχνη, λόγω της δικής του ενασχόλησης με τη φωτογραφία. Μεγάλωσε στη διάρκεια της Μεξικανικής Επανάστασης και φοίτησε σε ένα από τα καλύτερα σχολεία του Μεξικό, ώσπου το 1925 συνέβη το ατύχημα που σφράγισε τη μοίρα της: ακολούθησαν 35 επεμβάσεις και η συνειδητοποίηση ότι θα πονάει σε όλη της τη ζωή. Άντλησε δύναμη από τη ζωγραφική, στην οποία ήταν αυτοδίδακτη και τον έρωτα για τον Ριβέρα, που πίστευε στο ταλέντο της και την ενθάρρυνε συνεχώς, αν και η μεταξύ τους σχέση πέρασε από τα σαράντα κύματα. Ταγμένοι και οι δύο στον κομμουνισμό, έδωσαν καταφύγιο στο σπίτι τους στον διωκόμενο από τους σταλινικούς πράκτορες Τρότσκι, ο οποίος τελικά δολοφονήθηκε στο Μεξικό το 1940. Λίγο πριν πεθάνει η Φρίντα, με το ένα πόδι της ακρωτηριασμένο, μπόρεσε να παραστεί στη μοναδική της έκθεση, κατάκοιτη στο κρεβάτι της, το καταστολισμένο με σφυροδρέπανα και κεντημένα μαξιλάρια που έγραφαν «Diego mi amor». Οι πίνακές της άρχισαν να κερδίζουν το ενδιαφέρον πρώτα των Μεξικανών καλλιτεχνών τη δεκαετία του ’80, και σταδιακά ήρθε η παγκόσμια αναγνώριση. Ίσως η αναγνώριση αυτή περισσότερο να οφείλεται στη ζωή της παρά στη ζωγραφική της, αλλά αυτά τα δύο ταυτίζονταν για τη Φρίντα.
Πρώτα Βήματα
Το 1926, ενώ ανάρρωνε από το ατύχημα, η Φρίντα Κάλο ξεκίνησε μαθήματα ζωγραφικής. Η οικογένειά της δε μπορούσε να υποστηρίξει την καλλιτεχνική της δραστηριότητα οικονομικά, για αυτό και την προέτρεψαν να εικονογραφεί βιβλία ιατρικής. Στη διάρκεια της σύντομης ζωής της οι ώρες που πέρασε καθηλωμένη στο κρεβάτι, εξαιτίας των δεκάδων επώδυνων εγχειρήσεων, ήταν ώρες δημιουργίας. Τη μοναξιά που βίωνε την αντιμετώπισε ζωγραφίζοντας τον εαυτό της. «Ζωγραφίζω τον εαυτό μου, γιατί τον περισσότερο καιρό είμαι μόνη και γιατί είναι το πρόσωπο που γνωρίζω καλύτερα από όλα τα άλλα» έλεγε η ίδια. Η τάση της mexicanidad είναι έκδηλη στα έργα της Κάλο, είναι η τάση της μεξικανικής κουλτούρας.
Το 1929 έδειξε τη δουλειά της στον Ντιέγκο Ριβέρα, τον οποίο είχε γνωρίσει στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Μεξικού που σύχναζε.
Φρίντα Κάλο και Ντιέγκο Ριβέρα. Ο γάμος «ενός ελέφαντα με μία περιστέρα»
Παντρεύτηκαν το 1929, χώρισαν δέκα χρόνια μετά και ξαναπαντρεύτηκαν το 1940. Μόνιμο πρόβλημα στον γάμο τους ήταν η αδυναμία του Ριβέρα στις όμορφες γυναίκες. Ο Ριβέρα ήταν άσχημος και χοντρός. Κανείς δεν θα μπορούσε να χαρακτηρίσει πιο κολακευτικά την εξωτερική του εμφάνιση. Αλλά ελάχιστες γυναίκες του αντιστάθηκαν. Αναρίθμητες καλλονές έπεφταν στην αγκαλιά του και δήλωναν βαθιά ερωτευμένες. Όταν γνώρισε την Κάλο το 1928, ήταν παντρεμένος με τη δεύτερη γυναίκα του, την πανέμορφη Γουαδελούπε Μαρίν, που είχε υπάρξει μοντέλο για πολλά έργα του. Παντρεύτηκαν το 1929 παρά τις αντιδράσεις της μητέρας της Κάλο, που πίστευε ότι ο γάμος της κόρης της ήταν γάμος «ενός ελέφαντα με μία περιστέρα».
Η Κάλο είτε από αντίδραση προς τον σύζυγό της είτε από πραγματική επιθυμία είχε συνάψει διάφορες εξωσυζυγικές σχέσεις. Ανάμεσά τους, άντρες και γυναίκες, όπως η πασίγνωστη χορεύτρια, Τζοζεφίν Μπέικερ. Ο Ριβέρα δεχόταν χωρίς παράπονα τις σχέσεις της Κάλο με γυναίκες, που ίσως και να τον διασκέδαζαν. Αλλά με τους άντρες γινόταν έξω φρενών.
Το 1934 ο Ριβέρα χρησιμοποίησε ως μοντέλο την Κριστίνα, η οποία ήταν αδελφή της Φρίντα. Φυσικά την έριξε στο κρεβάτι και η Κάλο κατέρρευσε. Η ζωγράφος έγραψε στο ημερολόγιό της: «Είμαι σε τέτοια κατάσταση θλίψης, που δεν μπορώ να ζωγραφίσω. Η κατάσταση με τον Ντιέγκο χειροτερεύει κάθε μέρα». Όσο καιρό ήταν ο Ριβέρα μπλεγμένος με την αδερφή της, η Κάλο, που μπορούσε πάντα να εκφράζει τον πόνο της σε καμβάδες, ζωγράφισε μόνο έναν πίνακα. Ο πίνακας είχε τίτλο «Μερικές Μικρές Μαχαιριές» και απεικονίζει ένα στυγερό έγκλημα που είχε συνταράξει τη μεξικάνικη κοινωνία. Ένας άντρας μαχαίρωσε τη γυναίκα του 16 φορές και σχολίασε αργότερα ότι δεν την είχε πειράξει, εκτός από «μερικές μικρές μαχαιριές»! Η τελευταία προδοσία του Ριβέρα είχε αφήσει αντίστοιχα τραύματα στην ψυχή της Κάλο.
Κάλο και Τρότσκι
Το 1937 ο Ριβέρα προσέφερε άσυλο στον εξόριστο Λέον Τρότσκι. Ο Ρώσος πολιτικός έμεινε στο σπίτι της Κάλο μαζί με τη γυναίκα του για δύο χρόνια. Εκεί πλέκεται η θυελλώδης ερωτική τους σχέση, γνωστή ως «οι εραστές του Κογιοακάν». Η ερωτική τους ιστορία διήρκησε έξι μήνες. Σε αυτό το διάστημα η Φρίντα Κάλο ζωγράφισε πολλούς πίνακες. Είναι μια περίοδος γόνιμη και σημαντική για εκείνη.
Τι είναι αυτό που ξεκίνησε τον έρωτά τους; Η Φρίντα Κάλο, αφού επέζησε από ένα τρομακτικό ατύχημα και υπέστη αναρίθμητες εγχειρήσεις, έχει λύσσα για να ζήσει. Ζει για να ζωγραφίζει, να κάνει έρωτα, να μιλάει για πολιτική. Διψάει για ζωή: της αρέσει να μαγειρεύει, να πίνει, να χορεύει και να τραγουδάει. Βρίσκεται συνεχώς σε αναζήτηση αυτονομίας οικονομικής, σεξουαλικής και καλλιτεχνικής. Γοητεύεται από τον Τρότσκι, αυτό τον επαναστάτη κομμουνιστή, τον οποίο καταδιώκει ο Στάλιν. Ο Τρότσκι δεν έχει την εξουσία που είχε πριν αλλά έχει χάρισμα.
Αναγνώριση
Κατά τη διάρκεια της ζωής της η Φρίντα Κάλο ήταν κυρίως γνωστή ως γυναίκα του Ριβέρα και όχι ως ξεχωριστή καλλιτέχνης. Το 1938 ο Αντρέ Μπρετόν γνώρισε την Κάλο και τον Ριβέρα κατά το ταξίδι του στο Μεξικό. Εκείνος εντυπωσιάστηκε από τη δουλειά της, την κάλεσε να πάρει μέρος στην έκθεση μαζί με άλλους σουρεαλιστές ζωγράφους και οργάνωσε μια έκθεση της προσωπικής της δουλειάς στο Παρίσι. Εκείνη ωστόσο τόνισε πως οι πίνακές της δεν ήταν όνειρα, αλλά η δική της πραγματικότητα. Στη διάρκεια της ζωής της πραγματοποίησε τρεις μόνο εκθέσεις: στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη και στο Μεξικό. Το 1939 χώρισε προσωρινά από τον Ριβέρα και αποσύρθηκε στο Μεξικό, στο «Μπλε Σπίτι». Εκεί ζωγράφισε τον πίνακα «Οι δύο Φρίδες», στον οποίο απεικονίζει το δίλημμά της για το διαζύγιο. Σε όλη τη διάρκεια του 1939 διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση με τον Νίκολας Μάρεϊ, τον οποίο είχε γνωρίσει μαζί με τον Ριβέρα στη Νέα Υόρκη. Σύντομα μετά το διαζύγιο, το 1940, χώρισε με τον Μάρεϊ και ξαναπαντρεύτηκε με τον Ριβέρα.
Η Φρίντα ζωγράφισε όπως κανείς άλλος τον πόνο, την αμφίθυμη σεξουαλικότητά της, το διαλυμένο της κορμί, τη μεξικάνικη φιλοσοφία. Στα έργα της εκτός από το προσωπικό της δράμα καθρεφτίζεται όλη η φιλοσοφία και η παράδοση της πατρίδας της. Τον όρο «σουρεαλισμό» δεν τον αποδέχτηκε ποτέ για τους πίνακές της. «Δεν ανήκω στους σουρεαλιστές. Δεν ζωγράφισα ποτέ όνειρα. Ζωγράφιζα την πραγματικότητά μου».
Το 2010, η κυβέρνηση του Μεξικού, σε αναγνώριση της συνεισφοράς της Φρίντα Κάλο αλλά και του Ντιέγκο Ριβέρα απεικόνισε τα πρόσωπά τους στις δύο όψεις του χαρτονομίσματος των 500 πέσος, στην έκδοση για τον εορτασμό της 200ής επετείου της ανεξαρτητοποίησης της χώρας και της 100ής επετείου της Μεξικανικής Επανάστασης.
Το Μπλε Σπίτι της Φρίντα Κάλο (La Casa Azul), όπου έζησε και δούλεψε στην Πόλη του Μεξικού, είναι πλέον μουσείο, στο οποίο εκτίθενται προσωπικά της αντικείμενα.
Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε το trailer της βιογραφικής ταινίας «Frida», παραγωγής 2002. Πρωταγωνιστούν η Σάλμα Χάγιεκ και ο Άλφρεντ Μολίνα. Σκηνοθεσία Τζούλι Τέιμορ. Η ταινία ήταν υποψήφια για 6 Όσκαρ και απέσπασε τα δύο.
Πηγές:
www.iefimerida.gr
el.wikipedia.org
www.diavasame.gr
www.mixanitouxronou.gr
