Μαρκήσιος Ντε Σαντ: συγγραφέας, φιλόσοφος και εμπνευστής του όρου «σαδισμός», ο οποίος προήλθε από το επώνυμο του. Πρόκειται άραγε για έναν χυδαίο και διεστραμμένο συγγραφέα πορνογραφίας ή για έναν «μάρτυρα» που θυσίασε την ελευθερία του για να επιτεθεί στην υποκριτική ηθική της άρχουσας τάξης; Το μόνο σίγουρο είναι πως αιώνες μετά τον θάνατο του τα έργα του σοκάρουν ακόμα και τον πιο απελευθερωμένο αναγνώστη. Ο ίδιος έγραψε κάποτε:
«Είμαι ένας ακόλαστος, αλλά δεν είμαι εγκληματίας ούτε φονιάς.»
Ποιος ήταν ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ;
Ο Donatien Alphonse François de Sade, γνωστός ως Μαρκήσιος Ντε Σαντ ή «θεϊκός μαρκήσιος,» γεννήθηκε στις 2 Ιουνίου του 1740. Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας. Εντούτοις, ο βίαιος τρόπος μεταχείρισης των χωρικών από την άρχουσα τάξη, οι ακολασίες των αριστοκρατών αλλά και η εικόνα του διεφθαρμένου ιερέα και θείου του, ο οποίος ήταν ηγούμενος σε Αββαείο, τον έκαναν να αποστραφεί, από μικρή ηλικία, κάθε μορφή εξουσίας. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών και της στρατιωτικής του θητείας νυμφεύτηκε την αγαπημένη του Πελαζί.
Ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ δεν φαίνεται να θέλησε ποτέ να συμβιβαστεί με την επιβεβλημένη ηθική της εποχής του. Όχι μόνο διατηρούσε σχέσεις με ιερόδουλές αλλά φαίνεται πως τις κακοποιούσε, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για απόπειρα δολοφονίας. Εκτός από τις ιερόδουλες, ο Ντε Σαντ αποπλανούσε και άλλες γυναίκες στην προσπάθεια να πραγματοποιήσει τις, ομολογουμένως, αρρωστημένες φαντασιώσεις του. Οι κατηγορίες σε βάρος του ήταν πολλές τόσο για σεξουαλικά εγκλήματα όσο και για σοδομισμό. Βασικός διώκτης του, μάλιστα, ήταν η ίδια η πεθερά του, η οποία εν τέλει κατάφερε να τον φυλακίσει. Αν και αποφυλακίστηκε μετά τα γεγονότα της Επαναστάσεως δεν άργησε να φυλακιστεί ξανά από τον Ναπολέοντα. Ο ίδιος υποστήριζε:
«Δεν είμαστε πιο ένοχοι όταν ακολουθούμε τα πρωτόγονα ένστικτά μας που μας κυβερνούν απ’ ό,τι είναι ο Νείλος για τις πλημμύρες του ή η θάλασσα για τα κύματά της.»
Πέθανε ήσυχα, σε ηλικία 74 ετών. Τα τελευταία λόγια του ήταν τα παρακάτω:
«Εάν δεν έζησα περισσότερο, ήταν επειδή δεν μου έδωσα χρόνο.»
Το έργο του Ντε Σαντ:
Τα έργα που συνέγραψε ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ εντός των φυλακών (απαγορευμένα μέχρι και το 1950) αποτελούν κάποια από τα προκλητικότερα έργα όλων των εποχών. Πρόκειται για έναν μοναδικό συνδυασμό περιγραφής, ακραίας μορφής, ερωτικών πρακτικών και φιλοσοφικού λόγου. Αρχικά, το κείμενο σοκάρει τον αναγνώστη τόσο λόγω της απίστευτης βιαιότητας και διαστροφής των σκηνών όσο και εξαιτίας της βλασφημίας, της κατάλυσης, θα λέγαμε, κάθε ηθικού ορίου αλλά και της επίθεσης σε κάθε κοινωνικό θεσμό. Ο συγγραφέας δεν επιτίθεται μόνο στον θεσμό της αριστοκρατίας, αλλά και της θρησκείας και της οικογένειας. Ο τρόπος με τον οποίο βεβηλώνει το οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί ιερό από τον αναγνώστη, προκαλεί δέος και οργή.
Παρ’ όλα αυτά, σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάλυσης, ο αναγνώστης μπορεί να διαπιστώσει ότι η επίθεση του συγγραφέα δεν απευθύνεται στις αξίες του αναγνώστη. Αντιθέτως, στοχεύει στα άτομα εκείνα που εκπροσωπούν τους προαναφερθέντες θεσμούς, και των οποίων η δράση ξεπερνά ακόμα και τις φρικτές περιγραφές των βιβλίων του Μαρκησίου. Ο ίδιος φαίνεται πως απλά περιγράφει τις αποτρόπαιες πτυχές και ενασχολήσεις κύκλων που πολύ καλά γνωρίζει. Κύκλων για τους οποίους τα γραφόμενα του ήταν, δυστυχώς, καθημερινές πρακτικές. Η οργή και η αποστροφή του για την ανηθικότητα – και όχι μία παράλογη τάση αμφισβήτησης – φαίνεται να τον ώθησαν στην προκλητική γραφή.
Αποτίμηση του έργου του Μαρκησίου Ντε Σαντ
Για τους παραπάνω λόγους, ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ έχει θεωρηθεί ένας από τους σημαντικότερους κοινωνικούς φιλοσόφους της εποχής του αλλά και ένας από τους πιονέρους της ψυχοπαθολογίας και της ψυχανάλυσης. Έγραψε ανοιχτά, και σε μία πολύ πρώιμη εποχή, για τις πιο σκοτεινές σκέψεις που περνούν από το ανθρώπινο μυαλό. Αν και πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του σε φυλακές και άσυλα λόγω της ελευθεροστομίας του, δυστυχώς δεν περιέγραψε τίποτα περισσότερο από κοινές πρακτικές της διεφθαρμένης αριστοκρατικής τάξης, λίγο πριν το ξέσπασμα οργής του λαού. Μερικά από τα γνωστότερα έργα του είναι:
- Ο δήμιος και το θύμα του
- Διάλογος ιερωμένου και ετοιμοθάνατου
- Οι 120 μέρες των Σοδόμων
- Oι ατυχίες της αρετής
- Η Φιλοσοφία στο μπουντουάρ
- Ζυστίν ή Τα βάσανα της αρετής
- Ιστορία της Ιουλιέτας ή Η ευημερία της διαστροφής.
Πηγή εικόνας: artigo.gr | Απεικόνιση του Μαρκησίου Ντε Σαντ.
Φυσικά, εκτός από την επίθεση προς την επικρατούσα ηθική που ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ θεωρούσε εικονική και αντίθετη στην ανθρώπινη φύση, ο συγγραφέας επιχείρησε να προβάλει μέσα από τα έργα του ένα δικό του σύστημα αξιών. Ένα σύστημα αξιών στο οποίο ο άνθρωπος και τα πάθη του διαδραματίζουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Περιέγραψε την πλήρη απελευθέρωση και την παράδοση στα σεξουαλικά ένστικτά ως μία ανθρώπινη ανάγκη, την οποία μάταια ο «πολιτισμένος» άνθρωπος προσπαθεί να περιορίσει. Χαρακτηριστικά έγραψε:
«Το ερωτικό πάθος είναι για τα άλλα πάθη ό,τι το νευρικό σύστημα για τη ζωή. Τα υποστηρίζει και τα δυναμώνει όλα. Φιλοδοξία, βαναυσότητα, φιλαργυρία, εκδίκηση, όλα πηγάζουν από το ερωτικό πάθος.»
Advertising
Το διασημότερο χειρόγραφο του Μαρκησίου Ντε Σαντ:
Όσο παράδοξο κι αν μοιάζει, το άτομο από το οποίο κυνηγήθηκε περισσότερο από κάθε άλλο ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ, η πεθερά του, ήταν και εκείνο που τον ώθησε στη δημιουργία. Ο λόγος; Φρόντισε για την φυλάκιση του. Ο έκλυτος βίος και η έντονη ζωή του Ντε Σαντ, πιθανότατα, δεν θα του επέτρεπαν να ασχοληθεί με την συγγραφή αν δεν είχε φυλακιστεί. Περίφημη είναι η ιστορία του χειρογράφου του έργου του Οι 120 μέρες των Σοδόμων το οποίο έκρυβε στον τοίχο του κελιού του στη Βαστίλη. Ο συγγραφέας άφησε το έργο ημιτελές καθώς νόμιζε ότι είχε κλαπεί, γεγονός που τον γέμισε θλίψη. Ωστόσο, το έργο βρέθηκε και δημοσιεύθηκε το 1904. Το χειρόγραφο που γράφτηκε σε ρολό- περγαμηνή και χαρακτηρίστηκε εθνικός θησαυρός της Γαλλίας εικονίζεται στο βίντεο του παρακάτω συνδέσμου. Η αξία του θεωρείται τόσο μεγάλη, ώστε να απαγορευτεί η έξοδος του από τη χώρα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- «Μαρκήσιος ντε Σαντ. Ο εμπνευστής του σαδισμού, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη φυλακή, κυνηγημένος από την πεθερά του» ανακτήθηκε από: www.mixanitouxronou.gr (τελευταία επίσκεψη: 30/05/2020).
- «Μαρκήσιος ντε Σαντ –Γιατί οι Γάλλοι εξακολουθούν να τον λατρεύουν» ανακτήθηκε από: www.iefimerida.gr (τελευταία επίσκεψη: 30/05/2020).
- «Μαρκήσιος Ντε Σαντ» ανακτήθηκε από: www.gnomikologikon.gr (τελευταία επίσκεψη: 30/05/2020).
- «Μαρκήσιος ντε Σαντ: 278 χρόνια από τη γέννηση του συγγραφέα των απαγορευμένων έργων» ανακτήθηκε από: www.cnn.gr (τελευταία επίσκεψη: 30/05/2020).
- Musfon Beckett, «Μες στο Χυδαίο Μυαλό του Μαρκήσιου ντε Σαντ, που Έδωσε το Όνομά του στον Σαδισμό» ανακτήθηκε από: www.vice.com (τελευταία επίσκεψη: 30/05/2020).
- Μανταλένα Μαρία Διαμαντή, «Αποφθέγματα & αποσπάσματα από το έργο του ανθρώπου με τις ηδονιστικές & αθεϊστικές του θεωρήσεις.Ο όρος σαδισμός δανείστηκε από το όνομα του Μαρκήσιου ντε Σαντ, ο οποίος γεννήθηκε στις 2 Ιουνίου 1740», ανακτήθηκε από: www.klik.gr (τελευταία επίσκεψη: 30/05/2020).
