Ο Μηνάς Χατζησάββας ήταν Έλληνας ηθοποιός και σεναριογράφος, από τους σπουδαιότερους της γενιάς του. Διακρίθηκε επίσης και ως διηγηματογράφος με το ψευδώνυμο Πρόδρομος Μαυρίδης, εκδίδοντας τρεις συλλογές με τους τίτλους «Σπέρμα», «Η Χαμένη» και «Δύο Σταγόνες Βροχή». Με το ίδιο ψευδώνυμο συνεργάστηκε σε σενάρια και το 1995 κέρδισε το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ταινία «Η Ζωή Ενάμισι χιλιάρικο» της Φωτεινής Σισκοπούλου. Ο Μηνάς Χατζησάββας ήταν ένας άνθρωπος με αξίες, απίστευτα ευγενής, που ήθελε μόνο να ζει με αξιοπρέπεια και δεν έδωσε ποτέ δικαιώματα για αρνητικό σχολιασμό. Το μόνο που τον πείραζε ήταν ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και οι εθνικιστικές αντιλήψεις. Και για την βελτίωση της κοινωνίας πίστευε οτι η αλλαγή πρέπει να ξεκινήσει από τον ίδιο μας τον εαυτό. Την προσωπική του ζωή την κράτησε έξω από τα φώτα της δημοσιότητας, χαρίζοντας την αρμονία που έχουν οι μεγάλες σχέσεις ετών. Έτσι, μόνο μετά τον θάνατό του, μαθεύτηκε ότι η τελευταία του σχέση ήταν με τον Κώστα Φαλελάκη και μετρούσε 25 χρόνια. Η Μηνάς Χατζησάββας πέθανε το 2015, σε ηλικία 67 ετών. Και ίσως ο θάνατός του ήταν η αφορμή για το κράτος να επισπεύσει την διαδικασία για τη δυνατότητα των ομόφυλων ζευγαριών να νομιμοποιούν τη σχέση τους με το σύμφωνο συμβίωσης.
Οι ρίζες του Μηνά Χατζησάββα
Ο Μηνάς Χατζησάββας γεννήθηκε στην Αθήνα στις 28 Ιανουαρίου 1948 και φοίτησε στη Λεόντειο Σχολή των Αθηνών. Ο πατέρας του ήταν πρόσφυγας από την Μ. Ασία και ήρθε στην Ελλάδα. Ως άνθρωπος αυτοδημιούργητος και κοσμογυρισμένος παρότρυνε τον Μηνά να ακολουθήσει τα όνειρα του. Να μην ξεχάσει, όμως, ποτέ να είναι αυθεντικός και να είναι ο εαυτός του. Κι αυτή την πατρική συμβουλή ο Μηνάς Χατζησάββας την ακολούθησε ως αρχή σε όλη του τη ζωή.
Μιλώντας ο ίδιος για τους γονείς του χαρακτήριζε τον πατέρα του τον ανοιχτόμυαλο της οικογένειας ενώ για την μητέρα του έλεγε ότι ήταν πάντα λίγο διστακτική.
Οι σπουδές και το θέατρο
Ο Μηνάς Χατζησάββας σπούδασε υποκριτική στο Εθνικό Θέατρο, από το οποίο αποφοίτησε το 1969. Πήγε, όμως, και για σπουδές στο Παρίσι, όπου σπούδασε στη σχολή «Le Cours Simon» την τέχνη του σκηνοθέτη, όμως πάντα ήθελε να γίνει ηθοποιός. Οι σπουδές σκηνοθεσίας ήταν για τον Μηνά Χατζησάββα ένας ακόμα τρόπος για να προσεγγίσει την τέχνη του θεάτρου.
Στην Ελλάδα, ο Μηνάς Χατζησάββας υπήρξε έντονα δραστήριος στον χώρο του θεάτρου. Η πρώτη του επαγγελματική δουλειά στο θέατρο ήταν το 1965, όταν υποδύθηκε τον Πάρη στο έργο «Ρήσος» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη. Η παραγωγή αυτή παρουσιάστηκε το 1965 στο Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης. Στη συνέχεια με πολλούς γνωστούς θιάσους, όπως της Κατερίνας Ανδρεάδη, της Αντιγόνης Βαλάκου, των Γιάννη Φέρτη και Ξένιας Καλογεροπούλου.
Τη σεζόν 1970 – 1971 ο Μηνάς Χατζησάββας υπήρξε ιδρυτικό μέλος του πρωτοποριακού θιάσου «Ελεύθερο Θέατρο». Την περίοδο 1978 – 1983 είχε σταθερή συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο. Για πάνω από 10 χρόνια, την περίοδο 1984 – 1998, ο Μηνάς Χατζησάββας ήταν βασικό στέλεχος του «Ανοιχτού Θεάτρου» του Γιώργου Μιχαηλίδη. Την περίοδο 2000 – 2003 συνεργάστηκε με το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Πάτρας και στη συνέχεια πρωταγωνίστησε στο ελεύθερο θέατρο. Την περίοδο 2010 – 2014 συνεργάστηκε ξανά με το Εθνικό Θέατρο.
Ο Μηνάς Χατζησάββας ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το αρχαίο δράμα, παίζοντας σε τραγωδίες και κωμωδίες στην Επίδαυρο. Μερικοί από τους ρόλους του ήταν το 1989 ο Ιππόλυτος στο ομώνυμο έργο του Ευριπίδη, το 1992 ο Βλέπυρος από τις «Εκκλησιάζουσες», ο Ιεροκλής στην «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, ο Διόνυσος από τις «Βάκχες» του Ματίας Λάνγκχοφ το 1997, ο Αγαμέμνων από τον ομώνυμη τραγωδία του Αισχύλου το 2008, σε σκηνοθεσίας Άντζελας Μπρούσκου, ο Δαρείος από τους «Πέρσες» το 2009, σε σκηνοθεσία Ντίμιτερ Γκότσεφ. Συμμετείχε επίσης στις παραστάσεις «Ηρακλής μαινόμενος» του Ευριπίδη το 2011, σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» το 2012 και «Αγαμέμνων» του Αισχύλου το 2013.
Η τελευταία εμφάνιση του Μηνά Χατζησάββα στο θέατρο ήταν το καλοκαίρι του 2015, στο έργο «Οι Τυφλοί, ή ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο» του Μορίς Μαίτερλινκ, σε σκηνοθεσία Ζωής Χατζηαντωνίου. Το έργο παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Γενικά στη θεατρική του πορεία ο Μηνάς Χατζησάββας επέλεγε πάντα τους ρόλους που κάτι είχαν να πουν, ανεξάρτητα από το αν θα ήταν εμπορικοί ή όχι. Για το λόγο αυτό και δεν δίσταζε να συνεργαστεί με νέους σκηνοθέτες, που δεν θα εξυπηρετούσαν κάποια σκοπιμότητα.
Η καριέρα στον κινηματογράφο και την τηλεόραση
Ο Μηνάς Χατζησάββας εμφανίστηκε για πρώτη στον κινηματογράφο στην ταινία το 1970, στην ταινία «Όμορφες μέρες» του Κώστα Ασημακόπουλου. Συνολικά συμμετείχε σε πάνω από 30 ταινίες με σκηνοθέτες όπως οι Βασίλης Βαφέας, Τόνια Μαρκετάκη, Νίκος Γραμματικός, Κωνσταντίνος Γιάνναρης, Σωτήρης Γκορίτσας και Αλέξανδρος Αβρανάς.
Για να τιμηθεί για την εξαιρετική του ερμηνεία, ο Μηνάς Χατζησάββας έλαβε 2 φορές το βραβείο Β’ ανδρικού ρόλου στη Θεσσαλονίκη για τις ταινίες «Lilly’s story» του Ροβήρου Μανθούλη και «Τα παιδιά του Κρόνου» του Γιώργου Κόρρα. Έλαβε και 1 φορά το βραβείο Α’ ανδρικού ρόλου για την ταινία «Κλειστή στροφή» του Νίκου Γραμματικού.
Εκτός από ηθοποιός, ο Μηνάς Χατζησάββας ασχολήθηκε και με την συγγραφή σεναρίων. Το 1995 μάλιστα, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, τιμήθηκε με το βραβείο σεναρίου για το σενάριο της ταινίας «Η ζωή ενάμιση χιλιάρικο».
Η τελευταία ταινία στην οποία συμμετείχε ο Μηνάς Χατζησάββας ήταν το 2015 η ταινία «Ένας άλλος κόσμος» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη. Στην ταινία αυτή, ο Μηνάς Χατζησάββας ερμηνεύει έναν ακροδεξιό οικογενειάρχη, που μισεί τους πρόσφυγες. Είναι γεγονός πως ο Μηνάς Χατζησάββας πάντα επέλεγε και υποστήριζε εξαιρετικά τους σοβαρούς αλλά και κόντρα στον χαρακτήρα του ρόλους, αφού ήταν γνωστό ότι ο ίδιος ήταν ένας γλυκός άνθρωπος κι ένας ανιδιοτελής χαρακτήρας. Στην ταινία «Ένας άλλος κόσμος» η υποκριτική του ικανότητα κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού, παρουσίασε ένας απόλυτα ρεαλιστικό χαρακτήρα στο ρόλο του και καθήλωσε με την υποκριτική του ικανότητα. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 17 Δεκεμβρίου 2015, λίγες μέρες μετά τον θάνατό του. Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, για την ερμηνεία του σε αυτή την τελευταία ταινία, τίμησε τον Μηνά Χατζησάββα με το βραβείο Β’ Ανδρικού Ρόλου.
Στην τηλεόραση, ο Μηνάς Χατζησάββας είχε επίσης πλούσια παρουσία. Ο περισσότερος κόσμος τον γνώρισε το 1993, όταν πρωταγωνιστούσε στο ερωτικό δράμα «Αναστασία» μαζί με την Μυρτώ Αλικάκη. Χαρακτηριστικοί ήταν και οι ρόλοι του σε άλλες σειρές, όπως «Νυχτερινό δελτίο» τη σεζόν 1998 – 1999, «Κόκκινος κύκλος», «10η εντολή» και «Άμυνα ζώνης».
Η προσωπική ζωή του Μηνά Χατζησάββα
Ο Μηνάς Χατζησάββας έγινε γνωστός και αγαπήθηκε από τον κόσμο μόνο μέσα από το έργο του. Μόνο μετά τον θάνατό του έγινε ευρέως γνωστό ότι ήταν ομοφυλόφιλος. Σύντροφος της ζωής του ήταν τα τελευταία σχεδόν 25 χρόνια ο ηθοποιός Κώστας Φαλελάκης. Το ζευγάρι γνωρίστηκε την Κυριακή των Βαΐων του 1991 σε μια παράσταση που είχε πάει να δει ο Φαλελάκης τον Μηνά Χατζησάββα. Κι όταν αποφάσισαν να είναι μαζί, ο Κώστα Φαλελάκης έφυγε από τα Χανιά για να ζήσουν μαζί.
Ήταν για 25 χρόνια μαζί τόσο σε συντροφικό όσο και σε ανθρώπινο επίπεδο. Όλα αυτά τα χρόνια έμεναν μαζί στη γνωστή πολυκατοικία των ηθοποιών. Ήταν από τα ζευγάρια που ήταν ανοιχτά κοινωνικά, χωρίς ταμπού αλλά πάντα με αυθεντικότητα και κύρος. Έχουν εμφανιστεί μαζί σε πολλές τηλεοπτικές επιτυχίες όπως οι «Κόκκινος Κύκλος», «Ανατομία ενός εγκλήματος», «10η εντολή» ενώ έχουν συναντηθεί και θεατρικά. Και εκτός επαγγέλματος ο ένας έδινε δύναμη στον άλλο.
Για τον σύντροφό του έχει μιλήσει και μετά τον θάνατό του ο Κώστας Φαλελάκης, λέγοντας ότι ήταν ένας σπάνιο άνθρωπος, που κάθε μέρα που ξυπνούσε είχε μια χαρά που την μετέδιδε σε όλους. Δήλωσε επίσης πως ο Μηνάς Χατζησάββας, η πρώτη σχέση της ζωής του, είναι εκείνος που τον βοήθησε να αποδεχτεί τον εαυτό του και την ομοφυλοφιλία, να τα βρει με τους δαίμονές του και να είναι πάντα ειλικρινής.
Ο Μηνάς Χατζησάββας φεύγει από τη ζωή
Το καλοκαίρι του 2015, ο Μηνάς Χατζησάββας είχε δώσει μια συνέντευξη στο περιοδικό «Αθηνόραμα», μιλώντας για τον θάνατο. Δεν τον φόβιζε ο θάνατος καθώς πίστευε ότι δεν υπάρχει κάτι άλλο μετά. Γι’ αυτό λοιπόν ήθελε μόνο να δουλεύει συνεχώς όσο έχει ακόμα δυνάμεις, καθώς η δουλειά του τον κρατούσε.
Αυτή η συνέντευξη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προφητική, καθώς σε λίγους μόνο μήνες, στις 23 Νοεμβρίου 2015, ο Μηνάς Χατζησάββας υπέστη αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο και εισήχθη για νοσηλεία στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός. Αμέσως μπήκε στην εντατική σε κωματώδη κατάσταση. Η οικογένειά του, μετά τη γνωστοποίηση της εισαγωγής του στο νοσοκομείο, ζήτησε να κρατηθούν χαμηλοί τόνοι, χωρίς δημοσιότητα, και να ελπίζουν όλοι για το καλύτερο.
Δυστυχώς, όμως, το καλύτερο δεν ήρθε. Στις 30 Νοεμβρίου 2015, στις 8:29 το απόγευμα, λόγω του αιμορραγικού εγκεφαλικού αλλά και του βεβαρημένου ιστορικού του λόγω καρδιολογικών προβλημάτων, ο Μηνάς Χατζησάββας πέθανε στην εντατική του νοσοκομείου σε ηλικία 67 ετών.
Η πολιτική κηδεία του έγινε στις 2 Δεκεμβρίου στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών. Η οικογένεια δεν επιθυμούσε στεφάνια, αλλά όποιος ήθελε μπορούσε να δώσει χρήματα για τους πρόσφυγες. Κάποιοι έστειλαν στεφάνια και κάποιοι άλλοι έβαζαν χρήματα γι’ αυτό τον σκοπό σε ένα ειδικό κουτί που υπήρχε. Συλλυπητήριο μήνυμα εξέδωσε και ο τότε πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας.
Όσους θέλησαν να τον αποχαιρετήσουν υποδεχόταν ο Κώστας Φαλελάκης, σύντροφός της ζωής του, λέγοντάς του ότι πρέπει να χαμογελάνε, καθώς αυτό θα ήθελε η Μηνάς. Ως αποχαιρετισμός ακουγόταν το τραγούδι της Nina Simone, που αγαπούσε πολύ ο ίδιος, με τίτλο «Just say i love him».
Επιθυμία του Μηνά Χατζησάββα ήταν να αποτεφρωθεί, κι έτσι η σορός μεταφέρθηκε στο εξωτερικό, καθώς κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό τότε στην Ελλάδα. Η τέφρα σκορπίστηκε στο κτήμα της αδερφής του στα Πολιτικά Ευβοίας, που του άρεσε πολύ, αλλά και σε ένα άλλο κτήμα, ενός παιδικού του φίλου, στην Επίδαυρο.
Τα επακόλουθα του θανάτου του Μηνά Χατζησάββα
Η κηδεία του Μηνά Χατζησάββα υπήρξε η αφορμή για να ακουστούν για πρώτη φορά δημόσια κάποια πράγματα. Ο Κώστας Φαλελάκης μίλησε για τον άνθρωπο που αγαπούσε και για όσα πέρασε μαζί του αυτές τις τελευταίες μέρες. Αναφέρθηκε στο γεγονός ότι δεν είχε το δικαίωμα να είναι κοντά στον άνθρωπό του, δεν είχε δικαίωμα να αναλάβει το σώμα του, όταν πέθανε, παρά τη γραπτή συμφωνία του ίδιου του Μηνά Χατζησάββα, γιατί δε φαινόταν πουθενά ως συγγενής του, παρά τους τίτλους ιδιοκτησίας που είχαν αποκτήσει από κοινού και τις κοινές διαθήκες που είχαν κάνει. Στον επικήδειο λόγο του αναφέρθηκε και στο σύμφωνο συμβίωσης που δεν πρόλαβαν να κάνουν. Όπως είπε:
«Θέλουμε να ζούμε με αξιοπρέπεια και να πεθαίνουμε με αξιοπρέπεια. Δώστε μας αυτήν τη δυνατότητα επιτέλους.
Μετά τον θάνατο του Μηνά Χατζησάββα, ο Κώστας Φαλελάκης απομονώθηκε. Παρά τις εξαιρετικές σχέσεις που είχε με την οικογένεια του Μηνά Χατζησάββα, η απώλεια εκείνου ήταν δυσβάσταχτη. Στο πλευρό του στάθηκε η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, που τον ταρακούνησε για να συνέλθει. Οικονομικά πέρασε εξαιρετικά δύσκολα, καθώς, ως μη νόμιμος συγγενής του νεκρού, έπρεπε να πληρώσει το δεκαπλάσιο πόσο για να γίνει δικό του το σπίτι στο οποίο ζούσαν και ήταν στο όνομα του Μηνά Χατζησάββα.
Την περίοδο εκείνη, διάφοροι σχολιαστές, είτε πολιτικοί είτε από την κοινή γνώμη, ανέφεραν ότι δεν πρέπει να προβάλλονται τέτοια πρότυπα. Καταδικαστική θέση πήραν ακόμη και άτομα του εκκλησιαστικού χώρου, που όμως δεν εισακούστηκαν. Το σχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών προτάθηκε ταχύτατα, αμέσως μετά την κηδεία του Μηνά Χατζησάββα.
Ακολουθεί ένα μικρό video από την τανία του 2011 «Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένα» του Σωτήρη Γκορίτσα, όπου ο Μηνάς Χατζησάββας εξηγεί τι είναι το ακατόρθωτο.
Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από:
- Μηνάς Χατζησάββας, Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Μηνάς Χατζησάββας, Ανακτήθηκε από: https://www.sansimera.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Μηνάς Χατζησάββας: O Κώστας Φαλελάκης μιλά για τον θάνατο του συντρόφου του. (2019). Ανακτήθηκε από: https://www.ethnos.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Κώστας Φαλελάκης για Μηνά Χατζησάββα: «Δεν προλάβαμε το σύμφωνο συμβίωσης! Έφτυσα αίμα για να κρατήσω το σπίτι μας». (2023). Ανακτήθηκε από: https://www.newsbreak.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Ποιος ήταν ο Μηνάς Χατζησάββας: Οι ρόλοι της ζωής του. (2015). Ανακτήθηκε από: https://www.newsbomb.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Χατζηκωνσταντίνου, Χ. (2023). Αφιέρωμα στον Μηνά Χατζησάββα. Ανακτήθηκε από: https://www.offlinepost.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- *ΔΕΜΕΤΗΣ, Χ. (2015). Πέθανε ο Μηνάς Χατζησάββας. Ανακτήθηκε από: https://www.news247.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Μηνάς Χατζησάββας(1948 – 2015), Ανακτήθηκε από: https://www.ishow.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Ζαχαριάδη, Ε. (2022). Μηνάς Χατζησάββας: Οι μεγάλοι ρόλοι, ο σύντροφος της ζωής του και τα προφητικά λόγια πριν πεθάνει. Ανακτήθηκε από: https://www.i-diakopes.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Πέθανε ο Μηνάς Χατζησάββας. (2015). Ανακτήθηκε από: https://www.naftemporiki.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Σακελλάρης, Μ. (2015). Μηνάς Χατζησάββας: Αποχαιρετισμός σε έναν σπουδαίο ηθοποιό. Ανακτήθηκε από: https://www.newsit.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Κοντογεωργοπούλου, Γ. (2015). Ανακτήθηκε από: Οι επικριτές ενός ανθρώπου που δεν τους …ρώτησε. Ανακτήθηκε από: https://left.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
- Κώστας Φαλελάκης: «Με τον Μηνά Χατζησάββα γνωριστήκαμε την Κυριακή των Βαΐων του ’91». (2021). Ανακτήθηκε από: https://www.zappit.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 8/11/23
