Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ολόκληρος ο πλανήτης συνταρασσόταν από τις δραματικές αλλαγές που λάμβαναν χώρα στο πολιτικό και κοινωνικό τοπίο. Η αμερικανική στρατιωτική δράση στο Βιετνάμ κλιμακωνόταν ανεξέλεγκτα, ενώ το κίνημα του φεμινισμού βρισκόταν σε ακμή. Οι φοιτητές σε ολόκληρο τον κόσμο ανέπτυσσαν έντονη πολιτική δράση και διεκδικούσαν δικαιώματα. Ο κόσμος γινόταν ολοένα και πιο σκληρός, με αποτέλεσμα το τότε κυρίαρχο μουσικό ρεύμα, η pop, να θεωρηθεί από πολλούς νέους ως μια ήρεμη και παρωχημένη μέθοδος έκφρασης, ασύμβατη με το πνεύμα της εποχής.
Η αλήθεια είναι ότι η rock έστρεψε μερικούς από αυτούς που την άκουγαν στον ψυχεδελικό και βουτηγμένο στα ναρκωτικά τρόπο ζωής, ενώ παράλληλα παρείχε μία γερή δόση ρεαλισμού, παίζοντας το ρόλο μιας ενδοσκοπικής διεξόδου για όλο και περισσότερους συνθέτες-ερμηνευτές, και παρέχοντας ταυτόχρονα σε εκείνους, οι οποίοι δεν ήταν διατεθειμένοι να κοιτάξουν τον κόσμο μέσα από το ανάλαφρο βλέμμα της pop κουλτούρας, ζωτικό χώρο έκφρασης. Αντίθετα, οι καλλιτέχνες της νέας αυτής μουσικής τάσης έστρεφαν τα βλέμματά τους σε υψηλής σημασίας και, μερικές φορές, αμφιλεγόμενα θέματα.
H rock κατακτά τον κόσμο
Καθώς οι πολιτικές αναταραχές στα τέλη της δεκαετίας του 1960 κλιμακώνονταν, η αποδοχή της rock μουσικής ήταν σχεδόν καθολική, ιδιαίτερα σε χώρες όπως οι Η.Π.Α. και η Μ. Βρετανία. Συγκροτήματα όπως οι Cream και οι Jimi Hendrix Experience ανέλαβαν να «σκληρύνουν» τον ήχο του πρωτεργάτη John Lennon και των υπόλοιπων Beatles, οι οποίοι με ένα κράμα rock και country στοιχείων έδωσαν στη rock μουσική την αρχική της ταυτότητα, μεταδίδοντας σε όλο τον κόσμο το μήνυμα της ειρήνης και εισάγοντας για πρώτη φορά στην ιστορία της μουσικής βιομηχανίας την έννοια του συγκροτήματος με τόσο επιτυχημένο τρόπο. Λαμβάνοντας το «βάπτισμα του πυρός», πολλοί μουσικοί ανταποκρίθηκαν στην εξέλιξη αυτή και έφτιαξαν τα δικά τους συγκροτήματα, το καθένα από τα οποία πρέσβευε τις δικές του αρχές και μουσικές ανησυχίες. Ξεπήδησαν έτσι πολλά ιδιώματα της rock μουσικής, τα οποία αντικατόπτριζαν τους καλλιτέχνες που άνηκαν σε αυτά.
Progressive Rock
Οι μπάντες του είδους αυτού πειραματίστηκαν με διάφορα όργανα εκτός του καθιερωμένου σετ κιθάρας – μπάσου – ντραμς και εισήγαγαν νέες μορφές στα τραγούδια ως προς τα μουσικά μέρη που απάρτιζαν τα κομμάτια. Συγκροτήματα όπως οι Beatles, οι Pink Floyd, οι Deep Purple, οι Jethro Tull πειραματίστηκαν με όργανα όπως έγχορδα ορχήστρας, πνευστά, αλλά και πλήρεις ορχήστρες. Τα ροκ συγκροτήματα του είδους, ξεπέρασαν κατά πολύ το ως τότε καθιερωμένο τρίλεπτο διάρκειας ενός ροκ τραγουδιού και ηχογράφησαν πιο περίπλοκα στη δομή τραγούδια χρησιμοποιώντας ενίοτε συγχορδίες που είχαν τη βάση τους στην τζαζ και άλλα υποείδη που ξεκίνησαν από αυτήν όπως η fusion. Οι επιρροές των συγκροτημάτων του προοδευτικού ροκ έρχονταν από πολλά είδη, συμπεριλαμβανομένων της κλασσικής, της τζαζ και της ηλεκτρονικής μουσικής. Τα τραγούδια στο σύνολό τους δε, είχαν μεγαλύτερη ποικιλία από τα άλλα ροκ τραγούδια. Κυμαίνονταν από ήρεμα και πλούσια σε μελωδία, έως ατονικά, παράφωνα και περίπλοκα κομμάτια.
Punk Rock
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 το rock έπαψε να είναι στενά συνδεδεμένο με τα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα στο βαθμό στον οποίο ήταν τα προηγούμενα χρόνια, με τους μουσικούς να είναι επικεντρωμένοι στη βελτίωση του ήχου και της εικόνας τους. Τότε εμφανίστηκε η punk rock, και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα η μουσική σκηνή δέχτηκε το ταρακούνημα που τόσο πολύ είχε ανάγκη. Στο διάστημα 1976-1978 το punk κίνημα της Βρετανίας αύξησε την επιθετικότητα και την αντιδραστική στάση που είχαν οι «παλιοί» της σκηνής, στρεφόμενοι εναντίον των αξιών της μεσαίας τάξης και κάθε μορφής εξουσίας. Στηριζόμενοι συχνά σε περιορισμένων δυνατοτήτων ταλέντα, συγκροτήματα όπως οι Sex Pistols και οι Clash, διοχέτευαν το θυμό και την ενέργειά τους μέσα από καυστικά τραγούδια που βοηθούσαν για μια ακόμα φορά να ακουστεί η φωνή της δυσαρεστημένης νεολαίας στο ευρύ κοινό. Η punk ήταν ένα κομβικό στάδιο για την εξέλιξη του σκληρού ήχου, καθώς αποτέλεσε μεταβατικό στάδιο για την εμφάνιση του heavy metal είδους, για το οποίο θα γίνει αναφορά παρακάτω.
Hard Rock και μουσικοί θρύλοι
Παρά τα θετικά σημάδια εξέλιξης του σκληρού ήχου το διάστημα 1960-1970, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τον αριθμό των πραγματικά ταλαντούχων μουσικών που θα ξεπηδούσαν από τις ανεπτυγμένες χώρες της εποχής. Οι πασίγνωστοι Led Zeppelin ήταν μοναδικοί στο να συνδυάζουν τη blues παιδεία τους με τη hard rock τάση της εποχής. Αποτελέσματα του έξοχου συνδυασμού αυτού ήταν τα πονήματα Led Zeppelin II (1969) και Led Zeppelin IV (1971). Ο κιθαρίστας της μπάντας Jimmy Page μεγάλωσε ακούγοντας blues και rock n’ roll, αλλά η καθοριστική στιγμή ήταν όταν άκουσε Eric Clapton να παίζει κιθάρα της θρυλικής μάρκας Gibson Les Paul από έναν ξεχαρβαλωμένο ενισχυτή Marshall, κάτι που σύμφωνα με τον πρώτο έκανε τον Eric «απολαυστικό να τον ακούς, δεδομένου του εξοπλισμού που κατείχε. Αυτός πραγματικά καταλάβαινε τη blues μουσική».
Οι Rolling Stones θεωρήθηκαν το απόλυτο συγκρότημα της βρετανικής blues. Συνέθεσαν μια σειρά από επιτυχίες στα μέσα της δεκαετίας του 1960, μεταξύ των οποίων ήταν το «Little Red Rooster» του Willie Dixon(1964) που έφτασε στην πρώτη θέση του Καταλόγου Επιτυχιών. Το motto τους «sex, drugs & rock n’ roll» έγινε τρόπος ζωής για μια ολόκληρη γενιά στις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, και ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με την «καθαρή» εικόνα των Beatles της δεκαετίας των 1960. Συγκροτήματα όπως οι Aerosmith, οι ZZ Top, οι Black Sabbath,οι Queen και πολλοί άλλοι ακολούθησαν αυτόν τον τρόπο ζωής και γνώρισαν τεράστια επιτυχία, ώστε μέχρι και σήμερα μνημονεύονται ως θρύλοι μιας σκηνής που γνώρισε ένδοξες στιγμές και χάρισε μοναδικές συγκινήσεις μέσα από τη δύναμη της μουσικής.
Τη σκυτάλη από τα συγκροτήματα αυτά έλαβαν στα μετέπειτα χρόνια θρύλοι όπως οι Guns n’ Roses, Motörhead και Mötley Crue.
Heavy Metal
Ο τραγουδιστήςOzzy Osbourne αποκεφαλίζει με τα δόντια μια νυχτερίδα επί σκηνής κατά τη διάρκεια ενός live των Black Sabbath.
Ο όρος «heavy metal» προέρχεται από την αμφιλεγόμενη νουβέλα Naked Lunch του γνωστού Αμερικανού συγγραφέα William Burroughs, ο οποίος μιλούσε για «κεραυνούς από βαρύ μέταλλο», φράση που χρησιμοποιήθηκε από το γνωστό single Born to Be Wild (1968) των Steppenwolf και βάπτισε το πιο επιτυχημένο(και αμφιλεγόμενο) είδος της rock μουσικής: το heavy metal. Η διαφορά ανάμεσα στη hard rock και στη heavy metal είναι για πολλούς δυσδιάκριτη, ενώ ο κιθαρίστας των rock/metal θρύλων Black Sabbath Tony Iommi έχει δηλώσει επανηλειμμένα: «εμείς παίζουμε hard rock», αν και τα διάσημα γυρίσματα της κιθάρας του σε τραγούδια όπως το Paranoid και Iron Man «κλείνουν το μάτι» στη metal σκηνή. Η heavy metal είναι κατά κανόνα πιο βίαια, δεν έχει επιρροή από blues όπως η hard rock, ενώ οι στίχοι καταπιάνονται συχνά με το θάνατο και τη θρησκεία, δίνοντας την αφορμή για τις γνωστές κατηγορίες περί σατανισμού, καθώς και τους αστικούς μύθους περί ξεπουλήματος της ψυχής τους στο διάβολο για επιτυχία. Υπάρχει επίσης και ο αυστηρός ενδυματολογικός κώδικας της εποχής(;): ρούχα από υφασμάτινα denim, δερμάτινα, και,πάνω από όλα, μακριά μαλλιά. Συγκροτήματα όπως οι Iron Maiden, οι Metallica, οι Megadeth, οι Manowar και πολλά άλλα εκτόξευσαν το ιδίωμα στην κορυφή τη δεκαετία του 1980, και είχαν τόσο μεγάλη επιρροή στη μουσική βιομηχανία ώστε αν εκείνη την εποχή δεν τους άκουγε κάποιος ήταν αρκετό για να μην τον κάνουν παρέα.
Η rock σήμερα
Έχουν εμφανιστεί αμέτρητα συγκροτήματα-συνεχιστές αυτής της πλούσιας μουσικής κληρονομιάς, χωρίς τη λάμψη των παλαιών αλλά με πολλή όρεξη να περάσουν καλά και να κάνουν αυτό το οποίο τους αρέσει: να γράφουν και να παίζουν αγνή και σκληρή μουσική. Η νεανικότητα που αποπνέει η rock μουσική είναι δυσεύρετη στα άλλα είδη και για αυτό δεν θα εκλείψει μάλλον ποτέ. Κάθε ακροατής έχει μια μοναδική σχέση με τη μουσική αυτή σε όποια γενιά και αν ανήκει, διότι τα μηνύματα της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας τα οποία συνεπάγεται ο rock n’ roll τρόπος ζωής είναι διαχρονικά, και έτσι οφείλουν να μείνουν. Κάθε χρόνο ανακοινώνονται οι απώλειες θρύλων της σκηνής (Ronnie James Dio, Ian «Lemmy» Kilmister και άλλων…), κάνοντας φτωχότερο το μουσικό στερέωμα, αφήνοντας όμως τα έργα τους να μας συντροφεύουν.
Πηγές:
Rock&Pop: Όλη η ιστορία(Michael Heatley- Εκδόσεις Ψυχογιός)
Περιοδικό Metal Hammer #300
