Σε απόσταση αναπνοής από τα σύνορα Ελλάδας-Σκοπίων, βρίσκεται ο Άγιος Αθανάσιος, ένα ορεινό χωριό του νομού Πέλλας. Χτισμένο στις πλαγιές του όρους Καϊμακτσαλάν, σε υψόμετρο 1200 μέτρων, αποτελεί έναν παραδοσιακό οικισμό που προσελκύει, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, τεράστιο αριθμό επισκεπτών. Η ραγδαία αυτή αύξηση του τουρισμού, οφείλεται κυρίως στο χιονοδρομικό κέντρο, το οποίο βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τον Άγιο Αθανάσιο. Η ύπαρξη του χιονοδρομικού κέντρου και η επακόλουθη τουριστική ανάπτυξη, δημιούργησαν την ανάγκη οικοδόμησης των απαραίτητων υποδομών, όπως ξενοδοχεία, παραδοσιακές ταβέρνες, καλύτερο οδικό δίκτυο, με σκοπό την άριστη εξυπηρέτηση των τουριστών που συνεχώς καταφθάνουν στον Άγιο Αθανάσιο. Η ονομασία που διαθέτει μέχρι και σήμερα το χωριό, άρχισε να ισχύει από το 1928 και μετά, καθώς πριν ονομαζόταν Τσέγανη ή Τσεγάνη. Σύμφωνα με απογραφή που πραγματοποιήθηκε το 2001, οι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής είναι περίπου 200.
Η ιστορία του Αγίου Αθανασίου
Το συγκεκριμένο χωριό, μαρτυρείται πως χτίστηκε στη διάρκεια του 16ου αιώνα, από ηπειρώτες χτίστες, οι οποίοι βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Εκεί εγκαταστάθηκαν άνθρωποι που διώχθηκαν από τις περιοχές στις οποίες ζούσαν, από τους Οθωμανούς. Παρ’ όλα αυτά αρχαιολογικές έρευνες που διεξήχθησαν στην περιοχή, έφεραν στο φως ερείπια από κατοικίες και μέρη οχυρώσεων, τα οποία χρονολογούνται στη διάρκεια των ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων. Η ύπαρξη των ευρημάτων αυτών, δικαιολογείται και από εγγύτητα της Εγνατίας οδού με το χωριό του Αγίου Αθανασίου. Λίγα χρόνια μετά τη δημιουργία του χωριού αυτού, στάλθηκε εκ μέρους των κατοίκων του, επιστολή στα Ιωάννινα, η οποία περιελάμβανε το αίτημα προς τον Αλή Πασά για μείωση των χρεών τους.
Σημαντικότατες συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων, σημειώθηκαν στον Άγιο Αθανάσιο, στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. Οι αγριότητες που αφορούν την περιοχή όμως δεν σταματούν εκεί. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο Σέρβοι και Βούλγαροι, διεκδικούν σημαντικότατο μέρος των εδαφών. Κατά τα δύσκολα χρόνια της κατοχής, το χωριό αποτελούσε καταφύγιο των αντιστασιακών ομάδων, ενώ στα 1946-1949, τα χρόνια δηλαδή του Εμφυλίου Πολέμου, πραγματοποιήθηκε και η εκκένωση του από τον Ελληνικό-Εθνικό Στρατό. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως πριν από την έναρξη των αμείλικτων πολέμων, είχε ξεκινήσει να λειτουργεί στην περιοχή ελληνικό σχολείο. Οι συνεχείς πολεμικές συρράξεις, που αποκορύφωμα τους είχαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οδήγησαν σε μαζικές μεταναστεύσεις του ντόπιου πληθυσμού σε χώρες όπως η Γερμανία, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία.
Μετά την αισθητή μείωση του πληθυσμού και την σύνδεση του χωριού με την Έδεσσα, τη δεκαετία του 1970, οι εναπομείναντες κάτοικοι ξεκίνησαν να ασχολούνται ενεργότερα με την κτηνοτροφία καθώς και άλλες οικοτεχνικές δραστηριότητες. Σημαντικότατο ήταν το γεγονός πως, ο Άγιος Αθανάσιος κατάφερε να πετύχει σχεδόν ολοκληρωτική αυτάρκεια και να μην εξαρτάται από τα γύρω χωριά και την Έδεσσα. Στην επίτευξη του γεγονότος αυτού, συνέβαλε αποφασιστικά η δύσκολη πρόσβαση στην περιοχή καθώς και ο τακτικός αποκλεισμός που προέκυπτε λόγω των εξαιρετικά ακραίων καιρικών φαινομένων.
Ο Άγιος Αθανάσιος εγκαταλείφθηκε ολοκληρωτικά και οι μόνιμοι κάτοικοί του ίδρυσαν τον Νέο Άγιο Αθανάσιο, σε αρκετά χαμηλότερο υψόμετρο, και εγκαταστάθηκαν εκεί. Αυτό που ώθησε τον ντόπιο πληθυσμό να εκκενώσει το παλαιό πλέον χωριό, είναι η κακή κατάσταση των κτιρίων που διέθετε, καθώς και η δύσκολη πρόσβαση, συνθήκες που δεν παρείχαν την απαιτούμενη ασφάλεια στους ντόπιους.
Παρ’ όλες τις αλλαγές και εκκενώσεις που συντελέστηκαν στην περιοχή, ο παλαιός Άγιος Αθανάσιος ξανά απέκτησε ζωή από το 1994 και μετά. Το “πέτρινο χωριό”, όπως ονομάστηκε, μετά από τις απαραίτητες επιδιορθώσεις και ανοικοδομήσεις κτιρίων, άρχισε να φιλοξενεί τους επισκέπτες της περιοχής και να τους παρέχει μια, υψηλής ποιότητας, φιλοξενία.
Ο παλαιός Άγιος Αθανάσιος σήμερα
Τα τελευταία χρόνια, ο παραδοσιακός οικισμός του Αγίου Αθανασίου, αποκτά συνεχώς ολοένα και περισσότερο τουρισμό, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες. Τα γραφικά τοπία, τα παραδοσιακά κτίρια, οι νόστιμές γεύσεις και η διάχυτη μυρωδιά του ξύλου που διαπερνάει την ατμόσφαιρα, είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα που κάνουν τον Άγιο Αθανάσιο, έναν ιδανικό προορισμό, ικανό να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες των επισκεπτών του. Επιπλέον, οι δραστηριότητες που προσφέρονται στο κοινό είναι ποικίλες και ξεπερνάν τα όρια του χιονοδρομικού κέντρου της περιοχής. Τέτοιες δραστηριότητες είναι η ιππασία και η πεζοπορία, στον πανέμορφο και ιδιαίτερο βιότοπο του Καϊμακτσαλάν. Εκτός όμως από τον χειμερινό τουρισμό που συνεχώς αυξάνεται στο γραφικό αυτό χωριό, μεγάλης σημασίας είναι και ο τουρισμός κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, και συγκεκριμένα τις ημέρες γύρω στις 15 Αυγούστου, οπότε και πραγματοποιείται το επίσημο αντάμωμα. Κατά τις μέρες εκείνες επίσης, οργανώνεται ανοικτή κατασκήνωση σε δάσος της περιοχής, η οποία συνοδεύεται με παραδοσιακή μακεδονική μουσική και τοπικά εδέσματα όπως βραστή γίδα. Οποιαδήποτε εποχή και αν επισκεφτεί κανείς τον Άγιο Αθανάσιο, είναι δεδομένο πως θα φύγει με τις καλύτερες εντυπώσεις τόσο λόγω της απόλυτης επαφής του με τη φύση, όσο και με τη διαμονή του σε έναν γραφικό οικισμό, ο οποίος σφύζει από ιστορία, ομορφιά και παράδοση.
Πηγές:
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%A0%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CF%82
- http://www.edessacity.gr/tourism/pella/villages/village-ag.athanasios-1_el.htm
- https://taksidevontas.wordpress.com/2011/11/17/%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%82-k%CE%B1%CF%8A%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CF%84%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BD-%CE%B7-%CE%B1%CF%81%CE%AC%CF%87%CF%89%CE%B2/
- https://www.clickatlife.gr/taksidi/story/22083
Σύνταξη κειμένου: Ευθυμία Μερτσανίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
