Το Λευκαδίτικο καρναβάλι έχει τις ρίζες του στο 1882 με 1883. Το έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και της μεταμφίεσης αγαπήθηκε και καθιερώθηκε στην χώρα μας από τις αρχές του 19ου αιώνα. Η παλαιότερη αποκριάτικη εκδήλωση στην Ελλάδα φαίνεται να έχει τις ρίζες της στην Πάτρα. Μια πόλη όπου το καρναβάλι έχει αποκτήσει ιδιαίτερη φήμη. Το Πατρινό Καρναβάλι στις μέρες μας είναι το μεγαλύτερο που πραγματοποιείται στην Ελλάδα. Τα βασικά στοιχεία που έκαναν το καρναβάλι να αγαπηθεί ιδιαίτερα είναι οι μεταμφιέσεις, η σάτιρα, το ξεφάντωμα, τα «πειράγματα» και το γλέντι. Επίσης, αγαπήθηκαν και τα κατά τόπους ιδιαίτερα έθιμα που αναπτύχθηκαν μέσα στα χρόνια.
Πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια των τριών εβδομάδων πριν από την Καθαρά Δευτέρα, όπου αρχίζει η Μεγάλη Σαρακοστή. Η λέξη «καρναβάλι» ετυμολογικά προέρχεται από την λατινική «carnevale». Αποτελείται από τα συνθετικά carne (κρέας) και vale (περνάει), δηλαδή «αποκριά». Ονομάστηκε έτσι επειδή την δεύτερη εβδομάδα του Τριωδίου, οι χριστιανοί έτρωγαν κρέας χωρίς να νηστεύουν και πραγματοποιούσαν γλέντια και φαγοπότια χωρίς περιορισμούς.
Το καρναβάλι στη Λευκάδα – Η αρχή
Έκανε την αρχή ο ζωγράφος Σπύρος Γαζής τον 19ο αιώνα, συγκεντρώνοντας περίπου 200 άτομα και παρελαύνοντας μαζί τους στην κεντρική αγορά της πόλης. Ήταν όλοι μεταμφιεσμένοι. Λόγω του μικρού πληθυσμού του νησιού την εποχή εκείνη, ο αριθμός των διακοσίων συμμετεχόντων θεωρήθηκε ιδιαίτερα σεβαστός. Ωστόσο, στο άμεσο μέλλον, λόγω των δύσκολων κοινωνικών συνθηκών, το Λευκαδίτικο καρναβάλι θα πάψει να διοργανώνεται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.
«Χορεύουν τα μπλε, χορεύουν τα κόκκινα»: Μια φράση που προκαλεί συγκίνηση στους παλιούς Λευκαδίτες
Στις μέρες μας, ρωτώντας τον γηραιότερο πληθυσμό της Λευκάδας, λίγοι μπόρεσαν να ξεχάσουν τις αποκριάτικες εκδηλώσεις στον θρυλικό κινηματογράφο «Πάνθεον» τη δεκαετία του ’60, μέσα σε ένα στενό του ιστορικού κέντρου. Γύρω στο 1961, με πρωτοβουλία του Εθνικού Ωδείου Λευκάδος, το καρναβάλι της Λευκάδας επανήλθε δριμύτερο και πιο αναβαθμισμένο.
Ο κινηματογράφος «Πάνθεον» φιλοξενούσε εκείνη την εποχή τις αποκριάτικες εκδηλώσεις. Όταν ο καμπέρ φώναζε από το μικρόφωνο «χορεύουν τα κόκκινα», καλούσε στην πίστα για χορό τα ζευγάρια που είχαν στο πέτο τους ένα κόκκινο ύφασμα. Το φορούσαν για να διαχωρίζονται από αυτούς που είχαν μπλε ύφασμα και κατά συνέπεια να μην υπάρχει συνωστισμός στην πίστα. Τα ζευγάρια χόρευαν βαλς, τανγκό, ρούμπα κ.ά., ενώ οι σερπαντίνες κατέκλυζαν τον εναέριο χώρο.
Η σάτιρα
Το 1967 αποτέλεσε ένα έτος πολιτικής αστάθειας για τη χώρα, όπου τελικά έφερε και την χούντα των Συνταγματαρχών. Το Λευκαδίτικο καρναβάλι διεκόπη ξανά όπως και κάθε άλλη εκδήλωση. Επανήλθε το 1970 με ιδιαίτερη δημιουργικότητα και έντονη σατιρική διάθεση. Άλλωστε, υπήρχαν πολλά και έντονα ερεθίσματα για σάτιρα εκείνη την εποχή, λόγω πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών.
Ένα πρόσωπο που άφησε όνομα στο νησί για την εύστοχη σατιρική του ματιά εκείνη την εποχή, ήταν ο Θρασύβουλος (Βούλης) Βρεττός. Ήταν άκρως καυστικός και δεν του ξέφευγε τίποτα και κανένας. Ο ίδιος, το 1972, είχε γράψει χαρακτηριστικά για το Λευκαδίτικο καρναβάλι «O Λευκαδίτης απ΄ όταν γεννηθεί έχει στο αίμα του την αποκριά, ζει το καρναβάλι γιατί το νιώθει, πραγματικά και δίνεται σ’ αυτό ολόψυχα και το περιμένει σαν μια όαση μέσα στην χειμωνιάτικη επαρχιώτικη πλήξη. […] Σκασίλα του αν την άλλη μέρα θα βρει κενωμένο φαΐ ή αν θα βγει έξω κουρελής. Όλα τα θυσιάζει για μιας βραδιάς ξεφάντωμα καρναβαλιού…».
Τα αποκριάτικα έθιμα στη Λευκάδα
Στο τέλος του καρναβαλιού, οι Λευκαδίτες καίνε τον καρνάβαλο στον Πόντε. Πρόκειται για ένα έθιμο που οδεύει σταδιακά προς το χρονοντούλαπο της ιστορίας. Κοντά στο 1905, εμφανίζεται στη Λευκάδα και το γαϊτανάκι. Πρόκειται για ένα Φράγκικο έθιμο, κατά το οποίο τύλιγαν κορδέλες διαφόρων χρωμάτων γύρω από ένα κοντάρι, έπιανε ο καθένας μια κορδέλα και χόρευαν γύρω από το κοντάρι.
Το Λευκαδίτικο καρναβάλι τα τελευταία χρόνια
Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις των τελευταίων χρόνων, πριν τον κορονοϊό, φαίνεται να άφησαν ικανοποιημένους τους Λευκαδίτες. Ήταν μια σειρά από εκδηλώσεις που σε γενικές γραμμές και για τα επαρχιακά δεδομένα, δείχνει να άφησε θετική εντύπωση στα απαιτητικά μάτια του κοινού που στις μέρες μας έχει πολλές εναλλακτικές για θέαμα.
Πώς περιγράφουν το Λευκαδίτικο καρναβάλι οι παρουσιαστές του το 2019
Πηγές
Το παλιό Λευκαδίτικο καρναβάλι. Ανακτήθηκε από: lefkastour.gr. (Τελευταία επίσκεψη: 20/02/2021).
Το Λευκαδίτικο καρναβάλι στο πέρασμα του χρόνου. Ανακτήθηκε από: aromalefkadas.gr. (Τελευταία επίσκεψη: 20/02/2021).
Οι μάσκαρες της παλιάς Λευκάδας. Ανακτήθηκε από: aromalefkadas.gr. (Τελευταία επίσκεψη: 20/02/2021).
Διαφάνηκε καθαρά και φέτος η ποιοτική στροφή του Λευκαδίτικου καρναβαλιού. Ανακτήθηκε από: kolivas.de. (Τελευταία επίσκεψη: 20/02/2021).
Το εντυπωσιακό καρναβάλι της Λευκάδας και τα… φιλιά των παρουσιαστών στα Γιάννενα. Ανακτήθηκε από: epirus-tv-news.gr. (Τελευταία επίσκεψη: 20/02/2021).
Απόκριες. Ανακτήθηκε από: el.wikipedia.org/wiki/Απόκριες (Τελευταία επίσκεψη: 20/02/2021).
