Σε προηγούμενο άρθρο “ανοίξαμε” το φωτογραφικό αρχείο του Matt Barrett με τις πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες της Αθήνας στη δεκαετία του ’60. Τώρα πρόκειται να περιηγηθούμε στη συλλογή ενός ακόμη λάτρη της Ελλάδας, του φωτογράφου και κινηματογραφιστή Wolfgang Suschitzky.
Γεννήθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας τον Αύγουστο του 1912 και απεβίωσε στην Αγγλία στις 7 Οκτωβρίου του 2016, σε ηλικία 104 ετών. Υπήρξε κάτοικος του Λονδίνου από το 1935 ως το τέλος της ζωής του. Τη δεκαετία του ’60 βρέθηκε στην Ελλάδα να φωτογραφίζει ανθρώπους, τοπία, ασχολίες και παραδόσεις με μεγάλο ενθουσιασμό. Αδύνατον να μην έχει δει κανείς φωτογραφίες της παλιάς Ελλάδας από το αρχείο του. O Suschitzky “πρόλαβε” μια Ελλάδα πιο όμορφη από ποτέ και ο χαρακτήρας της είναι εμφανής σε κάθε του λήψη. Λίγο πριν επέλθει η νεωτερικότητα και η αστυφιλία, όταν το τοπίο ήταν ακόμη “έγχρωμο” και ασπρόμαυρες μονάχα οι φωτογραφίες. Δυο χρόνια πριν το θάνατό του, η αγάπη του για την Ελλάδα του ’60 έγινε γνωστή και στο κοινό με τη διοργάνωση μιας εξαιρετικής έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη.
«Περισσότερο με είχε εντυπωσιάσει το πόσο φιλικοί, πόσο ζεστοί ήταν οι απλοί άνθρωποι, ειδικά στην επαρχία. Περνούσες από ένα κτήμα, σε πλησίαζαν, ρωτούσαν από πού είσαι, σου πρόσφεραν άνθη και σε καλούσαν στο σπίτι για ένα κέρασμα, χυμό, τσάι, γλύκισμα… Η φιλοξενία τους μου έμεινε αξέχαστη.»
Η ζωή του Suschitzky
Η οικογένειά του ήταν εβραϊκής καταγωγής, άθεη όμως και με σοσιαλδημοκρατικές πεποιθήσεις. Ο πατέρας του διατηρούσε βιβλιοπωλείο με πολιτικές κυρίως εκδόσεις, οπότε ο Wοlfgan μεγάλωσε σε ένα κοσμικό, σκεπτόμενο και έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον. Ιδιαίτερα ανήσυχος στα γυμνασιακά του χρόνια, ανάγκασε τους γονείς του να τον στείλουν για ένα διάστημα σε «ειδικό» σχολείο, ώστε να μάθει κάπως να πειθαρχεί. Το παράδοξο είναι πως πρώτη του αγάπη δεν ήταν η φωτογραφία, αλλά η ζωολογία. Έπειτα όμως, όπως είναι γνωστό, τον κέρδισε ο φακός, στον οποίο αφιέρωσε και όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Αποφάσισε λοιπόν να αναζητήσει την τύχη του στη φωτογραφία εκτός Αυστρίας, η οποία τη δεκαετία του ’30 άρχισε να γίνεται “ασφυκτική” για τους αριστερούς και δη τους Εβραίους. Ταξίδεψε στην Ολλανδία κι έπειτα στην Αγγλία. Εκεί γνώρισε τον σπουδαίο κινηματογραφιστή Paul Rotha και συνεργάστηκε μαζί του σε πολλά ντοκιμαντέρ (ανάμεσά τους προπαγανδιστικές παραγωγές στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) και ταινίες, με πιο γνωστές το War of Plenty (1943) και το No Resting Place (1951). Ο ίδιος αγάπησε περισσότερο ένα ιστορικό φιλμ για τον Ρώσο συγγραφέα Νικολάι Γκόγκολ, τον οποίο πολύ εκτιμούσε.
Οι φωτογραφίες μιας δεκαετίας
Μέσα από μόλις 48 πρωτότυπες ασπρόμαυρες φωτογραφίες, ο Suschitzky ζωντανεύει την αγροτική ζωή στην Ελλάδα, τα αυστηρά τηρούμενα ήθη, έθιμα και παραδόσεις, αλλά και τα πορτραίτα απλών, καθημερινών ανθρώπων, αντιπροσωπευτικά της ανεπιτήδευτης ομορφιάς. Ένας μικρός κόσμος που επρόκειτο να αλλάξει, αλλά η μνήμη του να μείνει ανεξίτηλη μέσα από αυτό το φωτογραφικό αρχείο. Ξεχωρίζει στα μάτια του την Αθήνα, τη Σκιάθο και την Ύδρα.
Ο ίδιος αναφέρει τα παρακάτω, για μια ιδιαίτερη λήψη του Παρθενώνα, που ξεπροβάλλει πίσω από τις κολόνες του Ερεχθείου, με κάποιες ανθρώπινες φιγούρες στο βάθος να δίνουν μια ιδέα της κλίμακας:
«Καθώς έκανα τη λήψη, σκεφτόμουν με δέος στα χνάρια πόσων χιλιάδων ανθρώπων ανά τους αιώνες βάδιζαν εκείνοι οι επισκέπτες… Είναι συγκλονιστική η αίσθηση να ξετυλίγεται μπροστά σου μια ζωντανή ιστορική συνέχεια.»
Για το περιώνυμο «αττικό φως» αναφέρει:
«Πρόκειται ουσιαστικά για ένα φως που λίγο-πολύ απαντά σε όλη τη Μεσόγειο και, ναι, έχει μια ιδιαίτερη ευκρίνεια που το κάνει ιδανικό για έναν φωτογράφο… Φοβάμαι ότι δυστυχώς δεν θα καταφέρω να ξαναδώ αυτά τα μέρη, πιστεύω όμως ότι το φως τους παραμένει το ίδιο λαμπρό, το ίδιο αφοπλιστικό!»
Σαν επίλογος
Τι δίδαξε ένας αιώνας και πλέον ζωής σε έναν άνθρωπο, που αποτέλεσε έμπνευση για τους σύγχρονους και τους μεταγενέστερους;
«Να αγαπώ τον πλησίον μου, όποιος κι αν είναι αυτός. Να διατηρώ, επίσης, το χιούμορ μου, ακόμα και στις δυσκολότερες καταστάσεις… είναι η καλύτερη συνταγή νεότητας και υγείας!»
Πηγές:
- https://www.theguardian.com/artanddesign/2016/oct/07/wolfgang-suschitzky-obituary
- https://en.wikipedia.org/wiki/Wolfgang_Suschitzky
- http://www.lifo.gr/articles/photography_articles/132986/wolfgang-suschitzky-1912-2016-o-fotografos-poy-ymnise-tin-ellada
- http://www.protothema.gr/stories/article/503300/volf-sousitski-h-ellada-tou-60-mesa-apo-ta-matia-tou-sousitski/
- Όλες οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από το φωτογραφικό αρχείο του Wolfgang Suschitzky
