Περνώντας από τη γραφική Βόνιτσα Αιτωλοακαρνανίας με την παραλία που την αγκαλιάζει ολημερίς, έπειτα από το φιλόξενο χωριό Μοναστηράκι με το ποτάμι που το χωρίζει στα δύο και τα γέρικα πλατάνια, κατευθυνόμαστε προς το χωριό Βάτος. Μετά από αρκετά λεπτά οδήγησης και περιήγησης ανάμεσα σε καταπράσινα χωράφια με κάθε λογής καλλιέργειες, ζώα που βόσκουν και τον Ξηρομερίτικο ήλιο να μας συνοδεύει καθόλη τη διάρκεια του ταξιδιού μας, εμφανίζεται ξάφνου μπροστά μας ένα μοναστήρι διαφορετικό από τα άλλα. Κρυμμένο ανάμεσα στα όρη, δεσπόζει ψηλά και “αγναντεύει” όλη την περιοχή. Είναι η Ιερά Μονή Παναγίας Ρόμβου, ή όπως την ξέρουμε εμείς, Παναγία η Ρομβιάτισσα. Είναι ένα εκκλησάκι γεμάτο ιστορία και ομορφιά, που δεν τη βρίσκεις πουθενά αλλού.
Σε αντίθεση με την Παναγία Βροχοτινή του Μοναστηρακίου, η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και εορτάζεται στις 15 Αυγούστου, η Παναγία η Ρομβιάτισσα είναι αφιερωμένη στη Γέννησή της κι εορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου. Οι δυο αυτές εκκλησίες αποτελούν κοσμήματα των γύρω περιοχών, τις οποίες επισκέπτονται συχνά οι κάτοικοι των χωριών, κυρίως στις μεγάλες εορτές, σε γάμους και σε βαπτίσεις. Αν ποτέ βρεθείτε στα μέρη αυτά, μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε έστω μία από τις δύο εκκλησίες και να βιώσετε το αίσθημα γαλήνης και καθαρότητας, που χαρίζουν απλόχερα στους επισκέπτες. Είναι πραγματικά υπέροχη η ξεχωριστή ικανότητα τόπων σαν κι αυτών, να σε κάνουν να ηρεμείς αμέσως μόλις πατήσεις το πόδι σου στο χώμα τους. Είναι ο δροσερός αέρας των βουνών που τους αγκαλιάζουν, η θέα του πράσινου που δεν βλέπεις στις σύχρονες και “απασχολημένες” πόλεις, η ησυχία και οι ήχοι της φύσης.
Ιστορική αναδρομή
Υπάρχουν τέσσερις εκδοχές όσον αφορά στην ίδρυση της μονής. Σύμφωνα με την πρώτη, η Παναγία η Ρομβιάτισσα κτίσθηκε περίπου 100 χρόνια μετά από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453. Η δεύτερη εκδοχή θέλει η μονή να ιδρύεται από μοναχούς, που γλύτωσαν από την καταστροφή του μοναστηριού του Αγίου Βλασίου στα Σκλάβαινα μετά το 1002. Η τρίτη εκδοχή αναφέρει, πως η εικόνα της Παναγίας στη μονή προέρχεται από τη Ρώμη εν περιόδω εικονομαχίας. Εξού και το όνομα Ρόμβη ή Ρόμβου. Υπάρχει, τέλος, και μια τέταρτη εκδοχή, κατά την οποία το μοναστήρι κτίσθηκε από τους κατοίκους του χωριού, Ρούνες, μετά την καταστροφή του από πειρατές. Εξετάζοντας όλες αυτές τις ιστορίες, μπορούμε να συνδέσουμε τη δεύτερη και τέταρτη εκδοχή, οι οποίες σχετίζονται μάλλον με επιδρομές των Αράβων πειρατών, που σύμφωνα με τον ιστορικό κο Γεώργιο Φερεντίνο, έγιναν στην Ακαρνανία στις αρχές του 11ου αιώνα. Είναι φυσικό η παλαιότητα της μονής να καθιστά δύσκολη την ακριβή χρονολόγηση της ίδρυσής της, καθώς οι τόποι εκείνοι έχουν ταλαιπωρηθεί από ξένες εισβολές στο πέρασμα των αιώνων.
Η Παναγία η Ρομβιάτισσα εν καιρώ αναταραχών
Φημισμένη είναι η Παναγία η Ρομβιάτισσα για τη συμβολή της στην ελληνική επανάσταση του 1821. Όπως τα περισσότερα εκκλησάκια εν καιρώ πολέμου και κακουχιών, υπήρξε καταφύγιο των για τους Έλληνες επαναστάτες, που κατέφευγαν εκεί για προσευχή και προστασία από τον εχθρό. Ήταν ακόμη τόπος νοσηλείας των τραυματιών πολέμου.
Τα κελιά του μοναστηριού κατεστράφηκαν πολλές φορές. Τελευταία πυρπολήθηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές το 1942. Μάλιστα στις 13 Ιουλίου του 1944 οι Γερμανοί εκτέλεσαν στο νεκροταφείο της Βόνιτσας τον π. Ιάκωβο Μαυροκέφαλο (τότε ηγούμενο της μονής) μαζί με άλλους έξι λαικούς. Σήμερα έχουν κτιστεί καινούργια κελλιά γύρω από την αυλή του μοναστηριού μαζί με τραπεζαρία και άλλους βοηθητικούς χώρους. Έχει επίσης μεταφερθεί γεννήτρια για την ηλεκτροδότηση της μονής. Διέθετε επίσης μια πλούσια βιβλιοθήκη χειρογράφων και παλαιοτύπων, που διασκορπίστηκε όμως μετά το 1930.
Η Παναγία η Ρομβιάτισσα διατηρείται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση χάρη στη φροντίδα, που της παρέχουν οι ντόπιοι σε συνδυασμό με τον σεβασμό που δείχνουν στο χώρο της οι επισκέπτες, που έρχονται από κάθε μεριά της Ελλάδας.
Το οικοδόμημα
Το Καθολικό της Μονής είναι ρυθμού μονόκλιτης «βασιλικής» και αποτελείται από μονόχωρη αίθουσα (7×4) με ημικυκλική αψίδα ανατολικά. Είναι θεμελιωμένο σε τεράστιο και συμπαγή βράχο, στο βόρειο τμήμα του οποίου σχηματίζεται μεγάλο βάραθρο. Το όνομα «Ρόμβου» το οφείλει στο μεγάλο και συμπαγή αυτό βράχο. Στο εσωτερικό του Καθολικού διατηρούνται αρκετές τοιχογραφίες που σύμφωνα με επιγραφή που υπάρχει σ’ αυτό χρονολογούνται απ’ το 1751.
Εσωτερικά στις μακριές πλευρές εφάπτονται τόξα μέχρι κάτω και με τη βοήθεια εγκάρσιου τόξου δυτικότερα από το κέντρο του ναού δημιουργούνται υποτυπώδη σφαιρικά τρίγωνα και αβαθής ακανόνιστος θόλος. Το Ιερό χωρίζεται από τον Κύριο Ναό με λιθόκτιστο τέμπλο ενώ ο νάρθηκας βρίσκεται τρεις βαθμίδες πάνω από το δάπεδο του κύριου ναού και σχηματίζει στην οροφή εγκάρσια καμάρα που απολήγει βόρεια σε στοά μήκους 8 μέτρων. Υπάρχουν δύο τοξωτές πύλες: μία στη δυτική πλευρά και μία στη νότια. Η στέγη είναι δίριχτη και πλακοσκέπαστη.
Στο τεταρτοσφαίριο της κόγχης εικονίζεται η Πλατυτέρα και στον κύλινδρο της αψίδας κάτω σε ζώνη η Μετάληψη και Μετάδοση των Αποστόλων. Σε κατώτερη ζώνη και στην καθιερωμένη τους θέση οι συλλειτουργούντες Ιεράρχες Αθανάσιος, Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης ο Χρυσόστομος αριστερά και Βασίλειος, Χαράλαμπος και Βλάσιος δεξιά. Ανάμεσα στους Ιεράρχες εικονίζεται ο Μελισμός, ο Χριστός δηλαδή νήπιο πάνω σε Αγία Τράπεζα και κάτω από κιβώριο. Στην κόγχη της πρόθεσης παριστάνεται η Άκρα Ταπείνωση και στην καμάρα του Ιερού Βήματος τα δυτικότροπα πρόσωπα της Αγίας Τριάδας σε τρεις κύκλους και γύρω η επιγραφή “Το στερέωμα των επί σοι πεποιθότων, στερέωσον Κύριε την εκκλησίαν ην έκτισας τω τιμίω σου αίματι. 1751 χηρ. Γεωργίου Μπαλαδήμα εκ Σκουρτούς”.
Τέλος, μπορείτε να δείτε ένα βίντεο από Εσπερινό της Παναγίας της Ρομβιάτισσας:
Πηγές:
- iaitoloakarnania.gr
- xiromeronews.blogspot.gr
- Φωτογραφίες από αρχείο των Στέλλα Λιάπη και Βάσω Παππά
