Η πόλη της Θεσσαλονίκης ανά τους αιώνες αποτέλεσε μια εκ των πόλεων με το σημαντικότερο εμπόριο στην Ελλάδα. Το γεγονός αυτό οφειλόταν σε διάφορους παράγοντες όπως είναι η ύπαρξη του λιμανιού, η κομβική της θέση ως πέρασμα τόσο στα Βαλκάνια, όσο και στη νότια Ελλάδα, καθώς και η σύναψη διαφόρων αγοραπωλησιών, οι οποίες είχαν ως έδρα τους τη Θεσσαλονίκη. Η κατάσταση αυτή λειτούργησε ως εύφορο έδαφος για τη δημιουργία διάφορων αγορών όπως είναι το Καπάνι και η Στοά Μοδιάνο, με την οποία και θα ασχοληθούμε στο παρόν άρθρο. Πρόκειται για μια από τις παλαιότερες αγορές της πόλης και βρίσκεται στην καρδιά αυτής, εκεί που ανθίζει το εμπόριο όσο πουθενά αλλού στη Θεσσαλονίκη. Η Στοά Μοδιάνο θεωρείται στολίδι της πόλης και στο εσωτερικό της φιλοξενεί μικρά μαγαζιά που εμπορεύονται φρέσκα φρούτα, ψαρικά, μπαχαρικά κλπ. Το ιδιαίτερο στοιχείο της όμως, που την κάνει να ξεχωρίζει από άλλους παρόμοιους χώρους, είναι η αρχιτεκτονική αλλά και η ιστορία δεκαετιών, που “κουβαλάει”.
Η ιστορία της Στοάς Μοδιάνο
Η περίφημη στοά Μοδιάνο, που κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας η επίσημη ονομασία της ήταν Κεντρική Στοά Τροφίμων της Θεσσαλονίκης, είναι χτισμένη πάνω στην κάποτε ισπανοεβραϊκή συνοικία «Ταλμούδ Τορά», η οποία ιδρύθηκε το 1492 και καταστράφηκε ολοσχερώς εξαιτίας μιας φονικής πυρκαγιάς, το 1917. Παραδόξως το δυσάρεστο αυτό γεγονός δεν αποτέλεσε εμπόδιο, αλλά αντιθέτως από τις στάχτες του γεννήθηκε η στοά Μοδιάνο, της οποίας η κατασκευή ξεκίνησε το 1922 και ολοκληρώθηκε μόλις οκτώ χρόνια αργότερα, το 1930.
Ως προς την αρχιτεκτονική της στοάς, είναι χτισμένη με τον τύπο της βασιλικής και αναπτύσσεται σε έναν όροφο, με εσωτερικούς όμως εξώστες. Στόχος του συγκεκριμένου σχεδίου ήταν να συνδεθούν οι οδοί Βασιλέως Ηρακλείου με Ερμού. Αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της στοάς Μοδιάνο είναι η πολυκλινής στέγη, η οποία αποτελείται από γυάλινους φεγγίτες που επιτρέπουν άπλετο φυσικό φως να διεισδύει στο εσωτερικό και ταυτόχρονα να εξαερίζεται ο χώρος με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αρχιτέκτονας του συγκεκριμένου αριστουργήματος είναι ο J. Oliphant και μηχανικός, ο Ελί Μοδιάνο.
Το επώνυμο Μοδιάνο, θεωρείται αρκετά γνώριμο στην Θεσσαλονίκη, καθώς σχετίζεται με διάφορα κτίρια- σημεία αναφοράς της πόλης. Η οικογένεια Μοδιάνο είναι στενά συνυφασμένη με την ομώνυμη έπαυλη, το γηροκομείο Σαούλ Μοδιάνο και άλλα μεγαλοπρεπή κτίρια. Την περίοδο δημιουργίας της αγοράς Μοδιάνο, η συγκεκριμένη οικογένεια, μαζί με την οικογένεια Αλλατίνη, κρατούσαν τα ηνία της οικονομίας της Θεσσαλονίκης, γεγονός που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε από πού προήλθαν τα σημαντικά κτίρια της πόλης που στην ονομασία τους περιελάμβαναν την επωνυμία Μοδιάνο.
Η στοά Μοδιάνο, κατά τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της, κατέστησε φανερό πως η εμπορική ώθηση που θα δώσει στην πόλη θα είναι σημαντική, όπως και τελικά συνέβη. Ήταν φημισμένη για τα εκλεκτότερα εδέσματα που κατάφερνε να εξασφαλίσει στους πελάτες της, γεγονός που γινόταν αντιληπτό και από τις υψηλές τιμές που επικρατούσαν, συγκριτικά και με τις υπόλοιπες αγορές της Θεσσαλονίκης. Η τεράστια αυτή εμπορική δραστηριότητα διήρκεσε για αρκετές δεκαετίες, προμηθεύοντας τους κατοίκους της πόλης με τις καλύτερες πρώτες ύλες. Ο αέρας που αποδιδόταν στη στοά Μοδιάνο, κατά τα χρόνια της μεγάλη της άνθισης, ήταν ανατολίτικος, καθώς σε πολλές περιπτώσεις θύμιζε τα μεγάλα παζάρια των ανατολικών χωρών. Στη δεκαετία του ’90 όμως, η κατάσταση άλλαξε δραματικά. Η έλλειψη συντήρησης και μετέπειτα η οικονομική κρίση που μαστίζει την ελληνική κοινωνία, οδήγησαν στη σταδιακή ερήμωση της στοάς. Ένα- ένα τα παραδοσιακά μαγαζάκια, έκλειναν οριστικά τις πόρτες τους και σχεδόν ποτέ δεν αντικαθιστούνταν από κάτι νέο. Η έλλειψη νέων επενδύσεων και το γενικότερο αίσθημα εγκατάλειψης της στοάς Μοδιάνο, λειτουργούσε σαν αποτρεπτικός παράγοντας για επίσκεψη των πολιτών στον χώρο. Έτσι σταδιακά η στοά Μοδιάνο ερήμωσε και τίποτα δε θύμιζε την αίγλη και τα μεγαλεία του παρελθόντος.
Η Στοά Μοδιάνο σήμερα
Η στοά Μοδιάνο στη διάρκεια των χρόνων λειτουργίας της, χαρακτηρίστηκε δύο φορές ως διατηρητέο μνημείο. Την πρώτη φορά το 1983 από το ΥΠΕΧΩΔΕ, ενώ τη δεύτερη το 1995 από το Υπουργείο Πολιτισμού. Πλέον η στοά Μοδιάνο έχει περάσει σε μια διαφορετική εποχή, καθώς έχει αγοραστεί από την μεγάλη επιχείρηση One Outlet. Τα σχέδια αναμόρφωσης της στοάς καταδεικνύουν πως μέχρι και τις αρχές του 2020, οι εργασίες θα έχουν ολοκληρωθεί και το έργο θα δοθεί στου πολίτες. Βέβαια η νέα αυτή εξέλιξη έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, καθώς πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως η αγορά Μοδιάνο θα χάσει τον ιδιαίτερο και παραδοσιακό της χαρακτήρα και θα θυσιαστεί στον βωμό του κέρδους των μεγάλων επιχειρήσεων. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως ορισμένοι καταστηματάρχες- όσοι απέμειναν- αρνούνται πεισματικά να εγκαταλείψουν την στοά. Καταλήγοντας παραθέτω απόσπασμα ενός ύμνου στη Θεσσαλονίκη, του φιλόλογου και συγγραφέα, Θωμά Κοροβίνη: «Ήσουν για αιώνες ένα κράμα λαών και θρησκευμάτων, μια πρώιμη Νέα Υόρκη της νοτιοανατολικής Βαλκανικής Ευρώπης με μπόλικο ανατολίτικο χρώμα και μιαν ιδιότυπη αστική πινελιά. Ακόμη κρατάς πεισματάρικα κάτι από τη γοητεία εκείνου του παρδαλού χαρμανιού κι έτσι θα πρέπει να ξαναγίνεις. Βαλκανικές μουσικές να ανακατεύονται με ουρανομήκεις ψαλμωδίες, παλιές βρισιές των λιμενεργατών με σεφραδίτικα (ισπανοεβραϊκά) της Μοδιάνο, ποντιακά γινάτια με τούρκικα πειράγματα στο Καπάνι».
Πηγές:
- lifo.gr
- womantoc.gr
- parallaximag.gr
- portal.tee.gr
Σύνταξη κειμένου: Ευθυμία Μερτσανίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
