Στον ελλαδικό χώρο, οι περισσότερες κωμοπόλεις και χωριά αποτελούν απότοκο συνεχών μετακινήσεων και μετοικήσεων των πληθυσμών. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξη της Άνω και Κάτω Βλασίας στην ορεινή Αχαΐα, 27 χιλιόμετρα από τα μαρτυρικά Καλάβρυτα και 45 χιλιόμετρα από την Πάτρα. Τα δύο χωριά (ή κι ένα, αν προτιμάτε) αναπτύχθηκαν αντανακλώντας τις αρχέγονες ανάγκες του ανθρώπου για βελτίωση των συνθηκών ζωής και προστασίας.
Ίδρυση της Βλασίας
Μπορεί να μιλάμε για την Αχαΐα, ωστόσο η ιστορία των δύο γραφικών χωριών έχει τις ρίζες της στη Στερεά Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, “πρόγονός” τους υπήρξε το χωριό Άγιος Βλάσιος της Αιτωλοακαρνανίας. Το χωριό αυτό βρισκόταν στους βόρειους πρόποδες του Παναιτωλικού όρους, πάνω από τις τεχνητές λίμνες Κρεμαστών και Καστρακίου. Όμως, το 16ο αιώνα οι κάτοικοι του χωριού αυτού δέχονταν συνεχείς πιέσεις από τους αγάδες. Το γεγονός αυτό και γενικά βαρβαρότητες του καθεστώτος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ώθησαν μία ομάδα κατοίκων του Αγίου Βλασίου σε μία ιδιότυπη μετανάστευση.
Οι περιπλανώμενοι Αγιοβλασίτες έφτασαν στους πρόποδες του κύριου ορεινού όγκου του Ερυμάνθου. Δεν ήταν τυχαία η επιλογή της Πελοποννήσου. Μετά τον έκτο βενετοτουρκικό πόλεμο και τη συνθήκη του Κάρλοβιτς, ο Μωριάς τέθηκε υπό την κατοχή των Βενετών. Συνεπώς, οι συνθήκες από το 1684 έως το 1714 ήταν σαφώς πιο ευνοϊκές για τους Έλληνες. Στις παρυφές ενός πυκνού ελατόδασους λοιπόν, σε έναν απότομο λόφο με κοφτερά βράχια επέλεξαν να εγκατασταθούν. Πρώτα έχτισαν εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Βλάσιο, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση ήταν και προστάτης των ποιμένων της Ρωσίας και των Βαλκανίων.
Ο αρχικός πυρήνας του χωριού ήταν στο σημείο που βρίσκεται η σημερινή Κάτω Βλασία. Οι πρώτοι οικιστές έφεραν την ανασφάλεια εξαιτίας των συνηθισμένων για εκείνη την εποχή επιδρομών. Έτσι, ακόμη και σήμερα διακρίνει κανείς την κλιμακωτή οικιστική ανάπτυξη πάνω στο λόφο, στην κορυφή του οποίου δεσπόζει σαν ιδιότυπη ακρόπολη η εκκλησία του Αγίου Βλασίου. Στα ριζά του λόφου ρέει ο ποταμός Σελινούντας, καθιστώντας την πρόσβαση στο λόφο δυσχερή.
Άνω Βλασία και περαιτέρω ανάπτυξη
Αργότερα η Βλασία αναπτύχθηκε περαιτέρω οικιστικά. Μάστορες από τα Λαγκάδια και την Ήπειρο έχτισαν πέτρινα σπίτια και στις αρχές του 18ου αιώνα η Βλασία αριθμούσε πλέον 900 περίπου κατοίκους. Στην πλειονότητά τους, οι κάτοικοι ήταν κτηνοτρόφοι, ασχολία που επικουρούνταν από την ποιότητα των βοσκοτοπιών του Ερυμάνθου. Επίσης, καλλιεργούσαν φακή και φασόλια, ενώ διατηρούσαν μηλιές, καρυδιές και αμπέλια.
Οι περιπλανήσεις, όμως, για τους κατοίκους της Βλασίας δεν είχαν τελειώσει εδώ. Λόγω του βαρύ χειμώνα, αποφάσισαν να διαχειμάζουν σε πιο πεδινά μέρη. Μετά την Ελληνική Επανάσταση, μερικές οικογένειες με επικεφαλής τον αγωνιστή του 1821 και προύχοντα από την Άνω Βλασία Νικόλαο Καράμπελα εγκαταστάθηκαν στην Άρλα και το Σαντομέρι (ή Σανταμέρι), περιοχές στην Κάτω Αχαΐα. Η εγκατάσταση αυτή είχε προσωρινό και περιοδικό χαρακτήρα, κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ωστόσο, αργότερα επεξέτειταν τις καλλιέργειές τους, περιλαμβάνοντας σταφιδάμπελα κι ελιές. Κάποιοι εγκαταστάθηκαν και μόνιμα στην Κάτω Αχαΐα, δημιουργώντας τα λεγόμενα Αγιοβλασίτικα και τα χωριά Σπαρτούλα, Λεύκος και Καπέλη. Στη Βλασία επέστρεφαν πλέον μόνο τα καλοκαίρια. Από αυτό έλαβαν και την ονομασία “μεταβατικοί”.
Αξιοθέατα της Βλασίας
Οι φυσικές ομορφιές της περιοχής μπορεί να παραγνωρίστηκαν εν μέρει από τους πρώτους οικιστές λόγω ανωτέρας βίας, ωστόσο είναι αδύνατο να συμβεί το ίδιο με το σύγχρονο επισκέπτη. Αυτός είναι άλλωστε κι ένας από τους λόγους που προσφέρεται για ορειβασία και πεζοπορία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Άνω Βλασία βρίσκεται πάνω στο Εθνικό Μονοπάτι 31 που συνδέει την Πάτρα με την αρχαία Ολυμπία. Το υγιεινό κλίμα του χωριού το κατέστησε δημοφιλές θέρετρο και δη προορισμό κατάλληλο για ασθενείς με φυματίωση.
Μονή Αγίου Νικολάου Βλασίας
Η ιστορική μονή του Αγίου Νικολάου ξεχωρίζει για την εντυπωσιακή τοποθεσία της, στην κορυφή μιας παρυφάδας του Ερύμανθου. Όπως ακριβώς και με την Άνω Βλασία, είναι άγνωστο το πότε ακριβώς χτίστηκε. Εκτιμάται, όμως, ότι ιδρύθηκε στα μέσα του 10ου αιώνα, όπως και το άλλο ιστορικό μοναστήρι της ευρύτερης περιοχής, η Αγία Λαύρα. Πρόκειται για γυναικεία κοινοβιακή μονή. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η Μονή έχει βρεθεί στο επίκεντρο εχθροπραξιών κατά τη διάρκεια τόσο της Επανάστασης του 1821 όσο και του πρόσφατου Εμφύλιου Πολέμου.
Τον Ιούλιο του 1827 κι ενόσω βρίσκονταν σε εξέλιξη οι επιχειρήσεις της Επανάστασης του 1821, είχε οχυρωθεί στρατιωτικό σώμα περίπου 1.100 Ελλήνων με οπλαρχηγό το Βασίλειο Πετιμεζά γύρω από τη Μονή. Οι προσπάθειες τους να ανακόψουν την προέλαση 3.000 Οθωμανών υπό το Δελή Αχμέτ δεν στέφθηκαν με επιτυχία.
Στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, διεξήχθη μία μάχη στο μοναστήρι μεταξύ των δυνάμεων του Εθνικού Στρατού που είχε βρει καταφύγιο στη μονή και των δυνάμεων του Δημοκρατικού Στρατού. Η σύγκρουση αυτή της 23ης Ιουλίου του 1948 διήρκεσε περισσότερες από 8 ώρες και έληξε μετά από υποχώρηση των ανταρτών που μετρούσαν 68 απώλειες, ενώ ο Εθνικός Στρατός έχασε 11 άνδρες.
Καταρράκτες Αγίου Ταξιάρχη
Σε προγενέστερο στάδιο αναφερθήκαμε στο Σελινούντα. Ο ποταμός αυτός είναι ιδιαίτερα γνωστός από τις περιγραφές του Παυσανία, πηγάζει από τον Ερύμανθο και χύνεται στον Κορινθιακό κόλπο. Στους κατοίκους των περιοχών που διασχίζει ξυπνά πολλές φορές άσχημες μνήμες. Τα ορμητικά νερά του υπήρξαν αιτία μεγάλων καταστροφών στον κάμπο της Αιγιάλειας. Ο Σελινούντας στη διαδρομή του διασχίζει φαράγγι 14 χιλιομέτρων. Προς το τέλος του φαραγγιού, ο καταρράκτης εισχωρεί σε μία σπηλαιώδη κοιλότητα και στη συνέχεια ο διπλός καταρράκτης πέφτει από τα δεξιά. Πίσω από την πηγή υπάρχει ένα σκοτεινό σπήλαιο. Όσοι περίεργοι έχουν διαβεί το κατώφλι της σπηλιάς, κάνουν λόγο για υπόγειες λίμνες.
Πρόκειται για ένα σκηνικό εκπληκτικής, αν κι απόκοσμης, ομορφιάς. Η πρόσβαση γίνεται από ένα χωματόδρομο, ο οποίος καταλήγει σε μία τοποθεσία με ψηλά πλατάνια και απότομη κλίση του εδάφους. Παίρνοντας το πέτρινο κατηφορικό μονοπάτι, ο επισκέπτης αντικρίζει εικόνες άπειρου φυσικού κάλλους, οι οποίες αθροιστικά συνθέτουν ένα τοπίο ικανό να εμπνεύσει θρύλους και παραμύθια. Μικρές μεμονωμένες λίμνες με τις ακτίνες του ήλιου να ιριδίζουν και να τρεμοπαίζουν στην επιφάνειά τους μέσα από τα φυλλώματα των δέντρων, ρυάκια που διατρέχουν μυστικά σχεδόν το έδαφος, με τη βοή από τα νερά να συνθέτει μια φοβερή μελωδία. Φτάνοντας στον καταρράκτη, ο επισκέπτης ανταμείβεται από το θέαμα. Ο καταρράκτης χύνεται σε μία λίμνη σχετικά ρηχή, με ένα λεπτό στρώμα ομίχλης να αναδεύει στην ατμόσφαιρα, ενώ οι πέτρες του βυθού λαμποκοπούν στο αχνό φως του ήλιου. Πίσω από τον καταρράκτη, σκοτεινές κοιλότητες στέκουν επιβλητικά και δημιουργούν ένα έξοχο περιβάλλον για λογής αναρριχητικά φυτά.
Η σύγχρονη Βλασία
Τα όμορα αυτά χωριά γνωρίζουν με την πάροδο του χρόνου συνεχή ανάπτυξη. Ιδιαίτερα η Άνω Βλασία, με την κατασκευή υποδομών εστίασης και φιλοξενίας. Ανέκαθεν άλλωστε τα χωριά στηρίζονταν στον ορεινό τουρισμό και στα πλείστα φυσικά πλεονεκτήματα που διέθεταν. Πολιτιστικές εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, με αφορμή το Δεκαπενταύγουστο. Στις 11 Φεβρουαρίου, η Κάτω Βλασία γιορτάζει τον προστάτη Άγιο Βλάσιο. Ωστόσο, τα πανέμορφα αυτά χωριά φαίνονται να πλήττονται από τη μάστιγα των διαρκών αναγκών που επισωρεύει ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων φθίνει χρόνο με το χρόνο, με τους επισκέπτες μόνο να εμπλουτίζουν περιοδικά το μοτίβο. Ίσως βέβαια, σε αυτό το γεγονός να κρύβεται το μυστικό της ομορφιάς τους, που παραμένει αναλλοίωτη στους πέντε αιώνες της πορείας των χωριών στο χρόνο.
Πηγές:
- https://www.patrasevents.gr/article/262890-katarraktis-agiou-taksiarxi-ano-vlasia-kalavrita
- http://www.ekalavrita.gr/GR/photos_vlasia.html
- http://www.visitgreece.gr/el/touring/on_foot/katarraktis_tou_selinounta
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CF%89_%CE%92%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1_%CE%91%CF%87%CE%B1%CE%90%CE%B1%CF%82
- http://www.vlasia.gr/
- https://www.patrasevents.gr/article/306533-vlasia-to-omorfotero-xorio-ton-kalavriton-pnigmeno-sta-elata-picsvids
- http://anoblasia.blogspot.gr/2014/09/26.html
Σύνταξη κειμένου: Θεοδώρα Ντεντοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
