Ντίμης Δαδήρας: Μια σπάνια συνέντευξη

 

 

Ο γνωστός σκηνοθέτης του κινηματογράφου Ντίμης Δαδήρας σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Ελληνικό Θέατρο» μίλησε για την ταινία «Το Νησί των Γενναίων» και τον Ελληνικό Κινηματογράφο.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο Ντίμης Δαδήρας γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1924 στην Κωνσταντινούπολη και το 1927 μετανάστευσε οικογενειακώς στην Αθήνα. Πατέρας του ήταν ο Παναγιώτης Δαδήρας, που ίδρυσε την κινηματογραφική εταιρεία «Ολύμπια Φιλμ».

 

Ο Δαδήρας σπούδασε Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα, αλλά γρήγορα τον κέρδισε ο χώρος του κινηματογράφου. Ξεκίνησε το 1950 ως βοηθός σκηνοθέτης στην ταινία «Οι Απάχηδες των Αθηνών» του Ηλία Παρασκευά (σε παραγωγή του πατρός Δαδήρα).

 

Το 1951 ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής στο νεορεαλιστικό αριστούργημα του Γρηγόρη Γρηγορίου «Πικρό Ψωμί» (σε παραγωγή του πατρός Δαδήρα).

 

Το 1953 γύρισε το πρώτο του έργο, «Το τραγούδι του πόνου». Ακολούθησαν 50 ακόμη ταινίες μέχρι το 1982: «Ο Γολγοθάς μιας Ορφανής», «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας», «Το τρελοκόριτσο», «Χαρούμενοι Αλήτες», «Το Νησί των Γενναίων», «Ποια είναι η Μαργαρίτα;», «Μιας πεντάρας νιάτα», «ΟΧΙ», «Η Κόμισσα της Φάμπρικας», «Ιπποκράτης και δημοκρατία», «Οι φανταρίνες», «Γκαρσονιέρα για δέκα», «Φυλακές ανηλίκων» κ.ά.

 

Το 1968 ο Δαδήρας κέρδισε 2 βραβεία στο 9^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (Αρτιότερης Παραγωγής & Σκηνοθεσίας) για την ταινία «Στα σύνορα της προδοσίας». Την επόμενη χρονιά κέρδισε ένα ακόμη βραβείο (Αρτιότερης Παραγωγής) για την ταινία «ΟΧΙ».

 

Πρώτη του σύζυγος ήταν η γνωστή ηθοποιός Γκιζέλα Ντάλι, με την οποία γύρισε 8 ταινίες: «Ραντεβού στη Βενετία», «Αμαρτωλές», «Σκάνδαλα στο Νησί του Έρωτα», «Τρία Κορίτσια απ’ την Αμέρικα», «Ου Κλέψεις», «Φτωχός Εκατομμυριούχος», «Ο Παρθένος», «Καυτή Εκδίκηση».

 

Το 1978 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά, τη σχεδιάστρια μόδας Έφη-Μπίλη Χαρίτου (αδελφή της ηθοποιού Μαρίνας Χαρίτου), με την οποία απέκτησε τη μονάκριβη κόρη του, την ηθοποιό και μουσικό Έλλη Δαδήρα.

 

Αδερφή του ήταν η Αλίκη Δαδήρα, που σταδιοδρόμησε στο τραγούδι. Τα πρώτα της χρόνια τα έζησε στην Ελλάδα και κατόπιν ακολούθησε την οικογένειά της στην Αμερική (Νέα Υόρκη).

 

Αν και σπούδασε στην Αγγλία, τελικά αποφάσισε να κυνηγήσει την τύχη της στη Νέα Υόρκη. Εκεί καταπιάστηκε με διάφορα επαγγέλματα (μανεκέν, πωλήτρια, υπάλληλος γραφείου αεροσκαφών), ώστε να πληρώνει τα μαθήματα στη Δραματική Σχολή της Stella Adler.

 

Μια μέρα έμαθε ότι στο καφέ «Greenwich Village» έψαχναν γαλλόφωνη τραγουδίστρια. Η Αλίκη Δαδήρα αν και μιλούσε πολλές γλώσσες (Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά), δε γνώριζε γρι Γαλλικά, εκτός από ένα τραγουδάκι της εποχής, «Avec son Tra la la».

 

Όμως, δεν το έβαλε κάτω και κατόρθωσε να διαγράψει σημαντική καριέρα στο τραγούδι. Μάλιστα, τη δεκαετία του ’50 ηχογράφησε πολλά γαλλικά τραγούδια σε δίσκους 45 στροφών: «Sayonara», «Ton Ombre», «Désir De Toi», «Garde Ça Pour Toi», «L’Amour, L’Amour Est Là», «Simplement Kiss Me», «Yanos», «Hadji Baba», «Les Pavés De Paris», «Farandole A L’Acropole», «Zechra», «The Maharadjah».

 

Ο Ντίμης Δαδήρας έφυγε τελικά από καρδιακή προσβολή στις 6 Σεπτεμβρίου 1982, σε ηλικία 57 ετών. Κηδεύτηκε στο Β’ Νεκροταφείο Αθηνών.

 

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Τον Φεβρουάριο του 1959 κυκλοφόρησε το 23^ο τεύχος του μηνιαίου περιοδικού «Ελληνικό Θέατρο» (διευθυντής: Άλκης Παπάς). Στη στήλη «Έλληνες Σκηνοθέτες του Κινηματογράφου» φιλοξενήθηκε ο σκηνοθέτης Ντίμης Δαδήρας. Την περίοδο που δόθηκε η συνέντευξη, ο Δαδήρας γύριζε την ταινία «Το νησί των γενναίων» με πρωταγωνιστές τον Αλέκο Αλεξανδράκη, την Τζένη Καρέζη, την Αλίκη Γεωργούλη και τον Λυκούργο Καλλέργη.

 

-Τι είναι η ταινία που γυρίζετε τώρα, κ. Δαδήρα;

-Είναι μια ταινία πολεμική, για την ακρίβεια, αντιστασιακή. Το θέμα της είναι παρμένο από τον ηρωικό αγώνα του Κρητικού λαού κατά του Γερμανού κατακτητή στα μαύρα χρόνια της Κατοχής. Η ιστορία ξεκινά από πραγματικά γεγονότα, την κλοπή π.χ. σημαντικών επιτελικών εγγράφων του Ρόμελ από μια Ελληνίδα κατάσκοπο με τη βοήθεια πρακτόρων της Μέσης Ανατολής, αληθινά σαμποτάζ στα λιμάνια της Σούδας και του Ηρακλείου και γενικά την δράση των ανταρτών και του λαού της Κρήτης.

 

-Λένε πως κανένας δημιουργός δε μπορεί να νιώσει απόλυτη ικανοποίηση από το δημιούργημά του. Ας το παραδεχτούμε. Μήπως όμως έτυχε τουλάχιστον κάποια από τις ταινίες σας να σας εκφράσει;

-Ως τώρα καμία. Πάντως για να είμαι ειλικρινής σε κάθε καινούργια μου ταινία δίνω κάτι απ’ τον εαυτό μου.

 

-Ας κάνουμε τώρα και μιαν… υπόθεση. Ας πούμε ότι έχετε όλα τα μέσα στη διάθεσή σας και όλη την ελευθερία να κινηθείτε απερίσπαστος και αδέσμευτος στη δουλειά σας… Τι θα επιθυμούσατε να «γυρίσετε»;

-Είναι λιγάκι δύσκολο ν’ απαντήσει κανείς θετικά. Πολλά θέματα με ενέπνευσαν κατά καιρούς και σκέφθηκα να τα γυρίσω, αλλά φυσικά όλα έμειναν στο συρτάρι, γιατί δεν υπήρχαν τα μέσα πραγματοποιήσεώς των. Πάντως, αν θυμάμαι καλά, ένα διάστημα με είχε συγκινήσει πολύ ένα παραμύθι της Πηνελόπης Δέλτα με τίτλο «Το παραμύθι χωρίς όνομα». Είναι πραγματικά ένα κλασικό έργο που αν ήξερε ο Ντίσνεϊ την ύπαρξή του θα το βλέπαμε ήδη ταινία στο Χόλιγουντ.

 

-Πώς εργάζεσθε τις ταινίες σας; Εννοούμε στις λεπτομέρειες της συγκρότησης του έργου.

-Φυσικά αρχίζω απ’ την εκλογή του σεναρίου. Δεύτερη δουλειά είναι η εξεύρεση των καταλλήλων ηθοποιών. Ακολουθούν η ειδική επεξεργασία του σεναρίου (ντεκουπάζ), η εξεύρεση τοποθεσιών για το γύρισμα, η κατασκευή των ντεκόρ και όταν όλα είναι έτοιμα αρχίζει και το γύρισμα με τα σύγχρονα μηχανήματα λήψεως.

 

-Ποιο είναι το ποσοστό πρωτοβουλίας που αφήνετε στους ηθοποιούς σας; Και επίσης, σ’ αυτό το σημείο, θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε ποια γνώμη έχετε για το περιλάλητο ζήτημα της ερασιτεχνίας ή της επαγγελματικής κατάρτισης του ηθοποιού στον Κινηματογράφο…

-Βασικά προσπαθώ οι ηθοποιοί μου να μην ξεφεύγουν από τη γραμμή του σεναρίου και το γενικό ύφος της σκηνοθεσίας. Η διδασκαλία μου ωστόσο, δεν είναι ποτέ απόλυτη. Εξαρτάται από τα υποκριτικά προσόντα και την εμπειρία πολλές φορές του ηθοποιού. Υπάρχουν στιγμές που ο καλός ηθοποιός πρέπει να δώσει όλο του τον εαυτό και κατά συνέπεια να αφεθεί ελεύθερος και απερίσπαστος να παίξει. Όταν όμως ο ηθοποιός είναι ερασιτέχνης, τότε η πρωτοβουλία που του αφήνω περιορίζεται στο ελάχιστο, γιατί, και ταλέντο ακόμα να έχει, μπορεί να φθάσει στον αντίποδα, με αποτέλεσμα η ερμηνεία του να γίνει παρερμηνεία. Και καταλήγω φυσικά στο ότι είναι προτιμότερο να υπάρχει επαγγελματική κατάρτιση στον ηθοποιό, να μάθει δηλαδή να εκφράζεται, να κινείται και να δίνει συγκεκριμένη μορφή στο πρόσωπο που υποδύεται.

 

-Σα συνέχεια, κι αν θέλετε να γενικεύσουμε το θέμα, πέστε μας ποια είναι η γνώμη σας -και η θέση σας- στην οξύτατη διαμάχη μεταξύ Εμπορίας και Τέχνης στον Κινηματογράφο;

-Εφ’ όσον είμαι καλλιτέχνης θα σας απαντήσω ότι η θέση μου βρίσκεται κοντά στην Τέχνη, την Τέχνη όμως όχι των νοσηρών κατασκευασμάτων αλλά την υγιή.

 

-Αν θεωρείτε και σεις πως η ουσιαστικότερη συμβολή για το γύρισμα μιας ταινίας, αποτελεί η σκηνοθεσία, πέστε μας τους λόγους που νομίζετε ότι κάνουν τον σκηνοθέτη κυρίαρχο αλλά και γι’ αυτό τον μόνο υπεύθυνο στη διεύθυνση ενός φιλμ.

-Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η ουσιαστικότερη συμβολή στο γύρισμα μιας ταινίας είναι η σκηνοθεσία. Η ταινία είναι μια πολλαπλή εργασία αποτελούμενη από διάφορα ομοιογενή και ανομοιογενή στοιχεία. Συμβάλλουν συγγραφείς, ηθοποιοί, ντεκορατέρ, εργάτες, φωτογράφοι και ένα σωρό άλλοι καλλιτέχνες και τεχνικοί. Σ’ όλα αυτά πρέπει να υπάρξει ένας συντονιστής κι αυτός φυσικά είναι ο σκηνοθέτης. Όμως μ’ αυτό δε σημαίνει ότι ο σκηνοθέτης είναι μόνο συντονιστής. Ο καλλιτεχνικός του ρόλος είναι σημαντικότερος. Αν σκεφθεί κανείς ότι άμεση επαφή με το κοινό έχουν μόνο οι ηθοποιοί και το κείμενο μιας ταινίας, που βρίσκονται στην απόλυτη εξουσία του σκηνοθέτη, τότε γίνεται αμέσως αντιληπτή η θέση του και πόσο κυρίαρχη γνώμη έχει στη γενική κατασκευή μιας ταινίας.

 

-Πριν κλείσουμε τη συνέντευξή μας θα θέλαμε να μας πείτε πώς βλέπετε τον Ελληνικό Κινηματογράφο… Τις προθέσεις για την ανάπτυξή του, τα δικαιώματα αλλά και τις υποχρεώσεις του, την εικόνα τέλους που παρουσιάζει σήμερα καθώς και κείνη που μπορεί να προδικάσει κανείς για το μέλλον του…

-Το θέμα είναι ευρύτατο και δεν μπορεί να κλειστεί μέσα σε μερικές γραμμές. Γεγονός όμως είναι ότι ο κινηματογράφος μας εξελίσσεται ραγδαίως παρ’ όλες τις αντιξοότητες και την αστοργία του Κράτους. Πιστεύω προσωπικά ότι αν το Κράτος δεχθεί τα αιτήματά μας, ο Ελληνικός Κινηματογράφος έχει όλες τις προοπτικές να αποκτήσει μια σοβαρή θέση στη παγκόσμια κινηματογραφική παραγωγή.

 

-Και η τελευταία ερώτηση -η τυπική: Οι δικές σας προοπτικές;

-Οι δικές μου προοπτικές; Με συγχωρείτε αλλά αυτή τη στιγμή μού είναι δύσκολο να προβώ σε ανακοινώσεις. Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που πρέπει προηγουμένως να θετικοποιήσω. Πάντως σας υπόσχομαι πολλές εκπλήξεις.

 

---

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Κοντ., Νικ. (1959, Φεβρουάριος). Έλληνες Σκηνοθέτες του Κινηματογράφου. Ελληνικό Θέατρο, σελ. 6
• Ζαφειρίου, Ε. (1991). Τι να σου πρωτοθυμηθώ βρε μάνα. Αθήνα: Οδός Πανός
• Σολδάτος, Γ (1994). Ο Ελληνικός Κινηματογράφος: Ντοκουμέντα 1 – Μεσοπόλεμος. Αθήνα: Αιγόκερως
• Wikipedia (Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια, έγινε χρήση για εύρεση βιογραφικών στοιχείων)
• IMDb (Βάση Δεδομένων, έγινε χρήση για εύρεση φιλμογραφίας)
• retroDB (Βάση Δεδομένων, έγινε χρήση για έλεγχο φιλμογραφίας)