Κάθε καλλιτέχνης ανεξαρτήτως της τέχνης που έχει επιλέξει να υπηρετήσει έχει μπροστά του απ’ την πρώτη στιγμή δύο τεράστια στοιχήματα. Να αποκτήσει ταυτότητα και να προσπαθήσει να πετύχει χωρίς να την θυσιάσει. Με το Poor Things ο Γιώργος Λάνθιμος πέτυχε με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια. Γράφει ο Γρηγόρης Βασιλόπουλος.
Το καστ:
Emma Stone ως Bella Baxter
Willem Dafoe ως Dr. Godwin Baxter
Mark Ruffalo ως Duncan Wedderburn
Ramy Youssef ως Max McCandles
Kathryn Hunter ως Swiney
Vicki Pepperdine ως Mrs. Prim
Christopher Abbott ως Alfie Blessington
Jerrod Carmichael ως Harry Astley
Hanna Schygulla ως Martha Von Kurtzroc
Suzy Bemba ως Toinette
Η πλοκή (χωρίς spoilers):
Μεταφερόμαστε σε ένα σουρεαλιστικό (και αδιευκρίνιστου χρόνου) Λονδίνο. Ο δόκτωρ Godwin Baxter είναι ένας τόσο αντισυμβατικός όσο και ιδιοφυής χειρουργός. Μέσα απ’ τα ιδιότροπα πειράματά του έχει καταφέρει τεράστιες και τρομακτικές εξελίξεις στον τομέα της Ιατρικής. Ωστόσο κανένα από τα πειράματά του δεν τον κάνει τόσο περήφανο όσο αυτό της Bella Baxter. Η Bella, ένα βρεφικό μυαλό παγιδευμένο στο σώμα μιας ενήλικης γυναίκας, εξελίσσεται ταχύτατα καθώς ανακαλύπτει τον εαυτό της και τον κόσμο. Τι θα γίνει όμως όταν η Bella θα δραπετεύσει από το “καλά αποστειρωμένο” περιβάλλον που έχει δημιουργήσει ο Godwin, προκειμένου να ζήσει την περιπέτεια με έναν δανδή δικηγόρο ονόματι Duncan Wedderburn; Από το Λονδίνο στην Πορτογαλία, από την Αίγυπτο στο Παρίσι. Η Bella είναι έτοιμη να ζήσει την ζωή της σαν περιπέτεια, κόντρα σε κάθε προκατάληψη και καθωσπρεπισμό.
Αν έχετε ευαίσθητο στομάχι ή ευθικτο πουριτανισμό, το Poor Things δεν είναι για εσάς, όντας ένα γνήσιο τέκνο του Λάνθιμου. Η 7η μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί, με το καθιερωμένο και γνωστό στο κοινό στυλ του. Χωρίς καμία διάθεση για εκπτώσεις. Κάθε άλλο μάλιστα, καθώς μοιάζει πιο απελευθερωμένος και ταυτόχρονα πιο προσιτός από ποτέ. Πολλοί περίμεναν ότι το Hollywood θα τον έκανε πιο “κομψό”, πιο “συστημικό”, … πιο “καθωσπρέπει”. Ωστόσο το Poor Things έρχεται να επιβεβαιώσει όσα είχε ήδη δηλώσει το The Favourite. Ο Λάνθιμος θα φέρει το Hollywood στα μέτρα του, όχι το ανάποδο.
Το Poor Things πηγαίνει κόντρα στις κοινωνικές δεσμεύσεις και τις ενοχές που αυτές δημιουργούν. Ενώ καταπιάνεται με πολλά κοινωνικά ζητήματα, όπως η ενδοοικογενειακή βία, η αυτοδιάθεση του σώματος, η αντικειμενοποίηση της γυναίκας, και η κλειτοριδεκτομή. Όλα τους (δυστυχώς) πιο επίκαιρα και σοβαρά από ποτέ. Η ταινία ελίσσεται γύρω τους με (σκοτεινό) χιούμορ, ενώ ταυτόχρονα καταδεικνύει την σοβαρότητά τους. Ο Λάνθιμος με το ιδιαίτερο στυλ του δημιουργεί μια ταινία τόσο αντισυμβατική και εκκεντρική όσο και οπτικά άψογη. Με την χαρακτηριστική “Λανθιμική” αφήγηση να συνδυάζεται με μια πανδαισία χρωμάτων και με εξαιρετικά οπτικά εφέ επί της οθόνης. Σας την προτείνουμε ανεπιφύλακτα.
Κανόνες και ρεύματα:
Πηγή εικόνας: imdb
Σαν την πρωταγωνίστρια του, Bella Baxter, το Poor Things σπάει πολλούς (άγραφους και μη) κινηματογραφικούς κανόνες. Ένα soundtrack τόσο ιδιόμορφο όσο η ίδια η ταινία. Fisheye, παραμορφωμένοι φακοί, αντισυμβατικές γωνίες, εναλλαγές στην χρωματική παλέτα για να δείξει με τον πιο παραστατικό τρόπο την νοητική εξέλιξη της Bella. Το Poor Things παίρνει το εγχειρίδιο “Πως να φτιάξετε μία ταινία 101” το σκίζει, το πετάει στον κάδο, βάζει φωτιά στον κάδο και σκορπά τις στάχτες του σε ένα απαλό, θαλασσινό αεράκι. Και το αποτέλεσμα όχι απλά δικαιώνει, αλλά επιτρέπει στους δημιουργούς του να πούνε περήφανα πως μόλις επανεφεύρανε τον κινηματογράφο.
Το Poor Things θυμίζει πολλά και ταυτόχρονα τίποτα. Μια νότα Βικτωριανής εποχής και η φαντασία της Mary Shelley σμίγουν με έναν μεταμοντέρνο Σουρεαλισμό. Η συναισθηματική αγωνία του Εξπρεσιονισμού συναντά (και παραδόξως κουμπώνει υπέροχα) με τον συναισθηματισμό του Ρομαντισμού. Ενώ ο Ρασιοναλισμός και ο Εμπειρισμός γίνονται ένα στο σώμα και στο μυαλό της Bella Baxter. Τέλος έρχεται και το δίλημμα του πλοίου του Θησέα, αν σε ένα πλοίο αντικατασταθούν όλα του τα μέρη το πλοίο παραμένει το ίδιο ή όχι ; Δημιουργώντας ένα τελικό αποτέλεσμα που γοητεύει (ή απωθεί).
Σενάριο και σκηνοθεσία :
Προτού παινέψουμε το “σπίτι” μας (σ.σ. την δουλειά του Λάνθιμου πίσω από τις κάμερες), θα ξεκινήσουμε από την ραχοκοκαλιά κάθε ταινίας, το σενάριο. Ο Tony McNamara κάνει εξαιρετική δουλειά στην διασκευή του ομότιτλου βιβλίου του Alasdair Gray. Στο κινηματογραφικό Poor Things, ο McNamara αλλάζει την εστίαση της ιστορίας. Θέλει να μιλήσει, να προβληματίσει και να σαγηνεύσει. Και το τελικό αποτέλεσμα παίρνει άριστα.
Και ήρθε ώρα να μιλήσουμε για την σκηνοθεσία. Το Poor Things είναι ενδεχομένως η καλύτερη και σίγουρα η πιο “pop” δουλειά του Γιώργου Λάνθιμου (μέχρι την επόμενη). Κάνει άλματα βελτίωσης, διατηρεί και εξελίσσει το στυλ του. Ενώ παράλληλα έγινε πιο προσιτός στο ευρύ κοινό. Στο Poor Things ο Λάνθιμος πειραματίζεται με τα χρώματα, τις γωνίες και τους φακούς. Με λίγα λόγια πειραματίζεται με τα πάντα, προσπαθεί να σπάσει τους κανόνες του σινεμά, ακριβώς όπως και ο Godwin Baxter προσπαθεί να σπάσει τους κανόνες της φύσης. Και το αποτέλεσμα είναι σεμιναριακό.
Αλήθεια, τι ερμηνείες περιμένεις από ένα καστ με την Emma Stone, τον Willem Dafoe και τον Mark Ruffalo στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ; Όλοι τους στέκονται στο ύψος των περιστάσεων, και το ξεπερνούν. Ειδικά η Emma Stone. Καθώς η Χρυσή Σφαίρα ήταν απλώς η … “προειδοποιητική βολή”.
Μια δεύτερη ματιά:
Η ταινία έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές. Συγκεκριμένα:
IMDb: 8.4/10
Rotten Tomatoes: 93% κριτικοί & 81% κοινό
Αντί επιλόγου :
Πηγή εικόνας: variety
Ο Γιώργος Λάνθιμος πήρε πριν μια δεκαετία την απόφαση να ξενιτευτεί. Και πλέον έχει μια περίοπτη θέση σε αυτή την τόσο μακρά όσο και κλισέ λίστα με τους Έλληνες που διαπρέπουν στο εξωτερικό κλπ κλπ. Όλες αυτές οι γνωστές φανφάρες, με σκοπό την τόνωση του (αρκετά εύθραυστου) εθνικού αισθήματος. Όταν ρωτήθηκε πρόσφατα για το αν θα μπορούσε το Poor Things να γυριστεί στην Ελλάδα, ο Λάνθιμος στάθηκε μόνο στην χρηματοδότηση και την τεχνογνωσία. Προσωπικά θεωρούμε ότι υπάρχουν και άλλοι (παρά πολλοί) λόγοι που το Poor Things δεν θα μπορούσε να γυριστεί στην Ελλάδα. Αλλά δεν είναι επί του παρόντος. Αρχικά, στο εξωτερικό ο Λάνθιμος απολαμβάνει την δόξα και την αναγνώριση. Στην Ελλάδα απολαμβάνει το κράξιμο στα social (κάποτε κραζαμε στα καφενεία αλλά έχει γίνει πλέον ντεμοντέ) για την τέχνη που παράγει. Με αρκετούς χαρακτηρισμούς από διάφορους (δήθεν) εύθικτους, σχετικά με τον τρόπο που παρουσιάζει και θίγει τα θέματα.
Πραγματικά, αυτή η αλά καρτ “ευαισθησία” στην Ελλάδα είναι για να τρελαίνεσαι. Καθώς μας πειράζει η τέχνη και όχι η καθημερινότητα την οποία η τέχνη κατακρίνει. Το είδαμε και πρόσφατα με το έργο της Georgia Lale. Μας εξόργισε μια ροζ ελληνική σημαία, αλλά στις γυναικοκτονίες σφυρίζαμε αδιάφορα. Ενώ για τους πιο “ευαίσθητους” υπήρχε η *ιερή αποστολή* γύρω από τον όρο “γυναικοκτονία”. “Εντελώς περιττός, ας τις λέμε απλά ανθρωποκτονίες.”
Η τέχνη είναι τέχνη όσο είναι ελεύθερη.
Οτιδήποτε λιγότερο απ’ την ελευθερία αποτελεί θάνατο. Η τέχνη έχει δύναμη και μπορεί να βελτιώσει τους ανθρώπους και τον κόσμο. Η τέχνη δεν (πρέπει να) είναι χάδι, αλλά χαστούκι. Καθώς οι καλλιτέχνες δεν είναι μάγειρες. Ένα εύπεπτο αποτέλεσμα ισοδυναμεί με αποτυχία. Αντιθέτως, όταν η τέχνη γίνεται δυσκολοχώνευτη. Όταν μας προκαλεί σφίξιμο στο στομάχι. Τότε πέτυχε τον σκοπό της. Μετά, είναι δική μας υποχρέωση να ψάξουμε γιατί μας έκανε να νιώσουμε έτσι. Αυτό είναι το χρέος και ο ανήφορός μας.
“Ένιωθα πως αυτό ήταν το χρέος μου, το μοναδικό, να φιλιώσω τ’ αφίλιωτα, ν’ ανεβάσω από τα νεφρά μου το πηχτό προγονικό σκοτάδι και να το κάνω, όσο μπορώ, φως”
“Τι φοβερός ανήφορος από τον πίθηκο στον άνθρωπο, από τον άνθρωπο στο Θεό!”
Νίκος Καζαντζάκης – Αναφορά στον Γκρέκο.
Με τα λόγια αυτά του Καζαντζάκη θα κλείσουμε το άρθρο. Σε μια όχι και τόσο τυχαία επιλογή (καθώς η Ελλάδα του στέρησε το Νόμπελ Λογοτεχνίας). Η Ελλάδα αποτελεί μια τεράστια και αστείρευτη πηγή έμπνευσης, πλάθοντας καλλιτέχνες για χιλιετίες. Ωστόσο έχει ένα διαχρονικό θεματάκι στην αποδοχή, έχοντας το κράξιμο, την λοιδορία και την εξορία ως τις εύκολες λύσεις. Πρέπει (μάλλον) να το κοιτάξουμε αυτό.
Γεννήθηκε, μεγάλωσε ,ζει και φοιτεί στην Αθήνα. Γνήσιο nerdουλο, λάτρης του σινεμά, των βιβλίων και των κόμικς. Δεινός ακροβάτης μεταξύ σοβαρού και αστείου. Κάθε Τετάρτη πάει για εξομολόγηση γιατί είδε πρώτα το Phantom Menace και μετά το original trilogy.
Έγραψε το βιογραφικό του σε γ' ενικό.
