Ολοκαύτωμα. Μία λέξη, εκατομμύρια θύματα, χιλιάδες εικόνες και φρικαλέες αναμνήσεις. Φωνές που σιώπησαν, κλάματα που σταμάτησαν και ο χρόνος που πάγωσε σε μία στιγμή τρόμου και οδύνης. Ένα γεγονός που έμεινε στην ιστορία ως η μεγαλύτερη ανθρώπινη τραγωδία που συνάντησε ο σύγχρονος κόσμος. Δολοφονίες που επικαλύφθηκαν με το πρόσημο της εθνικής προστασίας και ασφάλειας.
Ορισμός του ολοκαυτώματος
Ως ολοκαύτωμα νοείται η συστηματική δίωξη και γενοκτονία διάφορων εθνικών, φυλετικών, θρησκευτικών και κοινωνικών ομάδων που έλαβε χώρα κατά διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από την ναζιστική Γερμανία και τους συνεργάτες της. Στα αρχικά στοιχεία που συνθέτουν το Ολοκαύτωμα είναι το πογκρόμ της Νύχτας των Κρυστάλλων και το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4, τα οποία οδήγησαν στη συνέχεια στα τάγματα θανάτου και στα στρατόπεδα εξόντωσης τα οποία αποτελούσαν μαζική και κεντρικά οργανωμένη προσπάθεια για την εξόντωση κάθε μέλους των κοινοτήτων που αποτελούσαν στόχο των Ναζί. Επίκεντρο της καταδίωξης των Ναζί υπήρξε πληθώρα φυλετικών ομάδων όπως οι Εβραίοι, Πολωνοί, Ρώσοι, Ουκρανοί, Λευκορώσοι, Σέρβοι, Ασιάτες, Αφρογερμανοί, Τσιγγάνοι (Ρομά και Σίντι), άτομα με ειδικές ικανότητες, σοβαρές ασθένειες και σπάνια χαρακτηριστικά. Μεταξύ άλλων, στόχος τους υπήρξαν και πολιτικές ομάδες όπως οι Κομμουνιστές, κοινωνικές όπως οι ομοφυλόφιλοι και οι Μασόνοι, θρησκευτικές όπως οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, κληρικοί και διανοούμενοι.
Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης
Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης αποτελούσαν το επίκεντρο των βιαιοτήτων που υφίσταντο οι κρατούμενοι, οι «ανεπιθύμητοι». Από το 1933, η Γερμανία ξεκίνησε το έργο της δημιουργίας μεγάλων στρατοπέδων με κύριο στόχο τους την καταναγκαστική εργασία και εν τέλει τον θάνατο. Μέχρι το 1939, όποτε και ξεκίνησε ο πόλεμος, είχαν δημιουργηθεί συνολικά έξι στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα οποία μετέπειτα αυξήθηκαν ραγδαία, συγκεντρώνοντας πλήθος ανθρώπων από όλο τον κόσμο. Το πρόσχημα προκειμένου οι άνθρωποι να μεταφερθούν εκεί ήταν η εργασία και πως η παραμονή τους θα ήταν προσωρινή. Ολοένα και περισσότερα στρατόπεδα ιδρύονταν εκεί που υπήρχαν μεγάλοι Εβραϊκοί, Πολωνικοί και Ρομά πληθυσμοί. Απώτερος στόχος τους: το ολοκαύτωμα.
Η μεταφορά των μελλοθανάτων πραγματοποιούνταν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Οι άνθρωποι ήταν στοιβαγμένοι σε βαγόνια τρένων που χρησίμευαν στην μεταφορά ζώων. Χωρίς παράθυρα, χωρίς φαγητό, χωρίς νερό, καθημερινά έφταναν στα στρατόπεδα χιλιάδες άνθρωποι με την ψευδή πεποίθηση πως θα εργαστούν και θα συναντήσουν τις οικογένειές τους. Το μεγαλύτερο καταγεγραμμένο ταξίδι προς τo Auschwitz (ένα από τα γνωστότερα στρατόπεδα συγκέντρωσης με έδρα την Πολωνία) αφορούσε την μεταφορά αιχμαλώτων από την Ρόδο και είχε διάρκεια 17 ολόκληρων ημερών. Η άφιξη στα στρατόπεδα γινόταν αποκλειστικά σε βραδινές ώρες και το σχέδιο εξόντωσης ήταν πολύ καλά οργανωμένο.
Θάλαμοι αερίων
Μόλις έφταναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι αιχμάλωτοι υποβάλλονταν σε μια διαδικασία διαλογής που θα απέβαινε μοιραία μια μεγάλη μερίδα τους. Γερμανοί γιατροί των SS ανέμεναν την αποβίβασή τους και εν συνεχεία προέβαιναν σε μια γρήγορη εξέταση, κριτήριο της οποίας ήταν η σωματική δύναμη των κρατουμένων. Όσοι ήταν δυνατοί και φαινομενικά υγιείς οδηγούνταν μέσα στα στρατόπεδα και κέρδιζαν έστω λίγο ακόμη χρόνο ζωής ενώ οι άρρωστοι, τα άτομα με ειδικές ικανότητες, οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες και τα παιδία δεν είχαν πολλές ελπίδες να επιβιώσουν αυτή την πρώτη διαλογή.
Όσοι επιλέγονταν κατευθείαν για εκτέλεση, μεταφέρονταν στους θαλάμους αερίων. Ήτοι, μεγάλες εκτάσεις κλειστών χώρων, δίχως παράθυρα, που παρουσιάζονταν στους αιχμαλώτους ως «χώροι για ντουζ» προκειμένου να αποτρέψουν τις ψείρες. Έπειτα οι φρουροί τους διέτασσαν να παραδώσουν όλα τα τιμαλφή και τα ρούχα τους και να εισχωρήσουν στον τόπο εκτέλεσής τους, δίχως να το γνωρίζουν. Σε ορισμένα κέντρα εξόντωσης διοχέτευαν με σωλήνες μονοξείδιο του άνθρακα στους θαλάμους. Σε άλλα, οι φρουροί έριχναν σφαιρίδια από «Zyklon B» (δηλητηριώδες εντομοκτόνο) μέσα από τα φρεάτια εξαερισμού, προκαλώντας ασφυξία.
Φρουροί και άλλοι κρατούμενοι αναγκάζονταν να μεταφέρουν τις σορούς σε ένα δωμάτιο εκεί κοντά, όπου αφαιρούσαν τα μαλλιά, τα χρυσά δόντια και τα χρυσά σφραγίσματα. Αποτέφρωναν τα πτώματα σε κλιβάνους στα κρεματόρια ή τα έθαβαν σε ομαδικούς τάφους. Πολλοί έβγαζαν κέρδος με την σύληση των σορών. Αρκετοί φρουροί έκλεβαν μέρος του χρυσού για δική τους χρήση ενώ το υπόλοιπο το έλιωναν και το κατέθεταν σε έναν λογαριασμό των SS. Πολυάριθμες ιδιωτικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούσαν τα μαλλιά των αιχμαλώτων για την παραγωγή προϊόντων, όπως σχοινιά για πλοία και στρώματα. Το ολοκαύτωμα αποτελούσε πραγματικότητα και μέρα με την μέρα ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι έχαναν την ζωή τους στον βωμό της δημιουργίας της «Αρίας φυλής».
Η παγκόσμια ευθύνη
Ήταν 27 Ιανουαρίου 1945 όταν τα προελαύνοντα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Άουσβιτς – Βιρκενάου στην Πολωνία. Η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε στις 2 Νοεμβρίου 2005 την ανακήρυξη της 27ης Ιανουαρίου ως την Διεθνή Ημέρα μνήμης για τα θύματα του ολοκαυτώματος. Το σχέδιο της απόφασης αυτής, που υποβλήθηκε από το Ισραήλ και υποστηρίχθηκε από 89 χώρες, «καλεί τα κράτη – μέλη να επεξεργαστούν προγράμματα εκπαίδευσης που θα μεταδώσουν στις μελλοντικές γενεές τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος και να βοηθήσουν να προλαμβάνονται πράξεις γενοκτονίας». Με την υπ. αριθμ. 3218/2004 ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων τον Ιανουάριο του 2004 και με το Προεδρικό Διάταγμα 31/2005 καθιερώθηκε και στην Ελλάδα η 27η Ιανουαρίου ως «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος».
Ένα τέτοιο απάνθρωπο γεγονός αποτελεί μελανό στίγμα του πολιτισμού μας και περιγράφει εύληπτα την αναλγησία που προκαλεί ο εθνικισμός στην συμπεριφορά των ανθρώπων. Άνθρωποι που χάθηκαν σε μια στιγμή, μωρά που δεν πρόφτασαν να γνωρίσουν την ομορφιά της ζωής, γονείς απελπισμένοι που έδιναν τέλος στην ζωή τους και εκατομμύρια κόσμος που εθελοτυφλούσε κάτω από το πέπλο της πλάνης . Η οποιαδήποτε προσωπική ταυτότητα των ανθρώπων χάθηκε και πλέον ο καθένας αντιπροσωπεύονταν από έναν αριθμό. Έναν αριθμό που τους ακολούθησε μέχρι το τέλος της ζωής τους. Έναν αριθμό που ήταν χαραγμένος στην ψυχή τους. Έναν αριθμό που-όσοι επιβίωσαν- δεν θα ξεχάσουν ποτέ.
Δεν ξεχνάμε
Είναι χρέος μας απέναντι στα θύματα του ολοκαυτώματος και των οικογενειών τους να παλέψουμε σθεναρά και να εμποδίσουμε κάθε μελλοντική ανεπαίσχυντη πράξη που έχει ως επίκεντρο τον αφανισμό μιας φυλής. Είναι χρέος μας να δείξουμε ότι η βία και ο πόλεμος δεν συνιστούν λύσεις, αλλά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στο μέλλον, ενωμένοι και απαλλαγμένοι από τον ρατσισμό. Δεν ξεχνάμε.
«Ας είναι για αιώνες κραυγή απελπισίας και προειδοποίηση για την ανθρωπότητα, αυτός ο τόπος όπου οι Ναζί φόνευσαν περίπου ενάμιση εκατομμύριο άντρες, γυναίκες και παιδιά, κυρίως Εβραίους, από διάφορες χώρες της Ευρώπης». Ολοκαύτωμα: Άουσβιτσ-Βιρκενάου, 1940-1945
Πηγές:
- https://tvxs.gr/news/san-simera/dyo-ellines-toy-olokaytomatos-perigrafoyn-tin-kolasi-toy-aoysbits
- https://www.sansimera.gr/worldays/130
- https://el.wikipedia.org/wiki/
- https://el.wikipedia.org/wiki/Ολοκαύτωμα
- https://embassies.gov.il/nicosia/AboutIsrael/history/Pages/
- https://www.youtube.com/watch?v=GAhlDxZq0fw&t=725s
- https://www.vice.com/el/article/qv3ex7/portreta-kai-martyries-twn-teleytaiwn-epizwntwn-toy-olokaytwmatos
- https://www.enikos.gr/international/431816/diethnis-imera-mnimis-gia-ta-thymata-tou-olokaftomatos
- https://www.holocaustremembrance.com/el/resources/educational-materials/olokaytoma-kai-alles-genoktonies
- https://encyclopedia.ushmm.org/content/el/article/at-the-killing-centers
