Αποτίμηση δημοσκοΠΕΣ: Ψέμα· το κατεξοχήν μέσο κοινωνικής επιβίωσης
Ο κύκλος ενός ακόμη δημοσκοΠΕΣ οδεύει προς την ολοκλήρωσή του κι οι αναγνώστες μας, με τις απαντήσεις τους, συνέβαλαν ενεργά στην εξαγωγή σπουδαίων κι ουσιαστικών συμπερασμάτων… Συγκεκριμένα και κατά την πλειοψηφία των ακολούθων της στήλης μας, η Πρωταπριλιά ενδεχομένως ν’ αποτελεί τη μοναδική περίσταση κατά την οποία δεν ψεύδονται! Αυτό σημαίνει ότι το ψέμα κατέχει ενεργό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων, σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς τους, μην αποτελώντας απλώς ένα γραφικό έθιμο, χαρακτηριστικό της έναρξης του Απρίλη. Άξιο αναφοράς κρίνεται βέβαια και το γεγονός ότι κατά το 88% των αναγνωστών, χρειάζεται να υπάρξει βασική διάκριση ανάμεσα στα εκάστοτε ψεύδη με κριτήριο το κίνητρο καθώς και το λόγο για τον οποίο επινοούνται και χρησιμοποιούνται. Θα πρέπει, συνεπώς, ορισμένα ψεύδη να εξετάζονται μεμονωμένα, αναζητώντας τη “ρίζα” της δημιουργίας τους και την πρόθεση του “δράστη”. Ας αναλύσουμε, όμως, το ζήτημα διεξοδικότερα.
Το ψεύδος έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως το κατεξοχήν μέσο κοινωνικής επιβίωσης. Συνηθίζουμε να λέμε ψέματα για τις σεξουαλικές μας προτιμήσεις, τη σχέση με την οικογένειά μας, τα επιτεύγματά μας (επαγγελματικά, ερωτικά και πάσης φύσεως), τις πεποιθήσεις μας, τα σχέδια ή τα όνειρά μας, τις εντυπώσεις μας για τους άλλους. Αρνούμαστε ακόμη και την εμφάνισή μας, επιχειρώντας συνεχώς κι αδιαλείπτως να την αλλοιώσουμε, να την “τελειοποιήσουμε”, να την πλάσουμε, να την επεξεργαστούμε σύμφωνα με τα “θέλω” των άλλων. Πού έγκειται, ωστόσο, η βάση του προβλήματος; Μήπως στην κοινωνία; Μήπως εκείνη η ίδια μας ωθεί στην ανάγκη για απόκρυψη της πραγματικότητας; Ενδεχομένως η ακραίας μορφής μαζοποίηση κι η πληθώρα από νόρμες, τα “κουτάκια” στα οποία αναπόφευκτα τοποθετούμαστε σχεδόν από τη γέννησή μας, κάνουν το ψέμα να φαντάζει ως η μοναδική διέξοδος.
Είναι αρκετά βολικό και συγχρόνως ανακουφιστικό ν’ απαντά κανείς με τον πλέον καθιερωμένο, συνήθη τρόπο σε ερωτήσεις όπως “Τί κάνεις; Πώς είσαι στη ζωή σου; Έχεις σχέση; Πήρες το πτυχίο σου; Πότε θα βάλεις μπροστά για οικογένεια; Θα βρεις δουλειά με λεφτά με τις σπουδές που διάλεξες; Δεν είναι περίεργος ο τρόπος που έχεις επιλέξει να ζεις; Δεν πρέπει να βελτιώσεις την εμφάνισή σου πιστεύεις; Καν’ το για «εσένα»!”
Φοβόμαστε να είμαστε αυθεντικοί κι ειλικρινείς διότι κάτι τέτοιο επισύρει συνήθως αδιάκριτα βλέμματα, τη δυσφορία “του κόσμου”, δυσαρέσκειες… Διότι κι ο “κόσμος” με τη σειρά του έχει “ευνουχιστεί”, έχει πια γίνει ένα με το “κουτάκι” του, κατακρεουργώντας την προσωπικότητά του, θυσιάζοντας στο βωμό του “γίνομαι αποδεκτός”, το “θεωρούμαι μοναδικός”. Έτσι, το ένα ψέμα, ωθεί σε ένα ακόμη και σε άλλο ένα και καταλήγουμε να δομούμε τις ζωές μας σε ψέματα, να τις χτίζουμε βάσει αυτών, σχεδόν ασυναίσθητα, κυρίως μέσω της συναισθηματικής προσαρμογής.
Συγκεκριμένα, όταν κάποιος επιδίδεται για πρώτη φορά σε κάποια ανειλικρινή συμπεριφορά θα πρέπει να υπάρχει μια ισχυρή συναισθηματική αντίδραση η οποία κατά κάποιον τρόπο θα τον αποτρέπει από την πρώτη. Αν, ωστόσο, εξακολουθήσει επανειλημμένως ν’ ακολουθεί αυτή τη συμπεριφορά, η συναισθηματική αντίδραση θα πρέπει να μειώνεται επιτρέποντάς του να επιδίδεται στη συγκεκριμένη συμπεριφορά όλο και περισσότερο και με μεγαλύτερη ευκολία! Έτσι, ο άνθρωπος καταλήγει να ψεύδεται με δόλο πολλές φορές, προδίδοντας ακόμη κι άτομα συναισθηματικά πολύτιμα για εκείνον, αδιαφορώντας για τις συνέπειες.
Κατά τη διάρκεια της ζωής μας εξαπατούμε συχνά τους άλλους λέγοντας ψέματα, αποκρύπτοντας την αλήθεια ή και διαστρεβλώνοντάς τη, κρύβοντας ουσιώδεις πληροφορίες και παρερμηνεύοντας γεγονότα. Τις ίδιες μεθόδους όμως χρησιμοποιούμε και για να εξαπατήσουμε τους εαυτούς μας, φτιάχνοντας μια εικονική πραγματικότητα για το ποιοι ακριβώς είμαστε. Πόσο καιρό όμως μπορούμε να ζούμε με αυτή την εικονική πραγματικότητα χωρίς να χαθούμε μέσα της;
Ο Αλμπέρ Καμύ επισημαίνει πως ελεύθερος είναι εκείνος που ζει χωρίς να λέει ψέματα. Δυστυχώς δεν αντέχουμε την αλήθεια, που αποτελεί ίσως το υπέρτατο πνευματικό έργο του ανθρώπινου πολιτισμού και της επιστήμης κι επιδιδόμαστε στο «κυνήγι των μαγισσών» και του ψέματος, που αποτελεί, επίσης, κατασκεύασμα του γένους μας. Έτσι βιώνουμε μια “διαρκή Πρωταπριλιά”…
Πηγή Άρθρου
- Μερακλής, Χ. (2018). Πορευόμαστε ανάμεσα στο ψέμα. Ανακτήθηκε από: https://www.philenews.com/koinonia/epistoles/article/511770?fbclid=IwAR1AROk2VyVStKpl5O5bGrxR5Qb0-mVvTGRiyZVesujsCBFjkqZb7lWuC_Y (τελευταία πρόσβαση 5/4/2021).
