Η 10η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Η συγκεκριμένη ημέρα στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα ψυχικά νοσήματα.
Το 1948 έγινε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η πρώτη αναφορά στην έννοια της ψυχικής υγείας. Σύμφωνα λοιπόν με τον ορισμό που προσέδωσε ο Π.Ο.Υ στην έννοια, φαίνεται ότι ως ψυχική υγεία ορίζεται μια κατάσταση συναισθηματικής ευεξίας, στην οποία το κάθε άτομο καλείται να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και το άγχος της ζωής, συνειδητοποιώντας τις δεξιότητες του και συνεισφέροντας στην κοινότητά του, εργαζόμενο παραγωγικά. Η ψυχική κατάσταση των ανθρώπων επηρεάζεται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες, όπως οι ατομικοί, οι γενετικοί, οι κοινωνικοί, οι οικογενειακοί, οι οικονομικοί και οι περιβαλλοντικοί. Με λίγα λόγια η γενετική προδιάθεση, οι προσωπικές εμπειρίες, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, οι συνθήκες διαβίωσης και το οικογενειακό περιβάλλον συμβάλλουν στην εμφάνιση κάποιας ψυχικής ασθένειας.
Τα προηγούμενα χρόνια οι ψυχικά ασθενείς θεωρούνταν «τρελοί», «δαιμονισμένοι» και άνθρωποι που δεν ανήκουν στο κοινωνικό σύνολο, γι’ αυτό και στιγματίζονταν τόσο οι ίδιοι όσο και οι οικογένειές τους. Η ιδρυματοποίηση ιδιαίτερα στην Ελλάδα φαίνονταν ως η μοναδική λύση που απάλλασσε τους οικείους από το «στίγμα» που κουβαλούσαν. Οι συνθήκες στα ιδρύματα ψυχικής υγείας, όπως αποκαλύφθηκε αρκετά χρόνια αργότερα, ήταν απαράδεκτες και δεν είχαν ουδεμία σχέση με τη θεραπεία και την προετοιμασία επανένταξης στην κοινωνία. Αντιθέτως, οι ασθενείς ήταν δεμένοι στα κρεβάτια και φυτοζωούσαν στοιβαγμένοι στα ιδρύματα, λαμβάνοντας φαρμακευτικά σκευάσματα και χωρίς καμία συμβουλευτική υποστήριξη. Η ασυλιακή προσέγγιση διήρκησε αρκετά χρόνια, έως ότου αποφασίστηκε μια συνολική μεταρρύθμιση στον τομέα της ψυχικής υγείας προσανατολισμένη στην ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Στόχος της μεταρρύθμισης αποτελούσε η αποϊδρυματοποίηση και αναδιαμόρφωση των δομών και η δημιουργία νέων, οι οποίες επιτελούν πλέον διττό στόχο. Κατά πρώτον η φροντίδα των ψυχικά ασθενών γίνεται με σεβασμό στα δικαιώματα τους και κύριο μέλημα των φροντιστών καθίσταται η διατήρηση της λειτουργικότητάς τους και η επανένταξή τους στην κοινότητα. Ταυτοχρόνως, πραγματοποιείται “acting out”, «άνοιγμα» δηλαδή στην κοινωνία, ώστε να ενημερωθεί το ευρύ κοινό για τις ψυχικές ασθένειες και τη σύγχρονη αντιμετώπισή τους. Επιπρόσθετα, πραγματοποιούνται και δράσεις πρόληψης, καθώς οι ψυχικές ασθένειες αφορούν εν δυνάμει όλους μας. Κύριο μέλημα των επαγγελματιών ψυχικής υγείας καθίσταται η θεραπεία, η κοινωνική αποκατάσταση και η πρόληψη.
Η κοινωνικοοικονομική κρίση φαίνεται ότι έχει επιδράσει σημαντικά στη ψυχική υγεία. Οι οικονομικοί δείκτες σχετίζονται άμεσα με τους δείκτες ψυχικής υγείας. Πιο συγκεκριμένα, έχουν αυξηθεί σημαντικά οι επισκέψεις στα τμήματα των ψυχιατρικών κλινικών, οι αυτοκτονίες, τα διαζύγια και οι ανθρωποκτονίες. Σύμφωνα με μια έρευνα που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων αποδείχθηκε ότι όσοι αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσκολίες ή είχαν μειωμένο οικογενειακό εισόδημα, διέθεταν τριπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρή ψυχοπαθολογία, συγκριτικά με όσους δεν αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσχέρειες. Η ανεργία συγκαταλέγεται επίσης στους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ψυχοπαθολογίας. Χαρακτηριστικά, όσοι βρίσκονταν σε κατάσταση ανεργίας είχαν διπλάσιες πιθανότητες ψυχοπαθολογικής συμπτωματολογίας από όσους εργάζονταν. Οι περικοπές στις υπηρεσίες και τις παροχές ψυχικής υγείας επιβαρύνουν την ήδη βεβαρημένη κατάσταση.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας οφείλουμε όλοι να ενημερωθούμε για τη ψυχική υγεία ως έννοια, αλλά και να απενοχοποιήσουμε τα ψυχικά νοσήματα, καθώς μας αφορά όλους μας!
Πηγές ανάκτησης υλικού:
Ευθυμίου, Κ., Αργαλία, Ε., Κασκαμπά, Ε., Μακρή Α. (2013). «Οικονομική κρίση και ψυχική υγεία. Τι γνωρίζουμε για την σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα;» Εγκέφαλος 50, 22-30 Διαθέσιμο στο: Οικονομική κρίση και ψυχική υγεία. Ανακτήθηκε από www.ibrt.gr/.pdf
10 Οκτωβρίου Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Ανακτήθηκε από www.ucy.ac.cy.pdf
Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση. Ανακτήθηκε από www.mhci.gr/mhciigoumenitsa.html
