Μπορεί ο πολιτισμός που άφησε η Αρχαία Ελλάδα να είναι τεράστιος και μπορεί ακόμη και σήμερα να εξυμνείται, όχι μόνο από τους Νεοέλληνες, αλλά και παγκοσμίως, ωστόσο, η διαβίωση στην Αρχαία Ελλάδα δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση. Ίσως για κάποιους η ερώτηση “ποιος δε θα ήθελε να ζήσει στην Αρχαία Ελλάδα” να φαντάζει ως εύκολη, η αλήθεια όμως είναι αρκετά διαφορετική. Μπορεί στο άκουσμα μιας χώρας με ένδοξο παρελθόν να σκέφτεται κανείς την Αρχαία Ελλάδα, ας δούμε όμως ποιοι είναι αυτοί οι λόγοι που δε θα ήθελες να ζήσεις σε αυτή.
Οι πρωτόγονες γνώσεις της Ιατρικής: Αρκετές από τις αρχαίες ελληνικές πρακτικές ήταν άμεσα συνδεδεμένες με τη θρησκεία και τις δεισιδαιμονίες. Για παράδειγμα, η επιληψία διέθετε την απόδοσή της στην σεληνιακή θεά Σελήνη. Σαν αποτέλεσμα, οι θεραπείες ήταν άκρως διαφορετικές από τις σημερινές, καθώς εκείνες περιελάμβαναν τελετουργίες, θυσίες ή προσευχές. Σήμερα, θα λέγαμε πως τέτοιες “θεραπείες” είναι ωφέλιμες μόνο σε ψυχολογικό επίπεδο, τότε όμως υπήρχε η κοινή πεποίθηση πως διέθεταν πρακτική σημασία χωρίς φυσικά να υπάρχει κάποια επιστημονική βάση για την άποψη αυτή.
Οι Λιμοί: Η ξηρασία, η πείνα και οι συγκρούσεις ήταν ένα συχνό φαινόμενο, ειδικότερα στα χρόνια ανάμεσα στο 1200 και 800 π.Χ., με αποτέλεσμα την μείωση του πληθυσμού. Στην εποχή του Χαλκού, η μείωση της γεωργικής παραγωγικότητας ήταν ιδιαιτέρως αισθητή, με συνέπεια τη μείωση ακόμη και ολόκληρων κοινωνιών, όπως οι Μυκηναίοι. Η ύπαρξη της εξελιγμένης ύδρευσης ή της διεθνούς βοήθειας ήταν ανύπαρκτη, κάτι που σήμερα θα φάνταζε ως μία φυσιολογική συνθήκη για την αντιμετώπιση της κατάστασης ή τουλάχιστον την καλυτέρευση αυτής.
Οι θανάσιμες πρακτικές ομορφιάς: Η επιδίωξη της ομορφιάς παραμένει μια ανάγκη αναλλοίωτη στον χρόνο, συνεπώς υπήρχε και τότε, όπως ακριβώς υπάρχει και σήμερα. Με τη μόνη διαφορά πως τότε, χρησιμοποιούνταν ακόμη και τοξικές ουσίες για την επίτευξή της, όπως ο λευκός μόλυβδος, η χρήση του οποίου οδηγούσε σε πιο ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα. Επιπλέον, οι ρίζες διάφορων φυτών ή θρυμματισμένα μούρα αναμεμειγμένα με ούρα προσέφεραν το ρουζ της εποχής, παράλληλα με τον κίνδυνο για ποικίλες μολύνσεις. Εκτός αυτού, το κολ, το οποίο προσέφερε σκούρο χρώμα φρυδιών, ήταν κατασκευασμένο από μόλυβδο, αντιμόνιο και καμένα αμύγδαλα, υλικά, τα οποία μπορούσαν να προκαλέσουν αρκετά προβλήματα υγείας.
Οι χειρουργικές επεμβάσεις διέθεταν μεγάλο ρίσκο: Αν ακόμη δε σε έχουμε πείσει, οι λόγοι που δε θα ήθελες να ζήσεις στην Αρχαία Ελλάδα δε σταματούν εδώ. H ανατομία, αν και διεξήχθη από τον Ηρόφιλο, τον πατέρα της ανατομίας, εντούτοις αποδοκιμάστηκε αρκετά από την ευρύτερη κοινωνία. Αυτό συνέβη, καθώς οδηγούσε σε επικίνδυνες χειρουργικές πρακτικές. Για παράδειγμα, οι τραυματισμοί, που προέκυπταν από τους πολέμους, δεν αντιμετωπίζονταν με αποστείρωση και καυτηρίαση, με αποτέλεσμα η “τεχνική” του καψίματος των πληγών να προκαλεί ανείπωτο πόνο και βλάβες.
Ορισμένες “θεραπείες” ήταν χειρότερες από τις ασθένειες: Ίσως από τα πιο σημαντικά παραδείγματα για το επιχείρημα αυτό να συνιστά η αφαίμαξη. Η αφαίμαξη ήταν μία συνηθισμένη πρακτική “θεραπείας”, ωστόσο συχνά αποδεικνυόταν μοιραία. Προκαλούσε σοβαρή απώλεια αίματος, αδυναμία και σοκ. Παρόλα αυτά, ήταν διαδεδομένη εκείνη την εποχή, με αποτέλεσμα ισχυρές προσωπικότητες να τη στηρίζουν, όπως ο Ιπποκράτης.
Η Σπάρτη δεν ήταν για όλους: Η στρατιωτική εκπαίδευση που ακολουθούσαν οι Αρχαίοι Σπαρτιάτες δεν συνιστά ένα κοινό μυστικό. Αντιθέτως, είναι ευρέως γνωστό πως ακολουθούσαν μία αρκετά βάναυση και σκληρή εκπαίδευση, η οποία ήταν προσανατολισμένη στην ωμή πειθαρχία, προκειμένου να καταφέρνουν οι Σπαρτιάτες να αντεπεξέρχονται στις απαιτήσεις του πολέμου. Με γνώμονα αυτό, μια ολόκληρη κοινωνία ήταν πεπεισμένη πως ο θάνατος στη μάχη είχε μόνο ηρωικό χαρακτήρα, συνεπώς και οι σωματικές απαιτήσεις κινούνταν στα ανάλογα επίπεδα. Κάτι που, φυσικά, θα φάνταζε τρομακτικό για τον μέσο σημερινό άνθρωπο.
Θανατηφόρες επιδημίες: Αν υπάρχουν ακόμη αμφιβολίες για την “ευκολία” διαβίωσης εκείνη την εποχή, οι λόγοι που δε θα ήθελες να ζήσεις στην Αρχαία Ελλάδα δε σταματούν εδώ. Συνεχίζονται με έναν ακόμη πολύ σημαντικό λόγο. Οι λοιμοί σε εκείνη την εποχή ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο, όπως ο Λοιμός της Αθήνας, τα χρόνια 430 – 426 π.Χ., ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την απώλεια πολλών ζωών. Δεν ήταν όμως μόνο ο συγκεκριμένος, καθώς και διάφοροι άλλοι λοιμοί στα χρόνια του Μάρκου Αυρηλίου άφηναν τους Αρχαίους Έλληνες ως έρμαιά τους χωρίς την ύπαρξη των κατάλληλων θεραπειών για να καταφέρουν να προστατευτούν.
Το αυστηρό νομικό πλαίσιο: Οι νόμοι διέθεταν αρκετή αυστηρότητα με ποινές, όπως ο θάνατος, να ακολουθεί ακόμη και μικρά αδικήματα. Για παράδειγμα, οι Δρακόντειοι Νόμοι στην Αρχαία Αθήνα περιελάμβαναν την ποινή του θανάτου ακόμη για αδικήματα, όπως η κλοπή ή η απραξία. Επιπλέον, στην Σπάρτη σε περίπτωση καταδίκης, ήσουν υποχρεωμένος να ακολουθήσεις μια ζωή ντροπής μέχρι την ημέρα του θανάτου σου. Ακόμη και οι εκτελέσεις ήταν αρκετά σκληρές με τις κυριότερες από αυτές να είναι η δηλητηρίαση, ο λιθοβολισμός, η σταύρωση ή η ρίψη σε γκρεμό. Συνεπώς, ίσως θα ήταν πιο συνετό την επόμενη φορά που θα θεωρείς τον εαυτό σου εκατό τοις εκατό σίγουρο για την επιθυμία του να ζήσεις στην αρχαία εποχή, να φέρεις στο μυαλό σου αυτές τις πληροφορίες.
Πηγές
2023. Γιατί δε θα επιβίωνες ούτε για 24 ώρες στην αρχαία Ελλάδα. Ανακτήθηκε από https://www.oneman.gr/originals/giati-de-tha-epiviones-oute-gia-24-ores-stin-arxaia-ellada/ (τελευταία πρόσβαση: 09/02/24).
2023. Αυτοί είναι οι 8 λόγοι για τους οποίους δε θα επιβίωνες στην Αρχαία Ελλάδα. Ανακτήθηκε από https://www.alfavita.gr/koinonia/433778_aytoi-einai-oi-8-logoi-gia-toys-opoioys-de-tha-epibiones-stin-arhaia-ellada (τελευταία πρόσβαση: 09/02/24).
Ο λοιμός που εξόντωσε την αρχαία Αθήνα και σκότωσε τον Περικλή. Η πανδημία και οι επιστημονικές θεωρίες για τη μετάδοση της νόσου. Ανακτήθηκε από https://www.mixanitouxronou.gr/o-ios-empola-itan-o-limos-pou-exontose-tin-archea-athina-ke-ton-perikli-i-nosos-ton-ennea-imeron-ke-o-loxingas-ine-paromia-simptomata-pou-ta-anaferi-ke-o-thoukididis/ (τελευταία πρόσβαση: 09/02/24).
Κουφός, Α., (2022). Σπάρτη: Η εκπαίδευση των τελειότερων πολεμιστών στην ιστορία. Ανακτήθηκε από https://cognoscoteam.gr/archives/32097 (τελευταία πρόσβαση: 09/02/24).