Οι συγκρούσεις μεταξύ του μαθητικού πληθυσμού εντός του σχολικού πλαισίου όλο και πληθαίνουν. Οι λόγοι ποικίλοι, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο σοβαροί. Το αποτέλεσμα, όμως, κάθε φορά είναι το ίδιο: η σύγκρουση και η αναταραχή του σχολικού περιβάλλοντος. Εκπαιδευτικοί αναλαμβάνουν τον ρόλο του διαιτητή και «λύνουν» το ζήτημα. Και σύντομα, πάλι, συμβαίνει κάτι ανάλογο. Μήπως για αυτό ευθύνεται η «λύση» που παρέχεται; Η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων είναι μία εναλλακτική μέθοδος επίλυσης συγκρούσεων και ενισχύει την πρόληψή τους.
Τί είναι η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων;
Η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων αποτελεί μία εναλλακτική πρακτική για την επίλυση των συγκρούσεων στο σχολείο. Πιο συγκεκριμένα, μεγαλύτεροι μαθητές και μαθήτριες εκπαιδεύονται καταλλήλως και αναλαμβάνουν τον ρόλο του διαμεσολαβητή, ώστε να επιλυθούν τα ζητήματα που προκύπτουν μεταξύ των συμμαθητών τους. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι τα άτομα που εμπλέκονται στην εκάστοτε σύγκρουση να προσφύγουν στους «διαμεσολαβητές». Έπειτα, βρίσκουν το πρόβλημα, το αιτιολογούν και προτείνουν μία λύση. Όλα τα μέλη του προβλήματος δεσμεύονται με την τήρηση της συμφωνίας. Αυτή η διαδικασία απαιτεί ως «εργαλεία» τον διάλογο, την ενεργητική ακρόαση και την ενσυναίσθηση. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η καλλιέργεια ενός δημοκρατικού σχολείου με θετικό και ευνοϊκό για όλους κλίμα.
Ποια είναι τα οφέλη της Σχολικής Διαμεσολάβησης Ομηλίκων;
Τα οφέλη από την εν λόγω πρακτική είναι πολλά. Η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων:
- αναπτύσσει μαθητικό πληθυσμό που διαθέτει τις δεξιότητες και τις δυνατότητες για τη διαχείριση συγκρούσεων ανεξαρτήτως περιβάλλοντος,
- καλλιεργεί την αυτοπεποίθηση και αυτεπίγνωση των μαθητών και μαθητριών,
- ενισχύει τις συνεργατικές δεξιότητες,
- ενδυναμώνει την επικοινωνιακή ικανότητα.
Αρχές της Σχολικής Διαμεσολάβησης Ομηλίκων
Κάθε φορά που υλοποιείται η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων καλό είναι να ακολουθούνται ορισμένες αρχές. Ανάμεσα σε αυτές ανάγεται η εθελοντική συμμετοχή, η εχεμύθεια, η αποφυγή της υποκειμενικότητας, η απομάκρυνση συμφερόντων, η ποιότητα της διαμεσολάβησης και η ενημέρωση της σχολικής κοινότητας για την πρακτική.
Εθελοντική συμμετοχή
Απαραίτητο στοιχείο για την αποτελεσματική έκβαση της Σχολικής Διαμεσολάβησης Ομηλίκων είναι η συμμετοχή των ατόμων με δική τους θέληση. Ο εξαναγκασμός δεν ωφελεί. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η παρότρυνση από γονείς ή εκπαιδευτικούς που είναι γνώστες του προβλήματος, δεν αποτελεί αρνητικό στοιχείο. Όμως, η καταπίεση για συμμετοχή δεν εγκρίνεται. Το άτομο πρέπει να επιλέξει μόνο του εάν θα απευθυνθεί στο διαμεσολαβητή. Η θέληση είναι ένα βασικό συστατικό που οδηγεί στην επιτυχία της πρακτικής.
Εχεμύθεια
Προκειμένου οι συμμετέχοντες να καταφέρουν να εκφραστούν και να εμπιστευθούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους στους διαμεσολαβητές, ώστε να βρεθεί μία λύση, η εχεμύθεια είναι απαραίτητη. Τα άτομα πρέπει να γνωρίζουν πως ό,τι ειπωθεί θα μείνει μεταξύ των συμμετεχόντων. Έτσι οι διαμεσολαβητές κατακτούν την εμπιστοσύνη τους και η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα.
Αποφυγή υποκειμενικότητας
Η αντικειμενικότητα και η ουδετερότητα διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην αποτελεσματικότητα της εν λόγω πρακτικής. Οι δεισιδαιμονίες και τα στερεότυπα δεν χωρούν. Η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων απαιτεί διαμεσολαβητές που μπορούν να «κρίνουν» αντικειμενικά, δηλαδή ως παρατηρητές. Εάν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, οφείλουν να αποσυρθούν.
Απομάκρυνση συμφερόντων
Η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων απαιτεί, επίσης, άτομα που δεν έχουν στενή προσωπική επαφή με τους συμμετέχοντες της εκάστοτε σύγκρουσης. Παραδείγματος χάρη, οι διαμεσολαβητές δεν πρέπει να είναι φίλοι ή ακόμα και αδέρφια με τα εν λόγω άτομα. Κάτι τέτοιο ενδεχομένως να επηρεάσει τη γνώμη τους για την εκάστοτε λύση.
Ποιότητα διαμεσολάβησης
Με τη λέξη ποιότητα εννοείται η ύπαρξη σεβασμού, ισότητας, ειλικρίνειας και κατανόησης της διαφορετικότητας του άλλου σε όλες τις εκφάνσεις. Αυτό πρέπει να τηρείται τόσο από τους διαμεσολαβητές όσο και από τα υπόλοιπα μέλη της συνεδρίας. Εάν κάτι τέτοιο δεν επιτυγχάνεται και υπάρχουν περιστατικά κριτικής (π.χ. λογοκρισίας), η συνεδρία οφείλει να διακοπεί.
Ενημέρωση σχολικής κοινότητας
Το σχολείο οφείλει να ενημερώνει τον μαθητικό του πληθυσμό για την πρακτική αυτή. Πρώτα πρώτα για το γεγονός της υλοποίησής της. Επιπλέον, για τις αρχές της αλλά και για τους διαμεσολαβητές που υπάρχουν στο σχολείο, ώστε να μπορούν εύκολα τα παιδιά να απευθυνθούν όταν και αν χρειαστεί. Με αυτόν τον τρόπο η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων εξασφαλίζει την καλύτερη λειτουργία της.
Το σχολικό περιβάλλον αποτελεί έναν χώρο που τα παιδιά καθημερινά περνούν ένα μεγάλο μέρος της ημέρας τους. Οι συγκρούσεις σε αυτές τις ώρες, ως έναν βαθμό, είναι αναμενόμενες. Παρ’όλα αυτά το σχολείο οφείλει να εξασφαλίζει την καλύτερη επίλυσή τους. Η Σχολική Διαμεσολάβηση Ομηλίκων αποτελεί μία πρακτική που δίνει ελπίδα για το καλύτερο!
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Γρηγοριάδου, Ε. & Τέλλιου, Α. (2016). Σχολική διαμεσολάβηση: ένας οδηγός για την επίλυση συγκρούσεων στο σχολείο από ομηλίκους, Θεσσαλονίκη: Αντιγόνη, https://gr.boell.org/sites/default/files/odigos_sholikis_diamesolavisis_omilikon.pdf
