”Άνθρωποι είμαστε, λάθη κάνουμε”. Πράγματι, υπάρχουν φορές που ”εν τη ρύμη του λόγου” δεν καταφέρνουμε να εκφραστούμε με σωστό τρόπο, πόσο μάλλον στο γραπτό λόγο. Ωφέλιμο θα ήταν να χρησιμοποιούμε τα λάθη, που κάνουμε κάθε φορά, ως πάτημα και να μαθαίνουμε έτσι το αντίστοιχο σωστό. Εξάλλου, ο σκοπός ενός λάθους είναι να μας υποδεικνύει το σωστό. Ο λαός λέει ”δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού”, ”το πάθημα έγινε μάθημα” και άλλα τόσα γνωμικά, που το νόημά τους παραμένει διαχρονικό. Έτσι, στο άρθρο αυτό, θα αναφερθούμε στα πιο συχνά γραμματικά και συντακτικά λάθη της ελληνικής γλώσσας, ώστε την επόμενη φορά να το πείτε (και να το γράψετε) κι εσείς σωστά.
ΣΥΝΤΑΞΗ
Κατ’ αρχάς (και όχι κατ’ αρχήν), τα σημεία στίξης δεν είναι καλλωπιστικά στοιχεία στη γλώσσα. Η τελεία χωρίζει περιόδους και το κόμμα προτάσεις. Οι τόνοι επίσης δεν είναι απλά για να ομορφαίνουν μια λέξη. Ο τόνος τονίζει μία λέξη, γι’ αυτό πάντα γράφουμε τονικά (και όχι πλέον πολυτονικά). Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν παίρνουν τόνο σε καμία περίπτωση. Υπάρχει όμως και το φαινόμενο που μια πολυσύλλαβη λέξη παίρνει δύο τόνους, εφόσον ακολουθεί αδύνατος (και όχι αδύναμος) τύπος της κτητικής αντωνυμίας. Επιπλέον, όταν οι μονοσύλλαβες αναφορικές αντωνυμίες γίνονται ερωτηματικές, τότε, ναι, τονίζονται (πώς, πού κτλ.) Όσο για τις παραγράφους (και όχι τους παραγράφους), ένα κείμενο πρέπει να χωρίζεται σε αυτές, για τη βοήθεια του αναγνώστη και για λόγους καλύτερης κατανόησης. Με τη σειρά της, μια παράγραφος πρέπει να αποτελείται από τη θεματική περίοδο, τις λεπτομέρειες και προαιρετικά από την κατακλείδα. Τώρα:
-
Ο επικεφαλής δεν είναι κάποιο κλιτό ουσιαστικό. Είναι λέξη σύνθετη (επί+κεφαλή, σε γενική λόγω έλξης από την πρόθεση) και παραμένει αμετάβλητη (του επικεφαλής, τον επικεφαλής).
-
Αυτό το γεγονός αναφέρεται στην εφημερίδα κι εσείς αναφέρετε το γεγονός αυτό σε κάποιον.
-
Έχε το υπ’ όψιν σου, ότι λέμε εν όψει του ερχόμενου γεγονότος.
-
Μια εργασία τη φέρνεις εις πέρας και πουθενά αλλού.
Advertising
-
Προ Χριστού και μετά Χριστόν, γιατί μετά Χριστού σημαίνει πως πήγες κάπου μαζί με τον Χριστό.
-
Πάση θυσία, εν γνώσει, μέχρι πρότινος, παράδοση κατ’ οίκον (και όχι κατοίκων), συλλήβδην, λόγω τιμής κτλ.
-
Ό,τι=οτιδήποτε, ότι=πως (ειδικός σύνδεσμος).
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
- Όταν η λέξη όνομα και όροφος είναι δεύτερο συνθετικό μιας σύνθετης λέξης, το -ο- μετατρέπεται σε -ω- π.χ. διώροφος, πολυώροφος και επώνυμος, ανώνυμος.
- O εξής, η εξής, το εξής, οι εξής θα γράφεται πάντα και παντού με -η-!
- Όσον αφορά σε (και όχι όσο αναφορά, ούτε όσον αφορά χωρίς την πρόθεση “σε”).
- Άλλο το άλλοτε, άλλο το άλλωστε.
- Όσο για την επιρρόη, έχει διαφορετική ορθογραφία από το επηρεάζω.
- Τα περαιτέρω και οσονούπω γράφονται έτσι και μόνο έτσι!
- Τα βιβλία και τα δέντρα έχουν φύλλα, εσύ έχεις φίλους και το φύλο είναι ομόρριζο της φυλής.
- Η ωφέλεια προέρχεται από το ωφελώ, ενώ η οφειλή από το οφείλω. (Ναι, τα ουσιαστικά προέρχονται ετυμολογικά από τα ρήματα και όχι το αντίστροφο).
- Ο γλύπτης δε γλείφει, γλύφει!
- Ενώνω και ένωση, αλλά ενοποιώ και ενοποίηση. Αντίστοιχα, αμείβομαι, αλλά αμοιβή.
- Νιώθω (όχι νοιώθω). Εννοώ και έννοια.
- Άλλο ρήξη (>ρήγνυμι), άλλο ρίψη (ρίπτω).
- Κλείνεις μια πόρτα, αλλά όχι ένα ρήμα. Το ρήμα το κλίνεις. Στο τηλέφωνο κάνεις όμως κλήση και όχι κλίση, πόσο μάλλον κλείσει.
- Όταν η μετοχή ενεστώτα ενός ρήματος δεν τονίζεται στο -ο- τότε γράφεται με -ο- και όχι -ω-, δηλ. τρέχοντας, αλλά γελώντας.
- Ο σωρός, αλλά η σορός.
- Ξεκινάμε από την αφετηρία και ποτέ από την “αφετερία”.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
- Άλλο ο στύλος, άλλο η στήλη και άλλο το στιλό (όλες οι ξενόφερτες λέξεις απλοποιούνται και γράφονται με -ι- π.χ. πάρτι, μπίρα, μαντίλι).
- Παραλήφθηκε (>παραλαμβάνω) και παραλείφθηκε (>παραλείπω).
- Το κώλυμα (και όχι κόλλημα) προέρχεται από το κωλύομαι (=εμποδίζομαι) και όχι από το κολλώ.
- Το καθεστώς είναι μετοχή, γι΄αυτό, όχι “καθεστός”.
- Αυτό το “αμιτιάλο” είναι στην πραγματικότητα αν μη τι άλλο.
- Ο συγκριτικός και υπερθετικός (όχι υπερθεντικός) βαθμός δηλώνεται μία φορά σε μια λέξη. Γι’ αυτό, θα πεις καλύτερος ή πιο καλός και αντίστοιχα ο πιο καλός ή ο καλύτερος. “Πιο καλύτερος” ή “ο πιο καλύτερος” δεν ενδείκνυται.
- Είναι μεγέθυνση και όχι “μεγένθυση” (πόσο μάλλον μεγέθυση). Το ρήμα είναι μεγεθύνω, εξού και μέγεθος.
- Περνώ από κάπου και παίρνω κάτι.
- Ο σαφής, η σαφής, το σαφές (του/της/του σαφούς).
- Τα δύο -λλ- δηλώνουν διάρκεια, το ένα -λ- όχι. Γι΄αυτό διέβαλλε συνεχώς και διέβαλε κάποτε μια φορά.
- Το όπου είναι τοπικό, το οπότε χρονικό.
- Το δυσ- είναι δύσκολο και κακό, ενώ το δισ- είναι διπλό.
- Ο χειρουργός, δεν είναι “χειρούργος”, γιατί δεν είναι κακός (π.χ. πανούργος, κακούργος.)
- Ο Βορράς, ο βοριάς, ο βόρειος.
- Η δικτατορία δε χρειάζεται δεύτερο -κ- (δικτακτορία).
- Η Πορτογαλία δεν έχει κάποια σχέση με τη Γαλλία.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τελικά, οφείλουμε να αναγνωρίζουμε την αξία ενός λάθους. Κι αυτό, διότι αν δεν υπήρχε το λάθος, δεν θα αναγνωρίζαμε ούτε την αξία του σωστού. Οι αντίθετες έννοιες ορίστηκαν για να τις κατανοούμε και να επιλέγουμε, με τη βοήθεια της λογικής, εκείνη με το θετικό περιεχόμενο. Οπότε, μη φοβάστε να κάνετε λάθη στη γλώσσα ή οπουδήποτε αλλού. Να φοβάστε μόνο όταν τα επαναλαμβάνετε ή όταν τα κάνετε εν συνειδήσει. Και θυμηθείτε:
