METΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ: Η ΤΥΧΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β’ΠΠ
Στην Ευρώπη μετά τον τερματισμό του Β’ΠΠ πολλές χώρες άρχισαν να σημειώνουν σταδιακά μία ανοδική πορεία προς την οικονομική, πληθυσμιακή, εργοστασιακή και πολιτισμική ευμάρεια. Ήταν σαφές ότι η μεταπολεμική “άνθηση” διέφερε λίγο από τόπο σε τόπο ως προς τον χρόνο έλευσης της. Έφτασε πρώτα στη Γερμανία και τη Βρετανία και μόνο ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα στη Γαλλία και την Ιταλία, και βιώθηκε με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τις εθνικές διαφορές στην φορολογία, στις δημόσιες δαπάνες ή την έμφαση στις επενδύσεις. Ο βαθμός της αλλαγής και του εκσυγχρονισμού μίας χώρας άλλωστε όπως ήταν φυσικό εξαρτιόταν από το σημείο αφετηρίας της: όσο πλουσιότερη ήταν η χώρα τόσο λιγότερο άμεση και δραματική φαινόταν η αλλαγή η οποία εν τέλει εξαπλώθηκε και κάλυψε τα διάφορα στρώματα λειτουργίας των κρατών.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ
Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες είδαν συστηματικά να αυξάνεται το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν καθώς και το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν που καθιερώθηκαν ως οι νέες μονάδες μέτρησης της εθνικής ισχύος και ευμάρειας. Τη δεκαετία του 1950 ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του εθνικού προϊόντος ήταν 6,5% στη Δ.Γερμανία, 5,3% στην Ιταλία και 3,5% στη Γαλλία, όταν λίγο πριν την επίσημη λήξη του πολέμου οι τιμές κυμαίνονταν σε πολύ διαφορετικά ποσοστά όπως: 0,4% στη Γερμανία και 0,6% στην Ιταλία κ.ο.κ. Από το 1950 έως και το 1973 παρατηρείται τιμή τριπλάσια από τις προηγούμενες σε σχεδόν όλες τις παραπάνω χώρες. Φτωχές χώρες άρχισαν να πλουτίζουν με την πάροδο του χρόνου και χώρες όπως η Ισπανία και η Ολλανδία να αυξάνουν το ΑΕΠ στο 3,5% τιμή σχεδόν επταπλάσια από ότι σαράντα έτη πριν. Το διεθνές εμπόριο ήταν αυτό που βοήθησε ριζικά στο να αυξηθούν τοπικά οι οικονομίες των χωρών. Καταργώντας τα εμπόδια για το διεθνές εμπόριο ήταν το καθοριστικό βήμα που τους οδήγησε έξω από την πλήρη στασιμότητα των προηγούμενων χρόνων. Η χώρα που ωφελήθηκε περισσότερο ήταν η Δυτική Γερμανία η οποία είδε τα ποσοστά της στις εξαγωγές να μεγεθύνονται από το 7,3% στο 19,3% δέκα έτη μετά.
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο της μεταπολεμικής οικονομικής έκρηξης ήταν η αυξημένη παραγωγικότητα. Την περίοδο 1960-1980 η παραγωγή της εργασίας αυξήθηκε κατά τρεις φορές περισσότερο από ότι τα προηγούμενα ογδόντα έτη. Ήταν πράγματι ένα λογικό επακόλουθο αν αναλογιστεί κανείς την μαζική συσπείρωση των εργοστασίων και βιομηχανιών με άπειρους εργάτες ντόπιους και μη προκειμένου να ενισχύσουν την κοινωνία και την οικονομία τους. Άξιο προσοχής ήταν πως άρχισαν να βελτιώνονται συστηματικά οι σχέσεις μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου μιας και οι συντριπτικές συνέπειες της φτώχειας,της ανεργίας, των υποεπενδύσεων και των δομικών καταστροφών γέννησαν την ανάγκη να ξεκινήσουν τα κράτη από το μηδέν με όσο το δυνατόν περισσότερα νέα εργατικά χέρια. Η μαζική εγκατάσταση στις πόλεις ήταν άκρως φυσιολογική αφού μέχρι πρότινος η αγροτική οικονομία ήταν στο επίκεντρο. Αρκετές πόλεις εξακολουθούσαν να στηρίζονται στην γεωργία, ωστόσο oι πληθυσμοί τους μειώνονταν χρόνο με το χρόνο αφού όλο και περισσότεροι νέοι άφηναν τις πόλεις τους για να μετοικήσουν σε πόλεις μεγαλύτερες των προσδοκιών τους,αφού εκεί τους περίμενε ένα καλύτερο μέλλον με γρήγορο κέρδος. Τα ορυχεία κατείχαν μία βασική πρώτη θέση στην ανατολική Ευρώπη αφού η εξόρυξη των πρώτων υλών αποτέλεσε ύψιστη ανάγκη για χώρες όπως η Πολωνία, η Γιουγκοσλαβία και η Τσεχοσλοβακία.
ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Το κράτος σε γενικές γραμμές δεν θα μπορούσε χωρίς τον άμεσο ή έμμεσο παρεμβατισμό του να μην συμβάλλει στην οικονομική εξέλιξη της μεταπολεμικής Ευρώπης. Ήταν εκείνο το οποίο ανέλαβε την χρηματοδότηση αλλαγών που φυσικά δεν θα μπορούσε με τίποτα να αναλάβει ο ιδιωτικός τομέας προκειμένου να γίνουν οι πόλεις, μέρη ισάξιας διαβίωσης. Τα κρατικά ταμεία ήταν αυτά που συνέβαλλαν στην αποκατάσταση δομικών κτιρίων που είχαν προηγουμένως υποστεί καταστροφές ανυπολόγιστης χρηματικής αξίας, ενίσχυσαν τα εγγειοβελτιωτικά έργα, ίδρυσαν νέες βιομηχανίες και εργοστάσια ενώ παρείχε δάνεια, επιχορηγήσεις και φοροαπαλλαγές σε πολλούς ιδιώτες. Το 60% των τελικών επενδύσεων προερχόταν από το κράτος προκειμένου να δημιουργήσει αναπτυξιακές περιοχές οικονομικής σταθερότητας.
ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Όπως προαναφέρθηκε πολλοί άνθρωποι ήταν εκείνοι οι οποίοι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στις πρωτεύουσες προκειμένου να ζήσουν την πλήρη εκβιομηχάνιση και εξέλιξη, και φυσικά το ενδεχόμενο να επέστρεφαν ξανά στην πατρίδα τους θεωρήθηκε βραχυπρόθεσμα ατελέσφορο. Οι ανάγκες τους τους έκαναν να κατοικούν μόνιμα στις πρωτεύουσες παρέχοντας τα απαραίτητα στις οικογένειες τους. Οι δείκτες μετακίνησης των πληθυσμών ήταν πραγματικά βαρυσήμαντοι με χαρακτηριστικά παραδείγματα: την Πορτογαλία από την οποία συνολικά μετά τον πόλεμο περίπου 1,5 εκατ. κόσμος από τους 8.300.000 στο σύνολο διέφυγε στο εξωτερικό για μία πιο “άνετη” ζωή. Στην Ελβετία το 1/4 του εργατικού δυναμικού ήταν Ιταλοί, ενώ στη Δ.Γερμανία το 11% του συνολικού πληθυσμού ήταν εργάτες αλλοδαποί. Ωστόσο οι περισσότεροι εργάτες δυστυχώς δεν είχαν δικαίωμα παραμονής ενώ οι συμβάσεις τους δεν κάλυπταν τα απαραίτητα, με αποτέλεσμα να αναλώνονται γρήγορα και ανά τακτά χρονικά διαστήματα από το κράτος. Η Γερμανία από τότε έως σήμερα κατόρθωσε να φιλοξενεί Ιταλούς, Τούρκους, Έλληνες, Γάλλους και Βέλγους με πάνω από το 50% του συνολικού πληθυσμού, κάτι που εν τέλει δημιούργησε εσωτερικό πρόβλημα πλήρους αποδοχής και ανοχής.
Κλείνοντας σε ό,τι αφορούσε τη γεννητικότητα στη μεταπολεμική Ευρώπη γεννήθηκε ένα ευρύ κλίμα αισιοδοξίας για τις νέες γενεές αφού ο πόλεμος, η πείνα, ο θάνατος και τα δεινά δεν επέτρεψαν να ανθίσει το σωστό περιβάλλον για να γεννηθούν νέες ζωές. Περισσότεροι άνδρες στρατιώτες μεταπολεμικά ήταν θετικοί στον γάμο και την οικογένεια προκειμένου να μεγαλώσει ο πληθυσμός και να συνεχίσει η ανάπτυξη. Εξάλλου το κράτος άρχισε να χορηγεί δάνεια σε άπειρα παντρεμένα ζευγάρια που θα ήθελαν να τεκνοποιήσουν και αυτό ήταν αρκετό να δώσει το έναυσμα. Από εκεί που ο δείκτης θνησιμότητας βρεφών σε χώρες όπως η Ιταλία που από το 63,8% κατέληξε να πέφτει στο 29,6% και στην Γαλλία από το 52% στο 18,2% σήμαινε στο τέλος ότι η ελπίδα να επιβιώνουν τα βρέφη σε συνθήκες που θα ευνοούσαν μία πιο υγιή και καλύτερη υποδοχή τους στον κόσμο δεν είχε πια χαθεί.
ΠΗΓΕΣ:
JUDT TONY, Η Ευρώπη μετά τον πόλεμο,Εκδόσεις Αλεξάνδρεια,Αθήνα 2012.
