Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα είναι ίσως η απάντηση στους φρενήρεις ρυθμούς της σύγχρονης ζωής.
Κάν’ το όπως οι Ολλανδοί
H Olga Mecking είναι Πολωνή, παντρεμένη με Γερμανό, που ζει χρόνια στην Ολλανδία. Μιλά με ευχέρεια τα ολλανδικά, ωστόσο ήταν μόλις το 2018 οπότε και συνάντησε το ρήμα «niksen» σε ένα δωρεάν περιοδικό ενός σουπερμάρκετ. Το ρήμα «niksen» της έκανε εντύπωση, καθώς δεν είχε συναντήσει κάποια άλλη παρόμοια λέξη. Αυτός είναι και από τους λόγους που δύσκολα μπορεί να αποδοθεί σε άλλη γλώσσα.
H Mecking έκανε γνωστό το «niksen» στον κόσμο όταν το άρθρο της με τίτλο «The Case Of Doing Nothing» δημοσιεύτηκε στους New York Times. Το άρθρο έκανε αίσθηση και σύντομα η Mecking είχε πρόταση για βιβλίο. Το βιβλίο δημοσιεύτηκε στα τέλη του 2020 όταν η Ολλανδία και ο υπόλοιπος κόσμος έμπαινε σε σκληρό lockdown λόγω της COVID 2019. Μια περίοδος που όλος ο κόσμος έπρεπε να μάθει μια τέχνη για να μην κάνεις τίποτα, αφού οι ζωές των περισσότερων έμοιαζε να μπήκαν σε παύση.
Στο βιβλίο το ρήμα «niksen» έχει τη σημασία του «δεν κάνω τίποτα, δεν έχω σκοπό». Η συγγραφέας διατείνεται ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο ότι πάντα έχουμε κάτι να κάνουμε, ότι πάντα είμαστε απασχολημένοι, αλλά ότι κάθε πράξη μας αποσκοπεί σε έναν στόχο. Μαγειρεύουμε έχοντας στο νου να φτιάξουμε ένα ισορροπημένο γεύμα, πιθανώς για να χάσουμε κάποιο κιλό, περπατάμε για να γράψει το smartwatch 10.000 βήματα, κοιμόμαστε νωρίς για να είμαστε έτοιμοι για το αυριανό meeting. Μα έτσι χάνεται η χαρά του φαγητού, απλώς για να φάμε, ή του περπατήματος ή κι αυτού ακόμα του ύπνου.
Η έννοια του «niksen», λοιπόν, είναι αυτό, να αδιαφορήσει δηλαδή κανείς για το αποτέλεσμα της δραστηριότητάς του και να απολαύσει ό,τι κάνει, απλώς γιατί το κάνει, αδιαφορώντας για τα αποτελέσματα.
Ωστόσο, η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα δεν είναι εύκολη. Μαθημένοι σε μια καθημερινότητα ασφυκτικά γεμάτη με υποχρεώσεις, είναι δύσκολο κανείς να υιοθετήσει τη φιλοσοφία του «niksen». Κι αυτό γιατί η έλλειψη σκοπού των δραστηριοτήτων μας μπορεί να είναι πηγή ενοχής.
«Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα»: το βιβλίο που μίλησε στις καρδιές του κόσμου
Το βιβλίο της Mecking έγινε best seller και μεταφράστηκε σε 13 γλώσσες. Η έννοια «niksen» είναι όντως όψιμη, κατασκευή των μέσων, όπως η φράση «Blue Monday» (σσ. Η τρίτη Δευτέρα του Ιανουαρίου, που βρέθηκε πως ήταν η πιο καταθλιπτική μέρα του χρόνου. Αργότερα έγινε γνωστό πως η «έρευνα» ήταν ένα τρικ ενός ταξιδιωτικού γραφείου.). Το «niksen» είναι μια παρότρυνση να κάνουμε αυτό που μας ευχαριστεί, μόνο και μόνο γιατί μας ευχαριστεί.
Από αυτή την άποψη το «niksen» είναι κοντά στο «higge» και το «fika». Η λέξη «higge» δύσκολα μεταφράζεται. Για τους Δανούς είναι μια κατάσταση ζεστασιάς, ασφάλειας, άνεσης. Είναι όταν κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί, χωρίς άγχος και ενοχές επειδή δεν κάνουμε κάτι «χρήσιμο». Για παράδειγμα «higge» για τους Δανούς είναι να απολαύσει κανείς μια ζεστή κούπα καφέ, να διαβάσει ένα βιβλίο, να μιλήσει στο τηλέφωνο με ένα φίλο, πράγματα που φέρνουν ευφορία. Αρκεί να είναι κανείς αφοσιωμένος σε αυτό που κάνει, κι όχι για παράδειγμα, να πίνει καφέ ενώ διορθώνει γραπτά για το σχολείο.
Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα σχετίζεται με το «fika» των Σουηδών. Άλλη μια λέξη δύσκολο να μεταφραστεί, συνδέεται στενά με την απόλαυση μιας κούπας καφές. «fika» είναι διάλειμμα ολίγων λεπτών για να απολαύσει κανείς μια κούπα καφέ, συνοδεία ενός γλυκού ή αλμυρού σνακ. Κι όσο διαρκεί το «fika», το άτομο δεν ασχολείται με τίποτα άλλο, ούτε emails, ούτε εργασιακά τηλεφωνήματα, μόνο αυτός, ο καφές και το σνακ του. Οι Φινλανδοί κοντά στο «niksen» έχουν το «Kalsarikännit», ουσιαστικό που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «μεθώ στο σπίτι φορώντας τα εσώρουχά μου, χωρίς πρόθεση ή διάθεση να βγω έξω». Αν και μάλλον η Mecking θα διαφωνήσει, μια και στην περίπτωση του «Kalsarikännit» φαίνεται να υπάρχει σκοπός: το μεθύσι.
«Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα»: τα οφέλη
Έρευνες δείχνουν πως κατά μέσο όρο ο ανθρώπινος εγκέφαλος καλείται να επεξεργαστεί πληροφορίες μεγέθους 74GB κάθε μέρα, καθώς είναι γεγονός πως βομβαρδιζόμαστε από πληροφορίες. Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα επιτρέπει μια ανάπαυλα στο μυαλό μας, προστατεύοντάς το από την εξουθένωση. Επιπλέον, είναι μια απάντηση στο άγχος της καθημερινότητας, μια αποσυμφόρηση ευεργετική για την ψυχική -κι όχι μόνο- υγεία μας.
Πώς να εξασκήσεις την τέχνη του να μην κάνεις τίποτα
Ας ξεκινήσουμε με το γεγονός πως οι πρώτες απόπειρες να φέρει κανείς το «niksen» στη ζωή του θα συνοδεύονται μάλλον από τύψεις. Κι αυτό γιατί έχουμε μάθει να είμαστε πάντα απασχολημένοι με κάτι, να κάνουμε πάντα κάτι. Μόλις μάθει το μυαλό και το σώμα αυτή τη λειτουργία, οι ενοχές θα σβήσουν. Να μερικές ιδέες για να φέρουμε το «niksen» στη ζωή μας:
- Βγείτε για περπάτημα, μια βόλτα με τα πόδια, όχι όμως προσχεδιασμένη. Αφήστε τα πόδια σας να σας οδηγήσουν.
- Βρέχει; Μια θέση δίπλα στο παράθυρο (κούπα καφέ προαιρετική) είναι η τέλεια θέση για «niksen», βλέποντας απλά τη βροχή.
- Πλέκετε; Κεντάτε; Αν αφήσουμε στο πλάι τον σκοπό (ένα κασκόλ πχ.) απλά και μόνο η κίνηση των χεριών είναι ένα είδος αποσύνδεσης από την πιεστική καθημερινότητα.
Η λίστα μπορεί να συνεχίζει ανάλογα με τις προτιμήσεις του καθενός. Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα πάντως μπορεί να ωφελήσει τον καθένα.
Πηγές:
Groscop, V. (2024). The art of doing nothing: have the Dutch found the answer to burnout culture? The Gyardian. Ανακτήθηκε από: www.theguardian.com (τελευταία πρόσβαση: 30/04/2024)
Marques, D. (n.d.). How to Practice Niksen: the Art of Doing Nothing. Ανακτήθηκε από www.happiness.com (τελευταία πρόσβαση: 01/05/2024)
Mecking, O. (2019). The Case for Doing Nothing. The New York Times. Ανακτήθηκε από: www.nytimes.com (τελευταία πρόσβαση: 30/04/2024)
