Είναι ευρύτατα διαδεδομένη η άποψη ότι η ηλιακή έκλειψη ήταν πάντα αντικείμενο θαυμασμού και έρευνας για τους αρχαίους πολιτισμούς. Πράγματι στις αρχαίες κοινωνίες, οι άνθρωποι παρατηρούσαν με ενδιαφέρον και φόβο τις εκλείψεις του ηλίου σαφώς επηρεασμένοι από τους μύθους και τις δοξασίες που τις συνόδευαν. Γι΄ αυτό λοιπόν και προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτό το φαινόμενο με τις γνώσεις και τα μέσα που διέθεταν. Αποτελεί κοινό τόπο ότι οι μύθοι και οι δοξασίες κυριαρχούσαν σε πολλούς πολιτισμούς και θρησκείες της αρχαιότητας. Πράγματι η ηλιακή έκλειψη ήταν ένας οιωνός εξ ουρανού όταν η Σελήνη”κατάπινε’ τον ήλιο σύμφωνα με την αρχαία κινέζικη μυθολογία. Είναι γεγονός ότι στην αρχαία Ελλάδα, η θεϊκή παρέμβαση θεωρούνταν συχνή εξήγηση για φυσικά φαινόμενα. Πιο συγκεκριμένα οι άνθρωποι της εποχής που δεν μπορούσαν να κατανοήσουν το φυσικό φαινόμενο είθισται να ερμηνεύουν το φαινόμενο αυτό μέσα από το πλαίσιο της μυθολογίας.
Αναλυτικότερα ο Δίας, ως ο άρχοντας του ουρανού και ο βασιλιάς των θεών στην ελληνική μυθολογία, ήταν συχνά υπεύθυνος για τις αλλαγές στον ουρανό και τα φυσικά φαινόμενα. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Δίας ήταν αυτός που έκλεινε τον ουρανό και έκανε τη γη να βυθιστεί στο σκοτάδι, προκειμένου να τρομάξει τους ανθρώπους.
Ηλιακή έκλειψη μύθοι και δοξασίες – Πως επηρέαζε τους ανθρώπους της αρχαιότητας ;
Είναι γνωστό ότι οι μύθοι και οι δοξασίες γύρω από την ηλιακή έκλειψη υπήρχαν σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς. Αναλυτικότερα για τους αρχαίους πολιτισμούς η ηλιακή έκλειψη θεωρούνταν ως σημάδι από τους θεούς ή ως προειδοποίηση για μελλοντικά γεγονότα. Επίσης, οι αρχαίοι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν τις εκλείψεις για να μελετήσουν την κίνηση των αστρικών σωμάτων.
Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί παρατηρούσαν και ερμήνευαν κατά το δοκούν την ηλιακή έκλειψη. Γεγονός που αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονταν οι άνθρωποι στην αρχαιότητα. Στο πλαίσιο αυτό κατανοούμε και τη στενή σχέση που είχαν με την παρατήρηση του φυσικού κόσμου. Καθώς επιδίδονταν σε μια προσπάθεια κατανόησης της ηλιακής έκλειψης με σκοπό να ξεπεράσουν τον φόβο τους για το άγνωστο.
Ηλιακή έκλειψη: Μύθοι, δοξασίες και τρόποι καταγραφή της
Αναλυτικότερα οι λαοί της αρχαιότητας προσπάθησαν να κατανοήσουν το αστρονομικό φαινόμενο και τη φύση γενικότερα. Ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παρατήρηση και η καταγραφή της ηλιακής έκλειψης δεν αποτελούσε μόνο επιστημονικό ενδιαφέρον. Καθώς ενείχε επίσης θρησκευτικές, πνευματικές και πολιτικές διαστάσεις.
Είναι γνωστό ότι οι Βαβυλώνιοι, πολιτισμοί για παράδειγμα, χρησιμοποίησαν τις παρατηρήσεις τους για την πρόβλεψη μελλοντικών εκλείψεων. Γεγονός που αποδεικνύει την προηγμένη γνώση και τη σημασία που απέδιδαν στην αστρονομία στον πολιτισμό τους. Ενώ έδιναν ιδιαίτερη βαρύτητα στην ηλιακή έκλειψη αλλά και στους μύθους και στις δοξασίες που την συνόδευαν. Επιπροσθέτως, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πολλαπλές ερμηνείες για την ηλιακή έκλειψη, συνδέοντας την και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Πράγματι αυτό αντικατοπτρίζει και τον τρόπο με τον οποίο η αρχαία ελληνική πολιτιστική παράδοση ενσωμάτωνε την αστρονομία. Αρχικά στον μυθολογικό της κόσμο και μετέπειτα και στην θρησκευτική της παράδοση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και οι Κινέζοι επίσης ανέπτυξαν πολύπλοκους πίνακες πρόβλεψης για τις μελλοντικές εκλείψεις. Καθώς η ηλικιακή έκλειψη για τον κινεζικό πολιτισμό καταδείκνυε τη σημασία που απέδιδαν στην παρατήρηση και την καταγραφή αστρονομικών φαινομένων. Συνολικά, η ηλιακή έκλειψη αντιπροσώπευε ένα από τα σημαντικότερα και πιο εντυπωσιακά αστρονομικά γεγονότα για τους αρχαίους πολιτισμούς. Καθώς αποτελούσε αντικείμενο μελέτης, θαυμασμού και ερμηνείας σε διάφορες πολιτισμικές παραδόσεις.
Ηλιακή έκλειψη – Μύθοι και δοξασίες ανά τους αιώνες
Ειδικότερα οι αρχαίοι πολιτισμοί ανέπτυξαν θεωρίες για τον ουρανό και το ηλιακό σύστημα. Ενώ στην πορεία του χρόνου, η ηλιακή έκλειψη έχει μελετηθεί περαιτέρω και ερμηνευθεί με βάση τη σύγχρονη επιστήμη και αστρονομία.
Κατά κοινή ομολογία οι λαοί της αρχαιότητας αντιμετώπιζαν την ηλιακή έκλειψη με μείγμα πίστης, φόβου και τελετουργίας. Καθώς η ηλιακή έκλειψη ήταν ένα γεγονός που προκαλούσε έντονα συναισθήματα και αντιδράσεις σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς. Ανάλογα πάντα με τον πολιτισμό, τους μύθους και τις δοξασίες των αρχαίων ανθρώπων.
Παράλληλα όμως υπήρχαν και κάποιες κοινές πρακτικές και πεποιθήσεις ανάμεσα στους πολιτισμούς όπως:
- Τελετουργίες και προσευχές: Είναι γνωστό ότι σε πολλούς πολιτισμούς, οι άνθρωποι πραγματοποιούσαν τελετουργίες και προσευχές κατά τη διάρκεια της ηλιακής έκλειψης. Καθώς έλπιζαν με αυτό τον τρόπο να αποτρέψουν τον φόβο τους για την απώλεια του Ηλίου. Έτσι οι τελετουργίες αυτές μπορούσαν να περιλαμβάνουν τραγούδια, χορούς, τυμπανοκρουσίες και άλλες μορφές ψυχαγωγίας απωθώντας, όπως πίστευαν, τον κίνδυνο.
Ηλιακή έκλειψη: οι πιο γνωστοί μύθοι και δοξασίες που την συνοδεύουν
Κατά κοινή ομολογία η ηλιακή έκλειψη ήταν ένα φαινόμενο που συχνά ερμηνεύτηκε με μύθους και δοξασίες σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς. Πράγματι ανάλογα με την περιοχή και την πολιτισμική παράδοση, οι ερμηνείες μπορούσαν να διαφέρουν. Είναι γεγονός ότι στους πιο διάσημους μύθους και δοξασίες σχετικά με την ηλιακή έκλειψη συμπεριλαμβάνονται:
- Ο Δράκος που Τρώει τον Ήλιο (Κινέζικος Μύθος): Αναλυτικότερα στην αρχαία κινέζικη μυθολογία, πιστευόταν ότι κατά τη διάρκεια μιας ηλιακής έκλειψης, ένας δράκος προσπαθούσε να καταβροχθίσει τον ήλιο. Έτσι για να τον αποτρέψουν, οι άνθρωποι έκρουαν τα τύμπανα και έκαναν θόρυβο για να τον απωθήσουν.
- Ο Τιάματ που Καταπίνει τον Ήλιο (Μεσοποταμιακή Μυθολογία): Αποτελεί κοινό τόπο ότι στους αρχαίους Μεσοποταμιακούς μύθους, ο Τιάματ θεωρείται η θάλασσα του χάους. Συνεπώς σε ορισμένες εκδοχές του μύθου, πιστευόταν ότι κατά τη διάρκεια της ηλιακής έκλειψης, η Τιάματ προσπαθούσε να καταπιεί τον ήλιο.
- Η Θεότητα που Παλεύει με το Σκοτάδι (Νορβηγική Μυθολογία): Λέγεται συχνά ότι στη νορβηγική μυθολογία, υπάρχει ο μύθος της θεότητας που παλεύει με έναν θεό του σκοταδιού κατά τη διάρκεια μιας ηλιακής έκλειψης. Ενώ η ηλιακή έκλειψη ερμηνεύεται ως μάχη μεταξύ του φωτός και του σκότους.
- Η Αντίσταση του Θεού ήλιου (Αφρικανικές Φυλές): Αποτελεί κοινό τόπο ότι σε ορισμένες αφρικανικές φυλές υπάρχουν πάμπολλοι μύθοι και δοξασίες γύρω από την ηλιακή έκλειψη. Έτσι κατά τη διάρκεια της ηλιακής έκλειψης, ο ήλιος παλεύει για να μην τον καταπιεί η σκοτεινή δύναμη.
Είναι γεγονός ότι αυτοί οι μύθοι και οι δοξασίες αντικατοπτρίζουν τη φαντασία των αρχαίων λαών. Καθώς και τις προσπάθειες των αρχαίων πολιτισμών να εξηγήσουν τα ηλιακά φαινόμενα που παρατηρούσαν και ειδικότερα την ηλιακή έκλειψη. Ενώ ταυτόχρονα αντικατοπτρίζουν τις θρησκευτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές τους πεποιθήσεις που συνόδευαν την ηλιακή έκλειψη.
Συμπέρασμα
Συνοψίζοντας μπορούμε να επισημάνουμε ότι η ηλιακή έκλειψη επηρέαζε και εξακολουθεί να επηρεάζει τους ανθρώπους ως σήμερα. Επιπροσθέτως, οι μύθοι και οι δοξασίες που την συνοδεύουν αποδεικνύουν πόσο ισχυρά επηρεάζονταν οι αρχαίοι πολιτισμοί από τις ηλιακές εκλείψεις. Πράγματι οι άνθρωποι της αρχαιότητας αντιλαμβάνονταν πολύ έντονα το συγκεκριμένο φυσικό φαινόμενο. Καθώς και τις εκεί θρησκευτικές, πνευματικές και κοινωνικές διαστάσεις αυτών της ηλιακής έκλειψης. Πιο συγκεκριμένα οι αρχαίοι πολιτισμοί προσπαθούσαν να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν αυτό το αστρονομικό γεγονός. Αρχικά με φόβο και μετέπειτα με θαυμασμό. Καθώς η προσπάθεια να εξηγήσουν το φαινόμενο τους έκανε να αισθανθούν πιο ασφαλείς στον κόσμο τους.
Γίνεται, επομένως, εύκολα αντιληπτό, ότι αυτές οι παραδόσεις και πεποιθήσεις εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Αναδεικνύοντας τη σημασία που έχει η έκλειψη ηλίου για την ανθρώπινη κουλτούρα και πνευματικότητα. Ενώ ακόμη και σήμερα, η ηλιακή έκλειψη μπορεί να προκαλέσει θαυμασμό με ποικίλες ερμηνείες για λαούς με διαφορετικές παραδόσεις.
Πηγές
- Glance team, (2021). Ολική έκλειψη ηλίου 2021: Πώς θα επηρεάσει τα ζώδια η τελευταία δυνατή έκλειψη του έτους ! Διαθέσιμο στο: https://glance.gr/horoscope/oliki-ekleipsi-iliou-2021-pos-tha-epireasei-ta-zodia-i-teleftaia-dynati-ekleipsi-tou-etous/
- H έκλειψη Ηλίου στις 26 Δεκεμβρίου θα επηρεάσει όλα τα ζώδια, (2019). Διαθέσιμο στο: https://mag.sigmalive.com/article/24370/h-ekleipsi-ilioy-stis-26-dekemvrioy-tha-epireasei-ola-ta-zodia
- Jane J. Lee, (2013). Εκλείψεις και μύθοι. National Geographic. Απόδοση για το dim/art: Μαρία Τσάκος. Διαθέσιμο στο: https://dimartblog.com/2013/11/03/solar-eclipse-myths1/
