«Θα πρέπει να ξέρουμε όλοι ότι η διαφορετικότητα κεντάει ένα πλούσιο χαλί, και πρέπει να καταλάβουμε πως όλοι οι κόμποι του χαλιού έχουν ισότιμη αξία, ανεξάρτητα από το χρώμα τους.»*
Τα φεμινιστικά κινήματα ορίζονται από τη ριζοσπαστική πολιτική τους για το φύλο και βρίσκονται ως υποομάδα στην ευρύτερη κατηγορία των γυναικείων κινημάτων. Ο αφρικανικός φεμινισμός, συγκεκριμένα, είναι ένας τύπος φεμινισμού που καινοτομήθηκε από γυναίκες της Αφρικής και αντικατοπτρίζει τις συνθήκες ζωής και τις ανάγκες αυτών των γυναικών. Ο συγκεκριμένος τύπος φεμινισμού αντανακλά τις εμπειρίες που έχουν οι γυναίκες αυτές, οι οποίες βρίσκονται τόσο εντός όσο και εκτός της αφρικανικής ηπείρου, ενώ αρκετές φορές ευθυγραμμίζεται με άλλα φεμινιστικά κινήματα που απλώνονται σε όλο τον κόσμο.
Η αφρικανική φεμινιστική σκέψη αναφέρεται σε μια ποικιλία από ιδέες, στοχασμούς και θεωρίες πολιτικά ριζοσπαστικών γυναικών που ασχολούνται με την απελευθέρωση της Αφρικής, εστιάζοντας στην ελευθερία των γυναικών και ως εκ τούτου δεν μπορούν εύκολα να οριστούν ή να συλληφθούν. Ωστόσο, μπορούν να διερευνηθούν οι συνθήκες μέσα από τις οποίες σχηματίζονται τα φεμινιστικά κινήματα της Αφρικής και η πνευματική εργασία που ασκούν στην επιδίωξη των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των γυναικών.
Ο αφρικανικός φεμινισμός αντιμετωπίζει ζητήματα που σχετίζονται με τις πολύπλοκες εμπειρίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όλων των πολιτισμών της αφρικανικής ηπείρου, όπως η εργασία, η σεξουαλική καταπίεση, η βία κατά των γυναικών, ο σύγχρονος και μαχητικός ακτιβισμός και η ενσωμάτωση του κινήματος queer. Η αφρικανική φεμινιστική πολιτική σκέψη μπορεί να ανιχνευθεί στα γυναικεία κινήματα του κόσμου που σχηματίστηκαν στο πλαίσιο διεθνικών πολιτικών λόγων για τη γυναικεία χειραφέτηση στα τέλη του 19ου και του 20ου αιώνα. Αυτά προέρχονται από και σχετίζονται με πολλά φιλελεύθερα, ρεφορμιστικά, διεθνή εργατικά, κομμουνιστικά, σοσιαλιστικά, επαναστατικά, παναφρικανικά και αφρικανικά εθνικά κινήματα.
Αφρικανικός φεμινισμός: η γέννηση και η σχέση του με το δυτικό φεμινισμό
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες της Αφρικής υπήρξαν από τις πρώτες φεμινίστριες, συμμετέχοντας επίσημα στη Διάσκεψη των Γυναικών του 1985 και υποστηρίζοντας την σύνδεση και τις συνεισφορές του ενός κινήματος προς το άλλο. Άλλοι πιστεύουν ότι ο αφρικανικός φεμινισμός έγινε εν μέρει απαραίτητος λόγω του αποκλεισμού του λευκού δυτικού φεμινισμού από τις εμπειρίες των έγχρωμων γυναικών και των γυναικών της αφρικανικής ηπείρου.
Ο δυτικός φεμινισμός, αρχικά, δεν έλαβε υπόψη τα συγκεκριμένα ζητήματα που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες της Αφρικής και το διττό χαρακτήρα ισότητας των οποίο αιτούνται τόσο ως γυναίκες, όσο και ως έγχρωμες. Ωστόσο, ο σύγχρονος φεμινισμός παύει σταδιακά να ομαδοποιεί και να αποκλείει τις γυναίκες της Αφρικής από τη φεμινιστική θεωρία και υπεράσπιση, κάνοντας σαφές ότι οι αφηγήσεις και οι εμπειρίες των γυναικών της Αφρικής παραμένουν σχετικές με τον χαρακτήρα της διεκδίκησης που υποστηρίζει το φεμινιστικό κίνημα, συνολικά.
Η γέννηση του αφρικανικού φεμινισμού, ωστόσο, δεν αποτέλεσε μια απλή αντίδραση στο όραμα και τα αιτήματα του λευκού φεμινιστικού κινήματος, όσο την εκδήλωση της επιθυμίας των γυναικών της Αφρικής να δημιουργήσουν ένα φεμινισμό που να αγκαλιάζει το υπόβαθρο και τις εμπειρίες όλων των γυναικών, να δημιουργεί ένα πλαίσιο κατανόησης των γενικών και ειδικών θεμάτων, που προκύπτουν από τις ιδιαιτερότητες των ομάδων και, εν τέλει, να εκφράζει, εξίσου, την πραγματικότητα και τις ανάγκες των γυναικών των αφρικανικών χωρών.
Υπάρχει, βεβαίως, μια ομοιότητα στους αγώνες που αναλαμβάνουν οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο, καθώς ο κοινός παράγοντας παραμένει το προνόμιο της ανδρικής ανωτερότητας και της πατριαρχίας. Η σύγχρονη γυναίκα είναι ισχυρή, έξυπνη και ανθεκτική και δεν είναι πλέον ικανοποιημένη με τις επιλογές που δημιουργήθηκαν για αυτήν, αλλά επιδιώκει να δημιουργήσει νέες για τη γενιά των γυναικών που θα ακολουθήσουν. Οι φεμινίστριες της Γκάνας, για παράδειγμα, συμβάλλουν σε αυτό χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αλλάξουν τον δημόσιο λόγο γύρω από τον φεμινισμό.
Τα είδη του αφρικανικού φεμινισμού
Στο άρθρο της, «Δυτικοαφρικανικοί φεμινισμοί και οι προκλήσεις τους», η Naomi Nkealah συζητά τις διάφορες μορφές του αφρικανικού φεμινισμού. Πρώτον, επισημαίνει τον γυναικισμό, που αφορά τις γυναίκες της διασποράς και όχι τις γυναίκες της αφρικανικής ηπείρου. Στον αντίποδα, τοποθετείται ο στιβανισμός, ο οποίος, αντίθετα, παραμένει βαθιά ριζωμένος στις εμπειρίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες της αφρικανικής ηπείρου. Επιπλέον, εξετάζει μια μητρική μορφή φεμινισμού που εστιάζει στις γυναίκες της υπαίθρου, οι οποίες εκτελούν το καθήκον της καλλιέργειας της κοινωνίας, όπως και μια μορφή φεμινισμού, που βάζει το σώμα της γυναίκας στο κέντρο των φεμινιστικών συνομιλιών. Τέλος, επικεντρώνεται στο νεο-φεμινισμό, ο οποίος προτρέπει την ένταξη των ανδρών στις συζητήσεις για την υπεράσπιση του φεμινισμού, υποστηρίζοντας την συμπερίληψη των ανδρών ως απαραίτητη για την ελευθερία των γυναικών.
Αυτοί οι τύποι φεμινισμού μοιράζονται πολλές ομοιότητες, φέρνοντας στο προσκήνιο τις εμπειρίες των γυναικών της Αφρικής και αμφισβητώντας την αποκλειστική χρήση του όρου «φεμινισμός» από το δυτικό κόσμο. Παράλληλα, θεμελιώνονται πάνω στις ιστορίες και τους πολιτισμούς των αφρικανικών λαών, δημιουργώντας τα απαραίτητα εργαλεία που απαιτούνται προκειμένου να ενθαρρύνουν τις γυναίκες και να εκπαιδεύσουν τους άνδρες, εντάσσοντας τους στο φεμινιστικό κίνημα και τους αγώνες του.
Αφρικανικός φεμινισμός: οι ρίζες του κινήματος
Οι συνθήκες που δημιούργησαν το φεμινισμό στην Αφρική περιλαμβάνουν, εξίσου, την ιστορία της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού, τη συμμετοχή των γυναικών σε εθνικούς αγώνες και άλλα κοινωνικά κινήματα. Πιο συγκεκριμένα, η δουλεία και η αποικιοκρατία υπήρξαν οι κύριες αιτίες εμφάνισης και ενδυνάμωσης των πρώτων εθνικών και φεμινιστικών κινημάτων της Αφρικής.
Στον προ-αποικιακό χώρο, οι γυναίκες κατείχαν θέσεις εξέχουσας σημασίας, συμβάλλοντας κοινωνικά και οικονομικά, κυρίως στον τομέα της διαχείρισης των νεότερων μελών της οικογένειας και της συμμετοχής τους στο διεθνές εμπόριο. Πολλά είναι, μάλιστα, τα παραδείγματα γυναικών που κυβέρνησαν βασίλεια και οδήγησαν το λαό σε κατακτητικούς πολέμους, από τις πρώτες, ήδη, περιόδους του ανθρώπινου πολιτισμού. Τα παραδείγματα τέτοιων γυναικών που αναφέρονται πιο συχνά είναι η βασίλισσα Berber του 7ου αιώνα, γνωστή ως Kahina του Μαγκρέμπ, η θρυλική βασίλισσα Amina του Zazzau του 16ου αιώνα, η Nzinga της Αγκόλας του 19ου αιώνα και η Νεενάντα της Ζιμπάμπουε. Στους πολιτισμούς Έντο και Γιορούμπα, η βασίλισσα-μητέρα ήταν ένας τίτλος που δινόταν σε μια ελεύθερη γυναίκα με αξιοσημείωτη παρουσία.
Τα παραπάνω παραδείγματα δείχνουν ότι οι γυναίκες της Αφρικής κατείχαν συχνά ηγετικούς ρόλους, με τρόπο που εκτείνεται σε πνευματικές, πολιτικές και στρατιωτικές σφαίρες, εμπνέοντας την ανάπτυξη φεμινιστικών ιδεών σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, αυτό άλλαξε τον 20ο αιώνα με την αποικιοκρατία, που μεταβάλλει τη θέση των γυναικών στην κοινωνία. Οι εισερχόμενες δυτικές ιδέες για την πατριαρχία, που προωθούσαν τη γυναικεία εξάρτηση από τους άνδρες, υπερέβαιναν τους εκπαιδευτικούς, πολιτικούς και οικονομικούς πυλώνες των κοινοτήτων της Αφρικής.
Αφρικανικός φεμινισμός: η ιστορία ανάδυσής του στην Αφρική
Τα γυναικεία κινήματα στην αφρικανική ήπειρο αντικατοπτρίζουν την πολιτιστική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση των αφρικανικών κοινωνιών στις οποίες αναπτύσσονται. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η αφρικανική ιστορία είναι γεμάτη με παραδείγματα κινητοποίησης ενάντια στην καταπίεση των γυναικών, παρόλο που συχνά έχουν παραλειφθεί από τους ιστορικούς. Τα διαθέσιμα ιστορικά αρχεία, ωστόσο, δείχνουν ότι πολλές γυναικείες οργανώσεις που άρχισαν να ενεργοποιούνται σποραδικά, απέκτησαν ακόμα σημαντικότερη ορμή κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας, έχοντας ως στόχο την υπεράσπιση των συμφερόντων και τον επαναπροσδιορισμό των καθηκόντων και του ρόλου των γυναικών.
Πιο αναλυτικά, οι γυναίκες της Κένυας εμφανίζονται από νωρίς οργανωμένες σε mumikanda (ομάδες εργασίας) και σε ομάδες κοινωνικής πρόνοιας, μεταξύ των κοινοτήτων που μιλούσαν κοινές διαλέκτους. Στη Νιγηρία, οι γυναίκες Igbo οργανώθηκαν σε συλλόγους, που διέπονταν από γυναικεία συμβούλια. Τέτοια δίκτυα γυναικών αποδείχθηκαν ικανά να προκαλέσουν εκτεταμένες αστικές αναταραχές όταν διαπίστωναν ότι τα συμφέροντά τους διακυβεύονταν.
Αργότερα και καθώς η αποικιοκρατία κέρδιζε έδαφος, ορισμένες από τις προηγούμενες γυναικείες ενώσεις και ομάδες επαναπροσδιορίστηκαν και ανακατευθύνθηκαν από άλλες. Παραδείγματα γυναικείων οργανώσεων που συγκεντρώνονται ως μεγαλύτερα σώματα περιλαμβάνουν την Ένωση Μητέρων και τους Καθολικούς Γυναικείους Συλλόγους της Ουγκάντα, την Ομοσπονδία Γυναικών της Νιγηρίας, το Εθνικό Συμβούλιο Γυναικών της Κένυας και την Ένωση Γυναικείων Συλλόγων στη Ζιμπάμπουε. Όταν τα εθνικά κινήματα κέρδισαν ορμή, οι φαινομενικά συμβατικές γυναικείες ομάδες και ενώσεις – φιλανθρωπικές και κοινωνικές ομάδες, ομάδες μητέρων και γυναικείες ενώσεις – κατευθύνουν τις ενέργειές τους προς υποστήριξη των εθνικών στόχων.
Πολλές από τις γυναίκες που αργότερα έγιναν κορυφαίοι εκπαιδευτικοί, ακτιβιστές και πολιτικοί συμμετείχαν αρχικά στα γυναικεία σωματεία της αποικιακής εποχής, μεταξύ των οποίων η Margaret Ekpo της Νιγηρίας, η Agatha Constance Cummings-John της Σιέρα Λεόνε, η Mable Dove-Danquah της Γκάνας και η Gertrude Kabwasingo της Ουγκάντα. Οι πιο ριζοσπαστικές μεταξύ αυτών των γυναικών – οι περισσότερες από τις οποίες ήταν μορφωμένες γυναίκες – κινητοποιήθηκαν και σε ταξικούς αγώνες, όπως έκανε η Funmilayo Ransome-Kuti.
Η Ransome-Kuti υπήρξε βασικός παράγοντας στην Ένωση Γυναικών Abeokuta, η οποία κινητοποιήθηκε για να εκδιώξει έναν καταπιεστικό αρχηγό το 1948. Μέσα στις επόμενες δεκαετίες έγινε ηγετική πολιτική προσωπικότητα που ταυτίζεται με σοσιαλιστικές και φεμινιστικές δράσεις. Η ζωή της Ransome-Kuti είναι ενδεικτική της ζωντανής και μαχητικής ιστορίας των γυναικών της Αφρικής κατά της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού και υπογραμμίζει τους βασικούς ρόλους που έπαιξαν οι ακτιβίστριες σε εθνικά κινήματα της περιοχής, πολύ πριν εμφανιστεί το δεύτερο κύμα φεμινισμού στον δυτικό κόσμο.
Τα τεκμηριωμένα παραδείγματα των πιο ανοιχτά πολιτικών γυναικείων κινημάτων περιλαμβάνουν εκείνα της Αιγύπτου, της Νιγηρίας, της Γκάνας, της Κένυας, της Ουγκάντα, της Αλγερίας, της Μοζαμβίκης και του κινήματος κατά του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής. Αρκετές πολιτικές γυναικείες οργανώσεις προέρχονταν από κομματικά όργανα, ωστόσο, σε απροσδιόριστο αριθμό περιπτώσεων, οι γυναίκες ίδρυσαν νέα είδη οργανώσεων με σημαντικό βαθμό αυτονομίας.
Μετά την αποικιοκρατία
Συνολικά, ο φεμινισμός μετά την ανεξαρτησία της Αφρικής χαρακτηρίζεται από έμφαση στο κράτος, καθώς οι γυναίκες έχουν κατευθύνει τις απαιτήσεις τους για νομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις στις κυβερνήσεις τους. Το κράτος, συχνά, ανταποκρίθηκε στα φεμινιστικά αιτήματα δημιουργώντας μια καθορισμένη γραφειοκρατική δομή, σύμφωνα με την έκκληση των Ηνωμένων Εθνών στα κράτη μέλη προκειμένου να δημιουργήσουν έναν κυβερνητικό μηχανισμό φιλικό προς τις γυναίκες και να συμπεριλάβουν θέματα φύλου σε πολιτικές και σχέδια.
Ο εθνικός μηχανισμός έχει λάβει διάφορες θεσμικές μορφές, που κυμαίνονται από μικρά γραφεία σε γενικά όργανα έως ολόκληρα υπουργεία ή επιτροπές με διατομεακές εντολές. Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι οι κρατικές δομές δεν ήταν τόσο αποτελεσματικές στην επιδίωξη της φεμινιστικής ατζέντας και των γυναικείων συμφερόντων, ακόμη και όταν αυτά ήταν σαφώς και, μερικές φορές, κατηγορηματικά.
Το διαρκές χάσμα μεταξύ των πολιτικών δεσμεύσεων για τα φύλα και της υλοποίησής τους στην πράξη, επιτρέπει την μη επίλυση των ζητημάτων και αφήνει τις περισσότερες γυναίκες της αφρικανικής ηπείρου περιθωριοποιημένες και υποταγμένες. Πολλά από τα οφέλη που θα μπορούσαν να έχουν προκύψει για τις γυναίκες ως αποτέλεσμα των δεσμεύσεων πολιτικής για πιο δίκαιη παροχή υπηρεσιών και εκπροσώπηση στη δημόσια σφαίρα έχουν υπονομευτεί από τις παγκόσμιες μετατοπίσεις και τις περικοπές στην απασχόληση του δημόσιου τομέα.
Αφρικανικός φεμινισμός και ακτιβισμός
Παρά την ποικιλομορφία του, ο αφρικανικός φεμινισμός βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με τον ακτιβισμό, ειδικά στις αρχές του 21ου αιώνα, μέσω της σχετικής αυτονόμησής του από το κράτος και την επέκταση και εξάπλωση πολλών ειδών οργανώσεων εντός και εκτός συνόρων. Ενώ πολλές αφρικανικές φεμινιστικές ακτιβιστικές δραστηριότητες συνεχίζουν να επικεντρώνονται στις πιέσεις και να κάνουν αιτήματα στο κράτος, τα περιορισμένα κέρδη των τελευταίων δεκαετιών έχουν δει πολλούς ακτιβιστές και ακτιβίστριες να προτιμούν να εργάζονται από έξω, παρά μέσα στο κράτος. Αυτό εξηγεί τον πολλαπλασιασμό οργανισμών και δικτύων που δεν αντλούν καμία υποστήριξη από την κυβέρνηση.
Η ανάπτυξη της φεμινιστικής σκέψης στα αφρικανικά πανεπιστήμια αντικατοπτρίζει την αύξηση του συνολικού αριθμού των γυναικών που επιτυγχάνουν υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης, ενώ, έχει σημειωθεί αύξηση του αριθμού των γυναικών που επιδιώκουν πολιτική σταδιοδρομία. Οι εξελίξεις αυτές αντικατοπτρίζουν την ανάγκη ύπαρξης ισχυρών αυτόνομων γυναικείων κινημάτων προκειμένου να ωθήσουν τις φεμινιστικές ατζέντες μέσα και πέρα από τη σφαίρα της κυβέρνησης.
Το γυναικείο κίνημα της Ζιμπάμπουε είναι ένα καλό παράδειγμα αυτής της αλλαγής, όπου τα βασικά μέλη του αποστασιοποιήθηκαν από το κράτος και την κυβέρνηση, για να ιδρύσουν ανεξάρτητες οργανώσεις, μεταξύ των οποίων η Ομάδα Δράσης για τις Γυναίκες και το Κέντρο και Δίκτυο Γυναικών της Ζιμπάμπουε. Στη Νότια Αφρική, ο Εθνικός Συνασπισμός των Γυναικών (WNC) σημείωσε υψηλή θέση μεταξύ των φεμινιστικών κινημάτων της Νοτίου Αφρικής, πραγματοποιώντας διαβουλεύσεις σε εθνικό επίπεδο και εξασφαλίζοντας, τελικά, στις γυναίκες ένα υψηλό επίπεδο συμμετοχής στην αναδυόμενη πολιτεία, μέσω της εκπόνησης του Εθνικού Χάρτη των Γυναικών.
Η δεκαετία του 1990 ήταν, επίσης, χρόνια ανάπτυξης και διαφοροποίησης για τον φεμινιστικό ακτιβισμό σε ολόκληρη την περιοχή, όπως αποδεικνύεται από τον αριθμό ανεξάρτητων οργανώσεων και δικτύων που υποστηρίζουν φεμινιστικές ιδέες. Οι πιο γνωστοί εθνικοί και υποπεριφερειακοί οργανισμοί περιλαμβάνουν το πρόγραμμα δικτύωσης των φύλων στην Τανζανία, το Κέντρο Πόρων και το Δίκτυο Γυναικών της Ζιμπάμπουε, τη δράση Baobab και Gender and Development στη Νιγηρία, το FEMNET με βάση το Ναϊρόμπι κ.α.
Επίσης, παρατηρείται μια τάση προς μεγαλύτερη εξειδίκευση των οργανισμών. Συγκεκριμένοι οργανισμοί έχουν ασχοληθεί με θέματα που καλύπτουν όλο το φάσμα, όπως, ενδοοικογενειακή βία, νομικά δικαιώματα, εκπαίδευση, υγεία και σεξουαλικότητα, αναπαραγωγικά δικαιώματα, HIV / AIDS, στρατιωτικοποίηση, οικοδόμηση ειρήνης, στέγαση και γη, πολιτιστικές και θρησκευτικές πρακτικές, ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων. Αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους τομείς που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα γυναικεία κινήματα σε διάφορα μέρη της Αφρικής. Αναφορικά με τον φεμινιστικό ακτιβισμό, οι αναλυτές επισημαίνουν συχνά τη σημασία ύπαρξης αυτόνομων κινητοποιήσεων που μπορούν να συνεχίσουν να πιέζουν και να υποστηρίζουν την αλλαγή.
Ο αφρικανικός φεμινισμός της διασποράς
Ο αφρικανικός φεμινισμός της διασποράς βασίζεται στην ιστορική εμπειρία της δουλείας και του ρατσισμού, οπότε σχηματίζει λόγο και δράση ενάντια στην καταπίεση των γυναικών και στις σχέσεις ρατσισμού που περιορίζουν ακόμη τις προοπτικές των έγχρωμων που βρίσκονται σε δυτικά περιβάλλοντα.
Οι Αφρικανοί στοχαστές στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτύξει φεμινιστική σκέψη που διατηρεί την κεντρική θέση του ρατσισμού στην εμπειρία των μαύρων γυναικών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το βιβλίο Woman, Race and Class (1982) της Angela Davis και το Ain’t I a Woman: Black Women and the Politics of Feminism (1982) αποτελούν σύγχρονες αναφορές στα ζητήματα αυτά. Τα λογοτεχνικά έργα που απεικονίζουν τις μεταβαλλόμενες φεμινιστικές προοπτικές των Αφροαμερικάνων περιλαμβάνουν το γνωστό έργο συγγραφέων όπως οι Toni Morrison, Audre Lourde, June Jordan, Maya Angelou και Alice Walker, που άσκησαν επιρροή ακόμη και πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην ευρωπαϊκή διασπορά, η συζήτηση για τον μαύρο φεμινισμό ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 με τη δημοσίευση του άρθρου της Hazel Carby. Οι έγχρωμοι Ευρωπαίοι φεμινιστές στοχαστές έχουν δημιουργήσει από τότε ένα σώμα φεμινιστικής σκέψης που ενσωματώνει αντιρατσιστικές και αντιιμπεριαλιστικές προοπτικές, ενώ επιδεικνύει ευαισθησία στην ταξική καταπίεση.
Ενώ μπορεί να είναι δύσκολο να διακρίνουμε ένα ενοποιημένο και συνεκτικό φεμινιστικό κίνημα σε πολλές αφρικανικές χώρες, δεδομένης της πολυπλοκότητας της πολιτικής για τα φύλα και των διαφορετικών επιρροών των κρατικών, τοπικών και διεθνών οργανισμών ανάπτυξης και γυναικείων κινημάτων, είναι σαφές ότι οι γυναίκες της Αφρικής καθίστανται ικανές να ενωθούν ως μια ισχυρή δύναμη σε διάφορες χώρες κατά την πρόσφατη ιστορική περίοδο. Η φεμινιστική σκέψη συνεχίζει να εξελίσσεται στην αφρικανική ήπειρο και να διατηρεί δεσμούς με γυναίκες που βρίσκονται σε διάφορες χώρες του δυτικού κόσμου, εμπλουτίζοντας τη φεμινιστική ατζέντα και συμβάλλοντας στην συνοχή των κοινωνικών κινημάτων, που αφορούν σε ζητήματα σεξουαλικότητας και φύλου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο αυτό:
African feminism, Δημοσιεύτηκε από: https://en.wikipedia.org/ (Τελευταία Προβολή: 28/02/2021)
Feminism: Africa And African Diaspora, Δημοσιεύτηκε από: https://www.encyclopedia.com/history/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/feminism-africa-and-african-diaspora (Τελευταία Προβολή: 28/02/2021)
*Απόφθεφμα από την αφροαμερικανίδα συγγραφέα και ποιήτρια Maya Angelou
