Εγκατεστημένη από το 1936 μέχρι το 1945 στην ιαπωνοκρατούμενη πόλη Χαρμπίν της Κίνας, η Μονάδα 731 αποτελεί ορόσημο των εγκλημάτων της ιαπωνικής πλευράς κατά τον Δεύτερο Σινοϊαπωνικό και Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την επίσημη ονομασία «Τμήμα Πρόληψης Επιδημιών και Καθαρισμού Νερού του Στρατού Κουαντούνγκ», η Μονάδα λειτουργούσε συγκαλυμμένα ως κέντρο βιολογικής και χημικής έρευνας. Κύριος σκοπός της ήταν η ανάπτυξη βιολογικών όπλων, μια δράση που οδήγησε σε μαρτυρικό θάνατο χιλιάδες αιχμαλώτους και μέλη του άμαχου πληθυσμού.
Σίρο Ίσι: ο άνθρωπος πίσω από την κόλαση
Η ιδέα της Μονάδας οφείλεται στον στρατιωτικό γιατρό Σίρο Ίσι, που θα παρέμενε διοικητής της μέχρι τέλους. Εντυπωσιασμένος με την αποτελεσματικότητα των χημικών όπλων κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ίσι υπήρξε υπέρμαχος της επένδυσης σε τέτοιες πολεμικές μεθόδους, αφού θεωρούσε πως θα χάριζαν το πολυπόθητο μαχητικό προβάδισμα στην Ιαπωνία. Η διεθνής απαγόρευση της χρήσης βιολογικών όπλων, όπως υπογράφηκε το 1925 στη Γενεύη, δεν γεννούσε την παραμικρή αμφιβολία στον Ίσι και τους συνεργάτες του. Αντιθέτως, αποτέλεσε απόδειξη για το αντίθετο, αφού υποστήριξαν πως η απαγόρευση των βιολογικών και χημικών όπλων επιβεβαίωνε και την αποτελεσματικότητά τους. Με την κατάληψη της Μαντζουρίας το 1932 και τη θερμή υποστήριξη κυβερνητικών προσώπων, ο Ίσι θα έβρισκε έδαφος για να στεγάσει μια επίγεια κόλαση στο όνομα της επιστήμης και του εθνικού θριάμβου.
Οι προθέσεις ήταν ξεκάθαρες από την αρχή. Η θεόσταλτη αποστολή ενός γιατρού είναι να σταματά και να θεραπεύει την ασθένεια, αλλά όσα θα πράξουμε εδώ θα είναι το απολύτως αντίθετο αυτών των αρχών, είχε δηλώσει ο Ίσι στους συνεργάτες του, μια ομάδα επανδρωμένη με 300 γιατρούς και μελετητές που θα διέπρατταν κάποια από τα πιο αρρωστημένα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Αμφιλεγόμενο επιστημονικό έργο ή απάνθρωπα βασανιστήρια;
Προκειμένου να παραμείνει κρυφή η ταυτότητα της Μονάδας, η κωδική ονομασία «κούτσουρα» (maruta, 丸太) χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει τους αιχμαλώτους που μεταφέρονταν με φορτηγά στο κεντρικό κτίριό της. Η επιλογή αυτή πήγαζε από την παλαιότερη χρήση των εγκαταστάσεων ως εργοστάσιο ξυλείας. Τα «κούτσουρα» ήταν συνήθως Κινέζοι ή Ρώσοι που ζούσαν στην περιοχή, αιχμάλωτοι πολέμου ή άτομα ύποπτα για κατασκοπεία. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ακόμα και βρέφη είχαν περάσει από τα χειρουργικά τραπέζια της Μονάδας.
Εικάζοντας πως η χρήση αναισθητικού θα επηρέαζε αρνητικά τα συμπεράσματα της έρευνας, αιχμάλωτοι που είχαν ενέσιμα προσβληθεί με ανίατες ασθένειες υποβάλλονταν σε ανατομή χωρίς αναισθησία για να παρατηρηθεί η επίδρασή τους στα όργανα. Έμπηξα το νυστέρι στο λαιμό ενός κούτσουρου και τον άνοιξα μέχρι το στήθος, ανακαλεί ένας πρώην υπάλληλος της εφιαλτικής Μονάδας. Ούρλιαξε στην αρχή, αλλά η φωνή σύντομα έπαψε.
Η χρήση ζωντανών σωμάτων θεωρήθηκε απαραίτητη για την ορθή μελέτη τους, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος αλλοίωσης των αποτελεσμάτων. Άλλα πειράματα που απαιτούσαν την ύπαρξη ζωντανών σωμάτων αφορούσαν την ψύξη των άκρων κάποιων αιχμαλώτων για την ελεγχόμενη μελέτη της γάγγραινας. Επιπλέον, επεμβάσεις όπως η πλήρης αφαίρεση του στομαχιού και η σύνδεση του οισοφάγου με το έντερο ή η πλήρης αφαίρεση τμημάτων οργάνων, πραγματοποιούνταν προκειμένου να καταγραφεί η αντίδραση του σώματος υπό αυτές τις συνθήκες.
Ο βιασμός και η εξαναγκαστική εγκυμοσύνη ήταν κάποιες από τις πιο συνήθεις τεχνικές «έρευνας» της Μονάδας 731. Άνδρες κρατούμενοι μολύνονταν με σύφιλη και υποχρεώνονταν να βιάσουν συγκρατούμενους και συγκρατούμενές τους για τη μελέτη της εξάπλωσης της ασθένειας. Όσες γυναίκες κατέληγαν να κυοφορούν, εξαναγκάζονταν σε νέες φάσεις πειραμάτων, ώστε να μελετηθεί η ανάπτυξη του εμβρύου.
Ωστόσο, περιπτώσεις όπως η χορήγηση ούρων αλόγου στα νεφρά αιχμαλώτων, χωρίς κάποια ερευνητική σκοπιμότητα πέραν της πρόκλησης πόνου, επιβεβαιώνουν την πεποίθηση ότι τα περισσότερα πειράματα της Μονάδας δεν ήταν παρά σαδιστικά βασανιστήρια εξαθλίωσης του εχθρού.
Η διάλυση της Μονάδας και η επακόλουθη συγκάλυψη
Η επίθεση στις πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι σήμανε το τέλος της σύγκρουσης για την ιαπωνική πλευρά, αναγκάζοντας τη σε συνθηκολόγηση. Το κλείσιμο της Μονάδας δεν σήμαινε όμως και την τιμωρία όσων συμμετείχαν στις δράσεις της. Οι πληροφορίες που είχαν συλλεχθεί κρίθηκαν σημαντικές για την υποστήριξη αντίστοιχων ερευνητικών προγραμμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών. Με συμφωνία που συνάφθηκε το 1948, η ομάδα του Ίσι απέκτησε ασυλία με αντάλλαγμα την πρόσβαση στα δεδομένα της Μονάδας. Κανένας τους δεν δικάστηκε με την κατηγορία της διάπραξης εγκλημάτων πολέμου. Πολλοί από τους ερευνητές που δραστηριοποιήθηκαν στη Μονάδα βρήκαν μπροστά τους μια λαμπρή καριέρα. Αρκετοί βραβεύτηκαν για το έργο και την προσφορά τους στην επιστημονική κοινότητα. Ο Σίρο Ίσι πέθανε ελεύθερος το 1959.
Η Μονάδα 731 αποτελεί μια αναμφίβολα μελανή σελίδα για την ιστορία της χώρας. Μόλις το 1988, η Ιαπωνία απρόθυμα παραδέχτηκε την ύπαρξη της. Αυτή την παραδοχή δεν συνόδευσε κάποια επίσημη απολογία. Αν και η συντριπτική πλειοψηφία Ιαπώνων πολιτών καταδικάζει όσα συνέβησαν, μια από τις δηλώσεις πρώην υπαλλήλων της που συλλέχθηκε για την εφημερίδα The New York Times, στήνει ένα ανατριχιαστικό σκηνικό: Υπάρχει πιθανότητα να συμβεί ξανά. Γιατί όταν είσαι σε πόλεμο, πρέπει να νικήσεις.
Πηγές:
Hudson, C. (2007). Doctors of Depravity. Ανάκτηση από: https://www.dailymail.co.uk/news/article-439776/Doctors-Depravity.html (τελευταία πρόσβαση στις 25.4.2023)
Kristof, N. D. (1995). Unmasking Horror — A special report.; Japan Confronting Gruesome War Atrocity. Ανάκτηση από: https://www.nytimes.com/1995/03/17/world/unmasking-horror-a-special-report-japan-confronting-gruesome-war-atrocity.html (τελευταία πρόσβαση στις 26.4.2023)
Μονάδα 731: Το πιο αποτρόπαιο έγκλημα στην ιστορία του ανθρώπινου είδους. Ανάκτηση από: https://exfacto.gr/2018/02/12/monada-731-pio-apotropaio-egklima-stin-istoria-tou-anthropinou-eidous/ (τελευταία πρόσβαση στις 25.4.2023)
Sihra, A. (2018). Unit 731. Ανάκτηση από: https://ahf.nuclearmuseum.org/ahf/history/unit-731/ (τελευταία πρόσβαση στις 25.4.2023)
