Η έναρξη της αλλαγής
Μετά τους βαλκανικούς πολέμους και την ενσωμάτωση νέων εδαφικών εκτάσεων στη μητέρα Ελλάδα, πολλοί οικισμοί, κοντά 5.000 μετονομάστηκαν. Από το 1831 έως το 2011 έχουν γίνει πολλές φορές αλλαγές, τόσες πολλές που κανένας δεν θα ήταν σε θέση να τις γνωρίζει. Αλλαγές εσκεμμένες ή από λάθη εκφοράς του λόγου, χρήση τοπολαλιάς ή ακόμα και για χάρη ρουσφετιού στους εκάστοτε τοπικούς άρχοντες.
Η λύση
Το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών ήρθε να δώσει την λύση. Δημιούργησε μία βάση δεδομένων στην οποία μπορούν να τρέξουν οι ενδιαφερόμενοι. Στην ιστοσελίδα του προγράμματος Μετονομασίες Οικισμών της Ελλάδος 19ος- 21ος αιώνας μπορεί ο επισκέπτης να βρει το παλαιό και το νέο όνομα αυτών των περιοχών.
Αλλαγή ναι αλλά γιατί;
Το άξιο λόγου είναι ότι 500 περίπου οικισμοί μετονομάστηκαν περισσότερες από μία φορά. Βλέπουμε πως οι παράμετροι για αλλαγή ονόματος ενός οικισμού ποικίλουν. Πολλές φορές μάλιστα οι λόγοι είναι άνευ ιδιαίτερης σημασίας και γίνονται απλά για να ευχαριστηθούν οι κάτοικοι της περιοχής.
Όσο και αν φαντάζει αδιανόητο κάτι τέτοιο, για λόγους καθαρά ψηφοθηρίας κάποιες περιοχές μετονομάστηκαν, ικανοποιώντας μικροπολιτικές. Ο πραγματικός λόγος που επιβαλλόταν η μετονομασία ήταν για να απαλειφθούν τα ξενικά ονόματα και να γίνει ευπρεπής ο ονομαστικός χάρτης των περιοχών. Συνήθως χρησιμοποιώντας ονόματα από την αρχαιότητα, συνδέοντας έτσι το παρόν με το ιστορικό παρελθόν.
Η επιτροπή
Η επιτροπή που ανέλαβε αυτό το βάπτισμα απαρτιζόταν από αρχαιολόγους, καθηγητές Πανεπιστημίου, στελέχη διοίκησης και λόγιους. Το μεγάλο λάθος όμως που διαπράχθηκε είχε να κάνει με την όχι και τόσο εμπεριστατωμένη έρευνα που έγινε. Δεν έψαξαν σε βάθος για αρχαία γειτονικά τοπωνύμια. Αντ’ αυτού, επέλεξαν όμορφα, εύηχα ονόματα. Αυτό δημιούργησε πρόβλημα στους διανοούμενους, που υποστήριξαν πως με αυτόν τον τρόπο απλά επιχειρούσαν να απαλείψουν συγκεκριμένες όψεις της ιστορίας του τόπου, ότι έγινε μια άτυπη απόκρυψη πτυχών της ιστορίας. Ίσως να φαίνεται παρατραβηγμένο όμως έχει μια βάση, έστω και είναι περισσότερο συναισθηματική παρά επιστημονική.
Η επιλογή ονόματος
Κάποιες φορές η χρήση του νέου ονόματος γίνεται συνδυαστικά με το παλιό. Άλλες φορές προτιμάται από τους κατοίκους το έως τότε όνομα για λόγους συνήθειας, το οποίο και τελικά υπερισχύει. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 1927 στην Άρτα ο οικισμός Σχωρέτσανα μετονομάστηκε σε Καταρράκτης. Χρησιμοποιήθηκε λοιπόν ένα σαφώς πιο καλόηχο όνομα που περιέγραφε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της περιοχής.
Το 1956 στο Λασίθι το Λουσέστιον έγινε Άγιος Ιωάννης προσδίδοντας φόρο τιμής στον πολιούχο της περιοχής. Στην Κοζάνη η Ρακίτα έγινε Ολυμπιάς, δίνοντας μια αρχαιοπρεπέστερη χροιά.
Δεν αποκλείονται φυσικά οι λόγοι της μετονομασίας κάποιες φορές να ήταν και εθνικοί. Χαρβάτι ήταν ένας οικισμός δίπλα στις αρχαίες Μυκήνες. Κόκλα ονομάζεται ο οικισμός δίπλα στις ιστορικές Πλαταιές. Χατζηλάρ είναι ο οικισμός δίπλα στην σημαντικότατη πόλης της Πελασγιώτιδας, Κραννώνα. Ήταν αδιανόητο να υπάρχουν σλαβικά, τούρκικα και αλβανικά ονόματα σε περιοχές με τόσο σπουδαία, ιστορική και αρχαιολογική σημασία.
Το σήμερα
Τώρα βέβαια τα τελευταία χρόνια επιτρέπεται σε κάποιους κατοίκους να απαιτήσουν την επαναφορά του παλιού ονόματος της περιοχής τους. Για λόγους που οι ίδιοι θεωρούν σημαντικούς, για την ανάπτυξη τουριστική ή εμπορική της περιοχής τους. Κάτι τέτοιο έγινε για παράδειγμα από τους κατοίκους της Δροσοπηγής της Άρτας που ζήτησαν και επανήλθε τελικά το όνομα Βουλγαρέλι.
Στο τέλος αυτό που μπορεί απλά ένας μελετητής να αντιληφθεί είναι ότι το όνομα ενός οικισμού της Ελληνικής επικράτειας συνήθως προσδίδει την ψυχοσύνθεση των κατοίκων της και την καθαρά προσωπική τους οπτική. Τα όποια βοηθήματα για μελέτη απλά διευκολύνουν την παρατήρηση των κοινωνικοπολιτικών μεταβολών που έχουν επέλθει με τα χρόνια, στην περιοχή.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Μενίδι ή Αχαρναί; Τεκελή ή Σίνδος; 4.981 μετονομασίες οικισμών σε μία βάση δεδομένων. Ανακτήθηκε από http://www.pontos-news.gr
Μενίδι ή Αχαρναί; Τεκελή ή Σίνδος; 4.981 μετονομασίες οικισμών σε μια βάση δεδομένων. Ανακτήθηκε από www.Kathimerini.gr
