Μία χώρα που δεν υπάρχει πλέον στις μέρες μας είναι η Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας. Οι παλαιότεροι τη θυμούνται καλύτερα. Οι νεότεροι τη γνωρίζουμε μέσα από την ιστορία και τις ιστορίες των γονέων μας. Ιστορίες για μία εποχή που όλα στην Ευρώπη ήταν χωρισμένα σε δύο στρατόπεδα. Οι καπιταλιστές-δημοκράτες από τη μία πλευρά και οι σοσιαλιστές-κομμουνιστές-δημοκράτες από την άλλη. Στη γειτονική μας Γιουγκοσλαβία (παλαιότερα γειτονική καθώς τώρα δεν υφίσταται) άρχισε ένας πόλεμος στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Για την ακρίβεια οι πόλεμοι ήταν πολλοί, μένοντας γνωστοί με το όνομα γιουγκοσλαβικοί πόλεμοι. Ένας από αυτούς ήταν και ο πόλεμος ανεξαρτησίας της Σλοβενίας (27/6/1991-7/7/1991). Μία σύγκρουση που διήρκεσε δέκα ημέρες, γνωστή και ως πόλεμος των 10 ημερών.
Ύστερα από το θάνατο του Τίτο το 1980, άρχισαν στη πρώην Γιουγκοσλαβία να αναδύονται διάφοροι εθνικισμοί. Το φαινόμενο άρχισε να παίρνει μεγάλες διαστάσεις στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Ο λόγος που είχε αρχίσει να παίρνει τέτοιες διαστάσεις ήταν η οικονομική κρίση που άρχισε να εξαντλεί τη χώρα. Μην ξεχνάμε βέβαια πως τον Νοέμβριο του 1989 έπεσε και το τείχος του Βερολίνου. Η αρχή του τέλους είχε γίνει. Έμενε μόνο να δούμε πως θα τελείωνε αυτή η περίοδος.
Το χρονικό
Στις 23 Δεκεμβρίου του 1990 στη Σλοβενία διοργανώθηκε δημοψήφισμα, το αποτέλεσμα του οποίου φανέρωσε πως το 94,8 % των ψηφοφόρων τασσόταν υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας. Το δημοψήφισμα τελέστηκε με υποστήριξη της Γερμανίας και του Βατικανού. Έτσι, έξι μήνες αργότερα, στις 25/6/1991 η Σλοβένοι ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους.
Αυτό που γνώριζαν πολύ καλά ήταν πως αυτή τους η απόφαση θα έφερνε την αντίδραση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο Βελιγράδι (πρόεδρος ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς). Πιθανολογούσαν ακόμα και τη χρήση στρατιωτικής δύναμης για την εξάλειψη της προσπάθειας τους για ανεξαρτησία. Στις 26 Ιουνίου ο γιουγκοσλαβικός στρατός κινήθηκε προς τα σύνορα με τη Σλοβενία. Συγχρόνως οι Σλοβένοι αντέδρασαν με οδοφράγματα και διαδηλώσεις δίχως να ανοίγουν πυρ. Εξάλλου κανείς δεν επιζητούσε ένοπλη σύρραξη. Πυρά όμως άνοιξε ένας Γιουγκοσλάβος αξιωματικός, ανοίγοντας ταυτοχρόνως το κουτί του ολέθρου.
Οι μάχες στη Σλοβενία κράτησαν δέκα μέρες. Στις 28/6 οι Σλοβένοι εξαπέλυσαν επίθεση περικυκλώνοντας τις γιουγκοσλαβικές δυνάμεις, καταστρέφοντας δύο άρματα και κυριεύοντας άλλα τρία. Το βράδυ αυτής της ημέρας η πίεση ήταν τόσο μεγάλη, που αρκετοί και από τα δύο στρατόπεδα δεν άντεξαν και λιποτάκτησαν. Την επόμενη, οι γιουγκοσλαβικές δυνάμεις στο αεροδρόμιο της Λιουμπλιάνα παραδόθηκαν καθώς είχαν περικυκλωθεί το βράδυ από τους Σλοβένους. Επίσης οι Σλοβένοι κυρίευσαν αρκετά ακόμα γιουγκοσλαβικά άρματα.
Η λήξη
Σε διπλωματικό αγώνα που γινόταν την ίδια στιγμή με τις πολεμικές συγκρούσεις να κρατούν καλά, και οι δύο πλευρές συμφώνησαν για κατάπαυση του πυρός. Όμως κάτι τέτοιο δεν εφαρμόστηκε. Οι μάχες συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες. Εν τέλει αυτός ο πόλεμος των 10 ημερών έληξε στις 7 Ιουλίου όταν υπογράφηκε η Συμφωνία του Μπριούνι. Η Συμφωνία προέβλεπε ανακωχή και τρίμηνη αναστολή της εφαρμογής της ανεξαρτησίας της Σλοβενίας. Στο τέλος του μήνα εγκατέλειψαν τη Σλοβενία οι τελευταίοι στρατιώτες του γιουγκοσλαβικού Στρατού.
Συνολικά σε αυτόν το πόλεμο για την ανεξαρτησία της Σλοβενίας ο γιουγκοσλαβικός στρατός μέτρησε 44 νεκρούς, 146 τραυματίες και σχεδόν 5.000 αιχμαλώτους. Οι Σλοβένοι είχαν 18 νεκρούς και 182 τραυματίες. Επιπλέον έχασαν τη ζωή και 12 ξένοι, κυρίως δημοσιογράφοι, και οι Γιουγκοσλάβοι έχασαν αρκετά άρματα και πυρομαχικά.
Ο πόλεμος των 10 ημερών και η αποσκίρτηση της Σλοβενίας, έδειξε πως η διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας μπορούσε να συμβεί με κάποιον ειρηνικό τρόπο. Θύματα υπήρξαν όπως παρουσιάσαμε. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως ένας πόλεμος δεν είναι ειρηνικός. Απλώς, ο συγκεκριμένος δεν πήρε τις διαστάσεις που έλαβαν οι άλλοι γιουγκοσλαβικοί πόλεμοι. Βέβαια, η Σλοβενία δεν είχε σερβική μειονότητα. Η Κροατία και η Βοσνία αντιθέτως είχαν. Και ο πόλεμος ανεξαρτησίας για αυτές τις χώρες ήταν πιο δύσκολος και αρκετά αιματοβαμμένος. Η περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας ήταν η μοναδική όπου η αποτυχία του κομμουνισμού είχε τόσο καταστροφικές συνέπειες, φέρνοντας ταυτοχρόνως στο προσκήνιο τον εθνικισμό και μία φυγόκεντρη περίοδο κατά τη οποία διάφορες περιοχές ήθελαν να αποσχιστούν από τα κράτη στα οποία ανήκαν.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Mazower, M. (2013). Σκοτεινή Ήπειρος. Ο Ευρωπαϊκός Εικοστός Αιώνας. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Ten-Day War. Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/wiki/Ten-Day_War (τελευταία πρόσβαση 20.5.2021)
Yugoslav Wars. Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/wiki/Yugoslav_Wars (τελευταία πρόσβαση 20.5.2021)
Πόλεμος των 10 Ημερών… Η αρχή του τέλους της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ανακτήθηκε από https://www.1069.gr/politismos/istoria/polemos-ton-10-imeron-i-archi-toy-teloys-tis-proin-gioygkoslavias/ (τελευταία πρόσβαση 20.5.2021)
