Σήμερα υπάρχει ένα ευρύτατο φάσμα συσκευών επικοινωνίας, ώστε να μειωθούν οι γεωγραφικές αποστάσεις. Υπήρχαν όμως κινητά και στην αρχαιότητα; Είχαν ανακαλυφθεί με τη περιορισμένη τεχνογνωσία των ανθρώπων διάφορα μέσα επικοινωνίας;
Σαφώς και ο άνθρωπος είχε την ανάγκη αλλά και την επιθυμία να επικοινωνεί πέρα από τον τόπο του. Αρχικό έναυσμα για να αναπτύξει την δυνατότητα της επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο ήταν ο πόλεμος. Ήταν απαραίτητο να γνωρίζουν οι εμπλεκόμενοι τις εξελίξεις, με στόχο την αποφυγή της ήττας. Σαφώς πέρα από την επιβίωση υπήρχαν και άλλοι λόγοι που εξελίχθηκαν τα μέσα επικοινωνίας. Ποιοι όμως ήταν τα μέσα επικοινωνίας τελικά στην αρχαιότητα;
Φρυκτωρίες
Η φρυκτωρίες είναι από τα καλύτερα και πιο οργανωμένα επικοινωνιακά συστήματα της αρχαιότητας. Εμφανίστηκε στον ελλαδικό χώρο. Η πλεονεκτική θέση και γεωμορφολογία της Ελλάδας, επέτρεψε στους κατοίκους της να αναπτύξουν ένα δίκτυο, για να μεταδίδονται προσχεδιασμένα μηνύματα, μέσω καπνού, σε μεγάλες αποστάσεις. Συνήθως οι φρυκτωρίες βρίσκονταν σε νησιά και σε κορυφές βουνών, όπου ήταν ευκολότερο να μεταδωθεί κάποιο μήνυμα σε αρκετά μεγάλη απόσταση (περίπου 133 χιλιόμετρα). Το συγκεκριμένο σύστημα είναι προάγγελος του τηλέγραφου. Σε πολλά αρχαία κείμενα, όπως η Ιλιάδα, υπάρχουν μαρτυρίες που διασταυρώνουν την ύπαρξη των φρυκτωριών. Πιο συγκεκριμένα ο Αγαμέμνονας μετέδωσε το μήνυμα της άλωσης της Τροίας μέσα από τις φρυκτωρίες. Αργότερα στη διάρκεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, το σύστημα επεκτάθηκε και βελτιώθηκε. Δηλαδή πλέον οι φρυκτωρίες αντικαταστάθηκαν από καμινοβίγλες. Οι καμινοβίγλες ήταν παρατηρητήρια, όπου χρησιμοποιούσαν καύσιμα, με σκοπό να επεκτείνουν την εμβέλεια του μηνύματος που έπρεπε να μεταφέρουν.
Αγγελιοφόροι
Μπορεί οι φρυκτωρίες να αποτελούσαν το πιο εξελιγμένο τρόπο επικοινωνιάς, ωστόσο δεν ήταν το πρώτο. Αρχικά υπήρχαν έφιπποι ή πεζοί αγγελιοφόροι. Ήταν μια συνηθισμένη μέθοδος στην Αρχαία Ελλάδα. Άνδρες εκπαιδεύονταν για να διανύουν μεγάλες αποστάσεις χωρίς να κουράζονται ιδιαίτερα και να μεταφέρουν μηνύματα. Ο πιο γνωστός αγγελιοφόρος της αρχαιότητας είναι ο Φιλιππίδης, ο οποίος μετέφερε το μήνυμα της επικράτησης των Ελλήνων εναντίον των Περσών στον Μαραθώνα. Μάλιστα οι αγγελιοφόροι ή αλλιώς δρομείς είχαν ως προστάτη τον Ερμή, ο όποιος θεωρούνταν ο αγγελιοφόρος των θεών. Παρ’ολή την προσπάθεια των δρομέων να συμβάλλουν στην επίτευξη της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων δεν είχαν πάντα καλή κατάληξη. Οι αγγελιοφόροι δέχονταν τιμές ή θανατώνονταν πολλές φορές με βάση το περιεχόμενο του μηνύματος που μετέφεραν. Αργότερα οι δρομείς αντικαταστάθηκαν από τα περιστέρια, διότι ήταν σε θέση να αποφεύγουν τις δυσχέρειες που αντιμετώπιζαν οι αγγελιοφόροι και να διανύουν γρηγορότερα μεγαλύτερες γεωγραφικές αποστάσεις.
Οπτικά σήματα (σημαίες)
Ένας ακόμη διαδεδομένος τρόπος επικοινωνίας ήταν η χρήση κινούμενων σημαιών. Μέσα από τα οπτικά σήματα, τα οποία χρησιμοποιούνταν κυρίως από το στρατό και το λιμενικό, όσοι γνωριζαν τις σημασίες τους μπορούσαν να αποκωδικοποιήσουν τα μηνύματα που θέλαν οι ενδιαφερόμενοι να στείλουν.Τα οπτικά σήματα χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα. Για παράδειγμα στα αεροδρόμια πριν την απογείωση ή την προσγείωση ενός αεροπλάνου κάποιος υπεύθυνος κουνάει σημαίες διάφορων χρωμάτων, για να μην υπάρξει κάποιο ατύχημα.
Υδραυλικός τηλέγραφος
Ο Αινείας ο Τακτικός εφευήρε τον υδραυλικό τηλέγραφο. Ο Αινείας ήταν στρατηγός και συγγραφέας και ασχολούνταν στενά με την πολιορκιτική τέχνη. Ο υδραυλικός τηλέγραφος αποτελούνταν από δύο ίδια δοχεία. Ένα για τον αποστολέα και ένα για τον παραλήπτη του μηνύματος. Τα δύο δοχεία του τηλέγραφου έπρεπε να είναι τοποθετημένα σε υψώματα που είχαν οπτική επαφή μεταξύ τους. Μέσα στο δοχείο υπήρχε ένας πλωτήρας από φελλό, στον οποίο ήταν στηριγμένη μια ξύλινη ράβδος με διαστήματα που αντιπροσώπευαν μηνύματα όπως “Ο εχθρός πλησιάζει”. Για να μεταφερθεί το μήνυμα ο αποστολέας άναβε έναν πυρσό για να ειδοποιήσει τον παραλήπτη να ανάψει και αυτός τον δικό του και στη συνέχεια να αρχίσουν και οι δύο να ανοίγουν τους κρούνους τους και να κατέβει η στάθμη του νερού, ώστε να φανερωθεί το επιθυμητό μήνυμα. Σημαντικό λοιπόν ήταν να υπάρχει απόλυτως συγχρονισμός μεταξύ των δύο ατόμων για να μεταδωθεί σωστά το μήνυμα.
Συνεπώς οι αρχαίοι Έλληνες ανέπτυξαν εξελιγμένες μεθόδους επικοινωνίας, χρησιμοποιώντας φυσικά υλικά και τη φυσική. Πάνω σε αυτά τα επικοινωνιακά συστήματα έχουν στηριχθεί πολλά σύγχρονα δίκτυα επικοινωνίας.
Πηγές:
http://army.gr/el/organosi/stoiheia-organosis-genikoy-epiteleioy-stratoy/dieythynseis-oplon/dieythynsi-diavivaseon-1
https://www.e-telescope.gr/history/world-history/ancient-communications
https://www.ancientgreektechnology.gr/el/ta-nea/item/103-ancient-greek-telecommunications
