Αναγνώριση του έμφυλου απαρτχάιντ ως εγκλήματος

Ο συνασπισμός για την αναγνώριση του έμφυλου απαρτχάιντ

Κι όμως, είναι γεγονός. Ένας συνασπισμός Αφγανών και Ιρανών γυναικών, με πρόσωπα υψηλού κύρους, καλεί το διεθνές δίκαιο να αναγνωρίσει την γυναικεία κακοποίηση, εκμετάλλευση, περιθωριοποίηση (έμφυλο απαρτχάιντ) ως έγκλημα.

Μέσω μίας ανοιχτής επιστολής, που δημοσιεύθηκε την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, υποστήριξαν ότι το απαρτχάιντ πρέπει να περιλαμβάνει πέρα από τις φυλετικές διακρίσεις και τις έμφυλες. Η εκστρατεία αυτή ανέφερε επίσης, ότι οι νόμοι που αφορούν τις διακρίσεις κατά των γυναικών δεν αποτυπώνουν τη σκληρή πτυχή των πολιτικών, που επιβάλλονται στο Αφγανιστάν και το Ιράν.

Ας διευκρινίσουμε όμως, για όσους δεν γνωρίζουν, τι είναι το απαρτχάιντ. Ο όρος δημιουργήθηκε για να περιγράψει την κατάσταση στη Νότια Αφρική και συγκεκριμένα τις άθλιες συνθήκες εκμετάλλευσης των μαύρων στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα από τη μειοψηφία των λευκών. Μεταξύ 1948-1990 βίωσαν έντονες συνθήκες εκμετάλλευσης, στις οποίες αποδόθηκε ο όρος απαρτχάιντ. Επιπλέον, το 1973 υιοθετήθηκε από τον ΟΗΕ και υποστηρίχθηκε από τον Καταστατικό της Ρώμης το 1998.

Η ανοιχτή επιστολή θέλει να δώσει ένα τέλος στην βάναυση αντιμετώπιση των γυναικών στις χώρες αυτές. Θέλει να αποδοθεί δικαιοσύνη. Θέλει να υπάρξουν έμπρακτα αποτελέσματα της δράσης των κρατών. Θέλει το απαρτχάιντ να αναγνωριστεί και ως έμφυλο εκτός από φυλετικό. Οι συντάκτες της επιστολής ζητούν τη διεύρυνση του ορισμού, για να συμπεριληφθεί και η έμφυλη χροιά του.

Advertisements

Εναρκτήριο κάλεσμα στην ανοιχτή επιστολή των ακτιβιστών για το έμφυλο απαρτχάιντ υπήρξαν πολλά περιστατικά, που έλαβαν χώρα τους τελευταίους μήνες. Για παράδειγμα, η δολοφονία της Μαχσά Αμινί ήταν ένας καθοριστικός παράγοντας, καθώς όχι μόνο τη συνέλαβαν αλλά, την χτύπησαν βίαια και τη σκότωσαν. Η κοπέλα συνελήφθη λόγω της <<μη ορθής>> εφαρμογής της μαντίλας της και γι’ αυτό κατέληξε νεκρή. Ακολούθησαν και άλλα περιστατικά, όπως ο δημόσιος χορός 5 Ιρανών κοριτσιών χωρίς μαντίλες, που εν τέλει συνελήφθησαν και αυτές, ενώ πλέον έχουν χαθεί τα ίχνη τους. Επίσης, ένα 20χρονό ζευγάρι φυλακίστηκε, γιατί χόρεψε δημόσια.

Για όλα τα παραπάνω περιστατικά, ακολούθησαν κινήματα, όπως το κίνημα Αμινί (με τις γυναίκες παγκοσμίως να κόβουν τα μαλλιά τους ως ένδειξη συμπαράστασης) και το κίνημα #Dance4Iran για τις κοπέλες που αγνοούνται. Ο παγκόσμιος ιστός μέχρι στιγμής δεν έχει σιωπήσει στα γεγονότα που διαδραματίζονται και οι ακτιβιστές προσπαθούν να πυροδοτήσουν περαιτέρω τις αντιδράσεις για το απαρτχάιντ, που υφίστανται οι γυναίκες.

Η ανοιχτή επιστολή και οι απτές αποδείξεις του έμφυλου απαρτχάιντ

Γενναίες, τολμηρές, μαχητικές και πρότυπα είναι όσες γυναίκες αγωνίζονται στο Ιράν και το Αφγανιστάν για δικαιώματα, που για εμάς στο Δυτικό κόσμο είναι δεδομένα. Φυσικά, δεν αγωνίζονται μόνο γυναίκες και πολλοί άντρες προασπίζονται δημόσια τα δικαιώματα των γυναικών, σε πορείες και διαδηλώσεις. Στα πλαίσια αυτών των μαζικών αντιδράσεων, δημοσιοποιήθηκε η ανοιχτή επιστολή για να αναγνωρίσουν το έμφυλο απαρτχάιντ ως έγκλημα.

Ποιοι συμμετείχαν και υπέγραψαν την επιστολή; Αρχικά, η Ιρανή βραβευμένη με νόμπελ Shirin Ebadi, η 1η γυναίκα Αντιπρόεδρος του Αφγανικού Κοινοβουλίου Fawzia Koofi, η Επίτροπος του Αφγανικής Ανεξάρτητης Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Benafsha Yapoobi και πολλοί ακτιβιστές για την προάσπιση των δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν και το Ιράν.

Στο διεθνές δίκαιο είναι καθιερωμένο έγκλημα το φυλετικό απαρτχάιντ, όχι όμως το έμφυλο. Με τις διαμαρτυρίες τους προσπαθούν να διευρύνουν τον όρο για να πιέσουν τις δύο χώρες. Ο όρος απαρτχάιντ είχε χρησιμοποιηθεί και για τις πολιτικές του Ισραήλ σε βάρος των Παλαιστινίων. Σήμερα, οι συντάκτες της ανοιχτής επιστολής endgenderapartheid.today θέλουν την αναγνώρισή του και ως έμφυλου εγκλήματος.

Στο συνασπισμό για το έμφυλο απαρτχάιντ συμμετέχει και η γνωστή Ιρανή ηθοποιός, Nazanin Boniadi και προτρέπει όλους τους ακτιβιστές να υπογράψουν με το όνομά τους την επιστολή. Επιπλέον, η δικηγόρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Gissou Nia αναφέρει: «Είναι υψίστης σημασίας να κατανοήσουμε, ότι το έμφυλο απαρτχάιντ έχει επί του παρόντος ισχύ μόνο ως περιγραφικός όρος». Προσθέτει: «Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το έγκλημα του απαρτχάιντ ισχύει μόνο για φυλετικές ιεραρχίες, όχι ιεραρχίες με βάση το φύλο. Αυτή η εκστρατεία θα επιδιώξει να επεκτείνει το σύνολο των ηθικών, πολιτικών και νομικών εργαλείων, που είναι διαθέσιμα για να κινητοποιήσει τη διεθνή δράση και τελικά να τερματίσει τα συστήματα του έμφυλου απαρτχάιντ».

Πρέπει βέβαια, να επισημάνουμε ότι ο όρος απαρτχάιντ για τα γεγονότα στο Αφγανιστάν και το Ιράν είναι αρκετά αμφιλεγόμενος σε νομικά πλαίσια, όπως έχει γίνει γνωστό. Χρησιμοποιείται όμως, γιατί περιγράφει την κατάσταση. Διαφέρει από όσα συνέβησαν στη Νότια Αφρική, αλλά περιλαμβάνει παρόμοια υποταγή και διαχωρισμό.

Τι συμβαίνει σε αυτές τις χώρες;  Οι γυναίκες είναι περιορισμένες από πολλές δραστηριότητες, πολίτες ΄Β κατηγορίας και δεν καταλογίζονται ίσης αξίας με τους άνδρες. Στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν οι γυναίκες αποκλείονται από αθλητικές εκδηλώσεις, ορισμένους τομείς σπουδών, δεν τους επιτρέπεται η έκδοση διαβατηρίου και η απομάκρυνση σε μεγάλες αποστάσεις χωρίς άντρα κηδεμόνα.

Επιπλέον, οι γυναίκες δεν μπορούν να εργαστούν σε ΜΚΟ και στην κυβέρνηση. Εκτός των άλλων, πρέπει να εναρμονίζονται με τον ενδυματολογικό κώδικα του καθεστώτος, ο οποίος είναι πολύ αυστηρός και θέλει τις γυναίκες πολύ σεμνά ντυμένες. Σημαντική πληροφορία είναι η δηλητηρίαση πολλών μαθητριών (κυρίως) τους τελευταίους τρεις μήνες, σύμφωνα με το BBC (πιθανολογείται ότι συμβαίνει με σκοπό το κλείσιμο των σχολείων θηλέων).

Στο ζήτημα της γυναικείας περιθωριοποίησης και κακομεταχείρισης έχουν τοποθετηθεί κορυφαίοι μουσουλμάνοι πολιτικοί και κληρικοί, οι οποίοι επικρίνουν τις τακτικές των Ταλιμπάν προς τις γυναίκες σχετικά με τη μη πρόσβαση σε ορισμένα πανεπιστήμια (με την αιτιολογία ότι κάτι τέτοιο δεν αναφέρεται στο Κοράνι).

Αυτό όμως, που κατέστησαν σαφές οι συντάκτες της ανοιχτής επιστολής είναι ότι δεν θέλουν να επιβάλλουν δυτικές πολιτιστικές αξίες σε μουσουλμανικές χώρες, αλλά να γνωστοποιήσουν τις συνθήκες, που βιώνουν αυτές οι γυναίκες και να πετύχουν την καθιέρωση του έμφυλου απαρτχάιντ ως εγκλήματος.

Βλέπουμε ότι οι γυναίκες σε αυτές τις χώρες υποφέρουν και αγωνίζονται για βασικά δικαιώματα. Εμείς από την άλλη, είμαστε παρατηρητές όλης αυτής της φρικτής σε βάρος των γυναικών κατάστασης, αλλά ο παγκόσμιος ιστός πάντα ενεργεί σε περιστατικά που παραγκωνίζουν άλλους συνανθρώπους μας και μειώνουν την αξιοπρέπειά τους.

Πηγές:

• Wintour Patrick “Campaign calls for gender apartheid to be crime under international law” Ανακτήθηκε από: https://amp-theguardian-com.cdn.ampproject.org/c/s/amp.theguardian.com/society/2023/mar/08/campaign-calls-for-gender-apartheid-to-be-under-international-law?fbclid=IwAR0iA2ootXCE2R2trR1vynME2snQ9vPNkPHF20_CVd564jlwU27TIxN-IdI (τελευταία πρόσβαση 31/3/2023)
• Kim Elsesser “Οι ακτιβιστές λένε ότι το έμφυλο απαρτχάιντ πρέπει να είναι έγκλημα στο Ιράν και το Αφγανιστάν” Ανακτήθηκε από: https://www.forbes.com/sites/kimelsesser/2023/03/12/activists-say-gender-apartheid-should-be-a-crime-in-iran-and-afghanistan/?sh=166a66a06820 (τελευταία πρόσβαση 31/3/2023)
• Akanκsha Khullar “Afghanistan: Gender apartheid under the Taliban regime” Ανακτήθηκε από: https://www.orfonline.org/expert-speak/afghanistan-the-case-of-gender-apartheid-under-the-taliban-regime/ (τελευταία πρόσβαση 31/3/2023)
• Άρθρο στο διαδίκτυο “Gender apartheid must be classified as crime under international law: campaign” Ανακτήθηκε από: https://www.arabnews.com/node/2264686/world (τελευταία πρόσβαση 31/3/2023)
• Massoud Adla “‘Gender apartheid’ should be crime under international law, Afghan and Iranian women say” Ανακτήθηκε από: https://www.thenationalnews.com/world/us-news/2023/03/08/gender-apartheid-should-be-crime-under-international-law-afghan-and-iranian-women-say/ (τελευταία πρόσβαση 31/3/2023)