Η αστυνομική βία και τα όρια
Η αστυνομική βία είναι ένα φαινόμενο υπαρκτό. Ένα φαινόμενο, που συνεχίζει να κάνει αισθητή τη παρουσία του σε πολλές κοινωνίες του σύγχρονου δημοκρατικού κόσμου. Οι αστυνομικές δυνάμεις, με την παρουσία τους, ειδικότερα στις μέρες μας, δημιουργούν μια αίσθηση ασφάλειας προς τους πολίτες. Η αύξηση της εγκληματικότητας, η έκρηξη της κοινωνικής αντιδραστικότητας απέναντι στο πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο, εκκολάπτουν τον φόβο και την αβεβαιότητα. Η εμφανής παρουσία αστυνόμευσης βοηθά σημαντικά στην τήρηση έννομης τάξης, στην προστασία των πολιτών αλλά και στην πρόληψη του εγκλήματος. Αυτός εξάλλου, είναι και ο κύριος ρόλος της αστυνομίας. Η προστασία.
Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις, όπου η κατάχρηση της αστυνομικής εξουσίας οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά. Η χρήση βίας, αντί να χρησιμοποιείται ως έσχατο μέσο καταναγκασμού, χρησιμοποιείται ως «εύκολη λύση» για τον άμεσο περιορισμό των κοινωνικών αντιδράσεων. Αποτελώντας μια πραγματικότητα, που με το πέρασμα των χρόνων και δεινότητα των καιρών γίνεται όλο ένα και πιο έντονη, όλο και πιο σκληρή. Με υπαρκτά παραδείγματα του παρελθόντος αλλά και του σήμερα, που καταδικάζουν την αυθαίρετη δράση των αστυνομικών δυνάμεων. Ακόμη και σε περιπτώσεις που αυτή δεν ήταν απαραίτητη. Παραδείγματα που γεννούν ερωτήματα, κατά πόσον τα αστυνομικά όργανα εκτελούν το καθήκον τους ή απλά επιδεικνύουν βίαια την εξουσία τους.
Η Αστυνομική βία και υπόθεση του Αυγουστίνου Δημητρίου
Μια πολύκροτη υπόθεση αστυνομικής βίας, που είχε ταράξει την κοινή γνώμη και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο Αυγουστίνος Δημητρίου φοιτούσε σε Ι.Ε.Κ στη Θεσσαλονίκη, στο τμήμα Οικονομικών και Διοίκησης Επιχειρήσεων. Όταν το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου του 2006, ο 24χρονος φοιτητής έκανε βόλτα στην περιοχή της πλατείας Σιντριβανιού, κοντά στο ξενοδοχείο ABC μαζί με έναν φίλο. Όταν ξυλοκοπήθηκε χωρίς λόγο από άντρες της αστυνομίας. Η πορεία για την εξέγερση του Πολυτεχνείου είχε ολοκληρωθεί ώρες πριν, όπως και οι συγκρούσεις μεταξύ των αστυνομικών και μερικών διαδηλωτών. Ορισμένοι εναπομείναντες αστυνομικοί έκαναν σωματικό έλεγχο των περαστικών στην πλατεία. Ψάχνοντας για ένα συγκεκριμένο προφίλ ενός νεαρού ή νεαρής, που εμπλέκονταν σε επεισόδια. Είχαν πραγματοποιηθεί νωρίτερα επεισόδια μπροστά στην πλατεία Χημείου, για τα οποία άλλοι εφτά φοιτητές συνελήφθησαν εκείνο το βράδυ.
Με ησυχία να επικρατεί στους δρόμους, ένας άνθρωπος που φορούσε πολιτικά ρούχα πλησίασε τον φοιτητή και άρχισε να τον χτυπάει. Έκανε νόημα σε άλλους δύο, οι οποίοι στη συνέχεια συμμετείχαν, επίσης, στον ξυλοδαρμό. Φορούσαν μάσκες που κάλυπταν το πρόσωπο. Ο Δημητρίου, σε συνέντευξη του στην τηλεόραση, δήλωσε ότι, δεν γνώριζε ότι επρόκειτο για αστυνομικούς. Για αυτό το λόγο, όταν είδε ένστολους αστυνομικούς κοντά, τους φώναζε να τον βοηθήσουν. Εκείνοι όμως δεν επενέβησαν. Του έβαλαν χειροπέδες και συνέχισαν να τον χτυπάνε. Ο διευθυντής Κρατικής Ασφάλειας της Θεσσαλονίκης, ήταν παρών στο περιστατικό και έδωσε προφορική εντολή στους αστυνομικούς να σταματήσουν.
Οι παρεμβάσεις:
Οκτώ καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου πέρασαν από το σημείο, μετά από περίπου είκοσι λεπτά. Αντικρίζοντας τους άνδρες με τα πολιτικά ρούχα να χτυπάνε το φοιτητή ζήτησαν από τους αστυνομικούς να τον αφήσουν. Όπως περιέγραψε, αργότερα, ο πρόεδρος του Συλλόγου Μελών Δ.Ε.Π, καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος, σε γραπτή του αναφορά, οι άνθρωποι με τα πολιτικά τους εξύβρισαν και τους απείλησαν, ενώ οι ένστολοι αστυνομικοί προσπάθησαν να απωθήσουν τους καθηγητές από την περιοχή. Ζήτησαν να έρθει ασθενοφόρο για το αιμόφυρτο παιδί και να μάθουν τα ονόματα και των ένστολων αστυνομικών και αυτών που φορούσαν πολιτικά και σκουφιά αλλά απορρίφθηκαν τα αιτήματά τους. Οι αστυνομικοί έβαλαν τον φοιτητή σε αυτοκίνητο της ασφάλειας και έφυγαν. Έπειτα, οι καθηγητές ζήτησαν από ανώτερο αξιωματικό της αστυνομίας να ενημερωθεί ο εισαγγελέας για το συμβάν, πράξη που ο αξιωματικός αρνήθηκε να κάνει. Τον Δημητρίου τον πήραν οι αστυνομικοί στα κρατητήρια της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης. Εκεί τον κράτησαν μέχρι τις 5 το πρωί, όταν τελικά τον μετέφεραν στο νοσοκομείο Γ. Γεννηματάς.
Όταν έφτασαν στο νοσοκομείο, όπως δήλωσε ο Δημητρίου, αργότερα, σε τηλεοπτική συνέντευξη, ζήτησε να μάθει που βρίσκονταν. Ένας αστυνομικός του είπε ότι τον κράτησαν στο Παπανικολάου και άλλος στο Παπαγεωργίου. Χωρίς να βλέπει, κατάφερε να στείλει μήνυμα στους συγγενείς του με κινητό που είχε κρυμμένο στα εσώρουχα, λέγοντας, ότι βρίσκεται σε ένα από αυτά τα δύο νοσοκομεία. Ο πατέρας και οι αδελφές του ήρθαν από την Κύπρο στις 18 Νοεμβρίου, μετά από επανειλημμένα τηλεφωνήματα στα δύο αναφερόμενα νοσοκομεία. Μετά από έρευνα βρήκαν τον Δημητρίου στο νοσοκομείο Γ. Γεννηματά.
Η τιμωρία για την αυθαιρεσία της αστυνομικής βιαιότητας
Στις 16 Οκτωβρίου του 2008, το δευτεροβάθμιο πειθαρχικό συμβούλιο της Ε.Λ.Α.Σ επέβαλε ποινή εξάμηνης αργίας σε έναν αρχιφύλακα τετράμηνης, σε έναν αστυφύλακα και πρόστιμο χιλίων ευρώ σε έναν αστυνόμο. Οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι αστυνομικοί κρίθηκαν αθώοι. Οκτώ αστυνομικοί που κατηγορήθηκαν για την υπόθεση του ξυλοδαρμού του φοιτητή καταδικάστηκαν στις 16 Δεκεμβρίου του 2008 από το Τριμελές Εφετείο Θεσσαλονίκης. Σε ποινές φυλάκισης από 15 έως 39 μήνες. Μια δικαστική απόφαση που σχολιάστηκε αρνητικά, τόσο από τον ημερήσιο τύπο, όσο και από τα κόμματα, καθώς οι ποινές θεωρήθηκαν δυσανάλογα μικρές με τη σοβαρότητα της πράξης και της βιαιοπραγίας που ασκήθηκε στον αθώο φοιτητή.
Τον Μάιο του 2012, το διοικητικό εφετείο Θεσσαλονίκης, επιδίκασε 300.000 ευρώ αποζημίωση στον Δημητρίου, καθώς θεώρησε ότι έπεσε θύμα αδικοπραξίας από αστυνομικό όργανο. Το διοικητικό πρωτοδικείο είχε επιδικάσει την ίδια αποζημίωση, στην οποία, όμως, είχε ασκηθεί έφεση από το ελληνικό δημόσιο.
Τα ψυχικά κατάλοιπα της αστυνομικής βίας
Μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο, ο Δημητρίου έφυγε από τη Θεσσαλονίκη διακόπτοντας τις σπουδές του. Ένα χρόνο μετά, σε συνέντευξη τους στον τύπο, μέλη της οικογένειας είπαν πως είχε κλειστεί στο σπίτι γεμάτος φόβο, λαμβάνοντας, παράλληλα, ειδική φαρμακευτική αγωγή. Επίσης, βρισκόταν υπό ιατρική παρακολούθηση και ψυχολογική υποστήριξη.
H ετήσια, μάλιστα, δημοσίευση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, για το έτος 2007 και τα ανθρώπινα δικαιώματα ανά χώρα, αναφέρθηκε στο συμβάν, με την υπόθεση του Δημητρίου να γίνεται μέρος του ρεπορτάζ, στο πρόγραμμα «Θεματική Βραδιά» τον Ιούνιο του 2008, αφιερωμένο στο θέμα της αστυνομικής βίας.
Η αστυνομική βία και η υπόθεση Γρηγορόπουλου
Η υπόθεση Γρηγορόπουλου, αποτελεί την πιο ακραία μορφή βιαιότητας των αστυνομικών δυνάμεων που στιγμάτισε το πανελλήνιο και χαράχτηκε βαθιά στη μνήμη όλων μας. Τον Δεκέμβριο του 2008, έντονα επεισόδια εξαιτίας της κρίσης και των δεινών οικονομικών μέτρων πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα, αλλά και μικρότερα σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου του 2008, πριν τις 9 μ.μ, στη συμβολή των οδών Τζαβέλλα (μετονομάσθηκε μετά την δολοφονία του αγοριού σε οδό Αλέξη Γρηγορόπουλου) και Μεσολογγίου, ο νεαρός Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος έπεσε νεκρός μετά από πυροβολισμό του ειδικού φρουρού της Ελληνικής Αστυνομίας, Επαμεινώνδα Κορκονέα, ο οποίος συνοδευόταν από τον συνάδελφο του, Βασίλη Σαραλιώτη. Ο θάνατος ήταν ακαριαίος, καθώς, σύμφωνα με την ιατροδικαστική εξέταση, η σφαίρα διαπέρασε την καρδιά και καρφώθηκε στον δέκατο θωρακικό σπόνδυλο.
Στο σκεπτικό της ετυμηγορίας του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Άμφισσας, το οποίο κήρυξε ένοχο για ανθρωποκτονία από πρόθεση, με άμεσο δόλο, τον δράστη του εγκλήματος Επαμεινώνδα Κορκονέα, χωρίς κανένα ελαφρυντικό, αναφέρεται ότι ο αστυνομικός σκόπευσε ευθεία και πυροβόλησε όχι μία αλλά δύο επαναληπτικές βολές. Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται ότι ο ειδικός φρουρός προέβη σε αυτή την πράξη χωρίς να έχει προκληθεί με οποιονδήποτε τρόπο κάποια επιθετική ενέργεια προς το μέρος του.
Η αστυνομική βία και η κατάχρηση εξουσίας
Σύμφωνα με μαρτυρίες αυτόπτων μαρτύρων, όπως μεταδόθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης, η αντιπαράθεση περιορίστηκε σε φραστική διένεξη των δύο αστυνομικών με μία ομάδα 4-5 ατόμων και είχε ως αποτέλεσμα να πυροβολήσει ο ειδικός φρουρός σε ευθεία βολή το πλήθος και να πετύχει τον νεαρό μαθητή στο θώρακα. Τον Δεκέμβριο του 2015, σε επιστολή του, ο Νίκος Ρωμανός, φίλος του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και αυτόπτης μάρτυρας, παραδέχεται ότι επιτέθηκαν στους αστυνομικούς αρχικά με πέτρες και στη συνέχεια με μπουκάλια μπύρας.
Ωστόσο στην αρχική μαρτυρία του ειδικού φρουρού, το περιστατικό συνέβη έπειτα από επίθεση, την οποία δέχθηκαν ο ίδιος και ο συνάδελφός του, από παρέα 30 κουκουλοφόρων, οι οποίοι ανήκαν κατά πάσα πιθανότητα στον αντί-εξουσιαστικό χώρο και είχε ως αποτέλεσμα να πυροβολήσει τρεις φορές, δύο στον αέρα και μια στο έδαφος. Η τελευταία των βολών, σύμφωνα με τον ειδικό φρουρό, αποστρακίστηκε στο έδαφος και χτύπησε τον νεαρό στο στήθος.
Ο θάνατος του Αλέξη Γρηγορόπουλου αφύπνισε την κοινωνική ευαισθησία με τον πιο τραγικό τρόπο. Υπενθυμίζοντας, έτσι, πως η βία γεννά τη βία. Και πως τα όπλα δεν είναι παιχνίδια, ούτε μέσα επίδειξης υπεροχής αλλά εργαλεία θανάτου.
Έχει τέλος η αστυνομική βια;
Τα παραδείγματα δεν σταματούν εδώ. Οι παραπάνω περιπτώσεις αστυνομικής βίας, αποτελούν μέρος πολύκροτων υποθέσεων που συντάραξαν το πανελλήνιο, εξαιτίας της ψυχρότητας και της αδίστακτης φύσης τους. Και συνεχίζουν μέχρι σήμερα τονίζοντας την αναγκαιότητα του περιορισμού των περιστατικών, αλλά και την αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος που επιφέρει συναισθήματα αγανάκτησης και θυμού απέναντι σε κάθε όργανο και εξουσία του κράτους. Ανοίγοντας έτσι, ένα ατέρμονο κύκλο βίας, που δεν επρόκειτο να κλείσει ποτέ. Όταν τα αιτήματα της κοινωνίας, αδυνατούν να «ακουστούν» με ένταση στον απόηχο της υλοποίησης τους.
Επίλογος
Η βία γέννα και επιφέρει την βία. Σε περιόδους κοινωνικού αναβρασμού και έντονων αντιδράσεων, υπάρχουν πολύπλευρες απώλειες. Και σε ορισμένες περιπτώσεις, αθώες. Η πολιτεία ως «φάρος» δημοκρατίας, θα πρέπει να μεριμνά για τέτοιου είδους επεισόδια. Όχι με τρόπο όμως, που να πυροδοτεί την αντίδραση και τις βιαιοπραγίες. Οι ψυχολογικοί έλεγχοι των υπαλλήλων του αστυνομικού σώματος και δη για την κατοχή και χρήση όπλου, θα πρέπει να είναι συνεχείς και αυστηροί. Η αστυνόμευση πρέπει να αποτελεί αποκλειστικά, την μορφή και το μέσο προστασίας των πολιτών. Και όχι μιας εξουσίας, από την οποία πηγάζει ο φόβος και η αυθαίρετη επιβολή.
Πηγές:
«Αστυνομική βία». Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki
«Αστυνομική βία στην Ελλάδα». Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki
«Αυγουστίνος Δημητρίου». Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki
«Ταραχές του Δεκεμβρίου 2008 στην Ελλάδα». Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki
«5 τρανταχτά περιστατικά Αστυνομικής Βίας στην Ελλάδα». Ανακτήθηκε από: https://www.athensvoice.gr
