Στον μεσαίωνα οι αγρότες δούλευαν μόλις 150 ημέρες, κατά μέσο όρο. Η εκκλησία πίστευε πως ήταν ζωτικής σημασίας να τους κρατήσει ικανοποιημένους, παρέχοντας τους αρκετό χρόνο για ξεκούραση. Συγκριτικά με τον μεσαιωνικό αγρότη, λαμβάνουμε μικρότερο αριθμό αδειών. Η μεταφορική έννοια του “εργασιακού μεσαίωνα” που επικρατεί στην εποχή μας απευθείας καταρρίπτεται, καθώς εργαζόμαστε περισσότερες ώρες σε σχέση με την μεσαιωνική εποχή. Ένας μύθος του καπιταλισμού είναι ότι μειώνει τον ανθρώπινο μόχθο. Σύμφωνα με τα καπιταλιστικά πρότυπα στις 40 ώρες την εβδομάδα είμαστε πιο παραγωγικοί και με αυξημένη απόδοση σε σχέση με τις 80 ώρες την εβδομάδα, κάτι που ήταν σε ισχύ για εκατοντάδες χρόνια. Στην πραγματικότητα, η εποχή πριν από την βιομηχανική επανάσταση διέφερε σημαντικά. Η μεσαιωνική εποχή δημιουργούσε δυσκολίες στις συνθήκες διαβίωσης αλλά ήταν πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση. Η μεσαιωνική εποχή χαρακτηριζόταν από μια ιεραρχική κοινωνική δομή με τους εργάτες να παρέχουν ζωτικό ρόλο στην κοινωνία, ο οποίος όμως συχνά ήταν παραμελημένος.
H αντίθεση μεταξύ καπιταλιστικών και προ-καπιταλιστικών προτύπων εργασίας είναι εντυπωσιακή. Το μεσαιωνικό ημερολόγιο περιείχε πληθώρα αδειών. Οι επίσημες -δηλαδή οι εκκλησιαστικές- αργίες δεν περιλάμβαναν μόνο το Πάσχα, τα Χριστούγεννα αλλά και πολυάριθμες ημέρες για ανάπαυση. Ο ελεύθερος χρόνος του αγρότη επεκτάθηκε πέρα από τις επίσημες αργίες. Σύμφωνα με την καμπύλη προσφοράς που έχει αρνητική κλίση, οι οικονομολόγοι υποστηρίζουν πως όσο οι μισθοί αυξάνονται, οι εργαζόμενοι προσέφεραν λιγότερες εργατοώρες.
Εκτιμάται πως οι αγρότες εργάζονταν κατά μέσο όρο, 150 ημέρες και συνολικά 1.440 ώρες ετησίως. Η Αγγλία του 14ου αιώνα, δείχνει ένα εξαιρετικά σύντομο εργασιακό έτος -120 ημερών- ενώ αργότερα στοιχεία για τους ανθρακωρύχους μας δείχνουν πως εργάζονταν συνολικά 180 ημέρες τον χρόνο. Η Julia Shor, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο κολλέγιο της Βοστώνης, εξήγησε στο βιβλίο της “The Overworked American: The Unexpected Decline of Leisure”, πως ο μέσος Αμερικανός δούλευε περίπου 1.949 ώρες ετησίως, ενώ ένας ενήλικος αγρότης του 13ου αιώνα περίπου 1.620 ώρες ετησίως.
Η νέα εργασιακή πραγματικότητα:
Ο μέσος όρος εργατοωρών έχει μειωθεί από την δεκαετία του 1980. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, κατά μέσο όρο ένας εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης εργάζεται 1.980 ώρες ετησίως ή 40 ώρες την εβδομάδα. Τα δεδομένα αυτά, ξεπερνούν τους μεσαιωνικούς ομοϊδεάτες τους.
Σύμφωνα με το Business Insider ο John Maynard Keynes, οικονομολόγος και δημοσιογράφος γνωστός για τις οικονομικές του θεωρίες (κεϋσιανη θεωρία),σχετικά με τα αίτια της ανεργίας έκανε μια περίφημη πρόβλεψη ότι μέχρι το 2030 οι ανεπτυγμένες κοινωνίες, θα μπορέσουν να ισορροπήσουν την επαγγελματική με την προσωπική τους ζωή. Ωστόσο, η πρόβλεψη δεν φαίνεται να έχει επιβεβαιωθεί. Οι ΗΠΑ αποτελούν τη μόνη ανεπτυγμένη χώρα, χωρίς εθνική πολιτική αδειών.
Αλλά πως θα μπορούσαν οι συνθήκες να είναι καλύτερες στην μεσαιωνική εποχή;
Η Schor περιγράφει στο βιβλίο της: οι άνθρωποι πριν από τον καπιταλισμό δεν δούλευαν τόσες ώρες. Μια τυπική εργάσιμη ημέρα στην μεσαιωνική περίοδο δεν ξεπερνούσε τις 8 ώρες, ήταν όμως διακεκομμένη με αρκετά διαλείμματα και 3 γεύματα. Η καθολική εκκλησία στην προσπάθεια της να αποτρέψει τον πληθυσμό από την εξέγερση και τις κοινωνικές αναταραχές, καθιέρωσε υποχρεωτικές διακοπές. Μια από τις προτεραιότητες της προτεσταντικής μεταρρύθμισης ήταν να απαλλαγεί από τις εθνικές γιορτές στη Αγγλία και διάφορα άλλα έθιμα. Πριν από τον Thomas Cromwell, οι γάμοι και γεννήσεις μπορεί να απαιτούσαν άδειες μίας εβδομάδας. Έκτοτε, διάφορες ιδεολογίες και εργατικά κινήματα στηρίχθηκαν στην καταπίεση των εργαζομένων και υπέρ των εργοδοτών.
Θα μπορούσαμε να επιτρέψουμε σε αυτή την εργασιακή πραγματικότητα;
Ο μέσος Έλληνας εργαζόμενος, ξεπερνάει τις 40 εργατοώρες εβδομαδιαίως. Φαίνεται πως η πανδημία έχει δημιουργήσει ένα νέο τρόπο σκέψης. Ειδικοί αναφέρουν πως οι άνθρωποι που εργάζονται αρκετές ώρες μέσα στην εβδομάδα είτε με χαμηλές απολαβές είτε όχι, δείχνουν απρόθυμοι να επιστρέψουν μετά την πανδημία στην ίδια εργασιακή πραγματικότητα. Το ποσοστό αποχώρησης επίσης έχει αυξηθεί ραγδαία, κάτι που μπορεί να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε τον τρόπο σκέψης των προγόνων μας.
Πηγές:
