Η αρχή των δεινών
Ο γαλλοπρωσικός πόλεμος που πραγματοποιήθηκε το 1870- 71 αποτέλεσε μια τεράστια καταστροφή. Όμως ο πόλεμος δεν ξεκίνησε εν μία νυκτί. Πρωταρχικός υπεύθυνος της καταστροφής ήταν ο Ναπολέων ο Γ’, ανιψιός του Μεγάλου Ναπολέοντα, ο οποίος αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας της Γαλλίας έπειτα από πραξικόπημα το 1852. Ο γαλλικός λαός τότε, διέθετε μεγάλες προσδοκίες από αυτόν, καθώς τα κατορθώματά του οδηγούνταν προς αυτή την πεποίθηση. Για παράδειγμα, είχε ξαναχτίσει το Παρίσι επαναφέροντας το γαλλικό μεγαλείο, νίκησε τους Ρώσους στον Κριμαϊκό Πόλεμο και τους Αυστριακούς το 1859. Τον μεγαλύτερό του αντίπαλο όμως, ο Ναπολέων Γ΄ βρήκε στο γερμανικό κράτος της Πρωσίας και συγκεκριμένα στο πρόσωπο του Ότο φον Μπίσμαρκ. Ο Μπίσμαρκ έγινε πρωθυπουργός της Πρωσίας το 1862, όταν η χώρα ήταν ακόμη η πιο αδύναμη από τις “μεγάλες” δυνάμεις της Ευρώπης. Στην πραγματικότητα ήταν απλώς ένα συνονθύλευμα κρατιδίων, που δεν είχαν ακόμη συστήσει τη Γερμανική Αυτοκρατορία. Ο βασιλιάς της όμως, ο Βίλχελμ Α΄ προσδοκούσε να αλλάξει τη συγκεκριμένη κατάσταση και αυτές του οι προσδοκίες βρήκαν εύφορο έδαφος στο πρόσωπο του αντισυμβατικού Μπίσμαρκ.
Ο πόλεμος
Ο γαλλοπρωσικός πόλεμος βρήκε τη Γαλλία απέναντι σε έναν συνασπισμό γερμανικών κρατών, τα οποία συμμάχησαν με την Πρωσία. Οι κάτοικοί τους αισθάνονταν όλο και περισσότερο Γερμανοί και αντιμετώπισαν τον πόλεμο εναντίον της Γαλλίας ως εθνική σταυροφορία. Το κύριο βάρος όμως του πολέμου ανατέθηκε στην Πρωσία και στη στρατιωτική ηγεσία της. Οι δύο αντίπαλοι δε διέθεταν και αρκετές διαφορές μεταξύ τους. Οι Γάλλοι είχαν στην κατοχή τους καλύτερα τουφέκια πεζικού, αλλά οι Πρώσοι διέθεταν ανώτερο πυροβολικό. Το πλεονέκτημα των Πρώσων ήταν η αριθμητική τους υπεροχή, την οποία και πέτυχαν με γρήγορη επιστράτευση. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους όμως ήταν η στρατιωτική ηγεσία. Οι Πρώσοι κατόρθωσαν να συγκεντρωθούν κατά μήκος των γαλλικών συνόρων. Οι Γάλλοι με τη σειρά τους ήταν ακατάλληλα προετοιμασμένοι, με αποτέλεσμα να χάσουν πολύ γρήγορα έδαφος. Το γεγονός αυτό καταρράκωσε το ηθικό του Ναπολέοντα Γ΄, ο οποίος αφελώς είχε αναλάβει την αρχιστρατηγία.
Στο σημείο αυτό, η μόνη λογική ενέργεια για τους Γάλλους θα ήταν η υποχώρηση, προκειμένου να ανασυνταχθούν οι δυνάμεις τους. Ο Ναπολέων όμως θεώρησε πως τέτοια ενέργεια θα οδηγούσε σε ταπείνωση. Έτσι, οι Γάλλοι υπέστησαν μια σειρά από ήττες, αρχής γενομένης από την ήττα στο Γκραβελώτ- Σαιντ Πριβά στις 18 Αυγούστου. Η συγκεκριμένη ήττα ήταν και η πιο πολύνεκρη που γνώρισε ο γαλλοπρωσικός πόλεμος. Μέσα σε μόλις 20 λεπτά, το πρωσικό σώμα είχε απώλειες 8.000 νεκρών και τραυματιών. Παρά τις τρομακτικές απώλειες όμως, οι Πρώσοι κατόρθωσαν να επικρατήσουν χάρη στην ανώτερη τακτική ελιγμών και στο αρτιότερο πυροβολικό τους.
Η νέα φάση του γαλλοπρωσικού πολέμου
Την 1η- 2 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε η μάχη του Σεντάν, η οποία οδήγησε σε δεύτερη γαλλική πανωλεθρία, καθώς επίσης και στην αιχμαλωσία του ίδιου του Ναπολέοντα Γ΄. Τα δυσάρεστα νέα δεν άργησαν να φτάσουν στο Παρίσι, με αποτέλεσμα την ανατροπή του καθεστώτος. Η νέα δημοκρατική Κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας που προέκυψε, κάλυψε το πολιτικό κενό και κήρυξε πόλεμος εθνικής αντίστασης. Πλέον, ο γαλλοπρωσικός πόλεμος είχε εισέλθει σε νέα φάση. Αυτή η νέα φάση του πολέμου συνεχίστηκε για το υπόλοιπο του 1870, προκαλώντας δυσφορία στον Μπίσμαρκ. Φοβόταν πως η διεθνής κοινή γνώμη θα μετατοπιζόταν προς το μέρος της Γαλλίας. Παρόλα αυτά, η ήττα του στρατού του Γκαμπετά τον Δεκέμβριο επισφράγισε την τύχη του πολιορκημένου Παρισιού. Οι άθλιες συνθήκες και η λιμοκτονία της πόλης δεν άφηναν άλλα περιθώρια από τη σύναψη ανακωχής στις 28 Ιανουαρίου 1871, η οποία και τερμάτισε τον πόλεμο. Αυτό οδήγησε στη διεξαγωγή εθνικών εκλογών στη Γαλλία από τις οποίες προέκυψε κυβέρνηση, η οποία ήταν επιφορτισμένη με την υπογραφή ειρήνευσης στις 26 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους. Το νέο καθεστώς, αν και απειλήθηκε από την Παρισινή Κομμούνα, η οποία είχε καταλάβει τον έλεγχο της πρωτεύουσας για σύντομο χρονικό διάστημα τον Μάρτιο, κατόρθωσε να επικυρώσει την τελική Συνθήκη της Φρανκφούρτης στις 10 Μαΐου 1871.
Οι συνέπειες του πολέμου
Ο γαλλοπρωσικός πόλεμος στην πραγματικότητα διήρκησε 10 μήνες. Οι συνέπειές του όμως ήταν εξαιρετικά μακροπρόθεσμες. Στη νικήτρια χώρα και τότε προσφάτως ενοποιημένη Γερμανία προήγαγε την ιδεολογία του μιλιταρισμού ως κυρίαρχη. Από την αντίθετη πλευρά, στην ηττημένη Γαλλία καλλιέργησε ένα τεράστιο πάθος για εκδίκηση. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της ταπεινωτικής ήττας για του Γάλλους, η οποία τους τοποθέτησε σε μία εξαιρετικά δυσμενή θέση, πολύ περισσότερο και με την συνθήκη που επακολούθησε το τέλος του πολέμου. Σε εκείνο το σημείο η Γαλλία αντιμετώπισε την απώλεια της επαρχίας της Αλσατίας και τμήματος της Λωραίνης, και φυσικά εκτεταμένες πολεμικές αποζημιώσεις. Δυστυχώς, οι συνέπειες που επωμίστηκαν και οι δύο αντίπαλοι έθεσαν τις βάσεις για μελλοντικές αιματοχυσίες τον 20ο αιώνα σε αρκετά μεγαλύτερη κλίμακα.
Πηγές:
2023. 19 Ιουλίου 1870: Η Γαλλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Πρωσία. Ανακτήθηκε από https://cognoscoteam.gr/archives/38197 (τελευταία πρόσβαση: 20/6/24).
2018. Ο Γαλλοπρωσικός Πόλεμος του 1871 και τι μας διδάσκει σήμερα. Ανακτήθηκε από https://armyvoice.gr/2018/06/o-galloprosikos-polemos-tou-1871-ke-ti-mas-didaski/ (τελευταία πρόσβαση: 20/6/24).
2019. Γαλλοπρωσικός πόλεμος… Το πρώτο αίμα, Chassepot κατά Dreyse. Ανακτήθηκε από https://www.history-point.gr/galloprosikos-polemos-to-proto-aima-stin-sygkroysi-dyo-aytokratorion (τελευταία πρόσβαση: 20/6/24).
ΓΑΛΛΟΠΡΩΣΙΚΌΣ ΠΌΛΕΜΟΣ. Ανακτήθηκε από https://history-maps.com/el/story/History-of-France/event/Franco-Prussian-War (τελευταία πρόσβαση: 20/6/24).
