Μεσοποταμιακή μυθολογία
Μυθολογία της Μεσοποταμίας ονομάζεται η μυθολογία των λαών που έζησαν στην κοιλάδα της Μεσοποταμίας. Αυτοί είναι οι Σουμέριοι, οι Ακκάδιοι, οι Βαβυλώνιοι και οι Ασσύριοι. Το πρώτο στάδιο της θρησκείας της Μεσοποταμίας ήταν φυσιοκρατική, δηλαδή η λατρεία των γήινων δυνάμεων. Για παράδειγμα, τέτοιες ήταν οι δυνάμεις της ζωής και της εφορίας τις οποίες τις μετέφρασαν με τη μορφή πνευμάτων, και συγκεκριμένα ενός ζευγαριού. Ακόμα, δημιούργησαν θεούς και πνεύματα του δάσους, των πηγών, των αμπελιών και γενικότερα για όλα τα απαραίτητα αγαθά της ζωής τους.
Οι Θεοί της Μεσοποταμίας (aetos-apokalypsis.com)
Τα ιερατεία των παραπάνω πόλεων είχαν θεσπίσει το κάθε ένα δική του θεωρία για το γένος των θεών καθώς και είχαν ορίσει και ένα διαφορετικό θεό η καθεμία ως προστάτη της πόλης τους. Όταν όλες αυτές οι πολιτείες άρχισαν να ενοποιούνται σε μεγαλύτερους οικισμούς, το πάνθεο της μία συνδέθηκε και μπερδεύτηκε με το πάνθεο της άλλης. Για αυτόν τον λόγο, προκύπτει το συμπέρασμα ότι η μεσοποταμιακή θρησκεία και μυθολογία δεν έχει μια και μοναδική προέλευση αλλά σε πολλές που εν τέλη ενώθηκαν.
Το έπος της Δημιουργίας
Οι θεοί και τα πνεύματα της κάθε πολιτείας ανακατεύτηκαν μεταξύ τους και έτσι διπλασιάστηκε και ο “κατάλογος” των θεών και των πνευμάτων. Αυτό, όμως, οδήγησε στο να υπάρχουν διπλές ονομασίες και μπερδεμένες γενεαλογίες. Με το πέρασμα των χρόνων, η κατάσταση αυτή άρχισε να ομαλοποιείται αλλά η μεγάλη αλλαγή ήρθε στα χρόνια της πρώτης δυναστείας της Βαβυλώνας. Τότε, το ιερατείο όρισε ως νέο επίσημο Θεό του κράτους της Βαβυλώνας, τον Μαρδούκ. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι όλοι οι προηγούμενοι θεοί και τα πνεύματα “καταργήθηκαν”, απλά πλέον τη μεγαλύτερη αξία είχε ο Μαρδούκ. Εκείνη την περίοδο, μάλιστα, γράφτηκε το ποίημα της Δημιουργίας που “εξηγεί” την υπεροχή του Μαρδούκ και προτείνει μια νεότερη γενεαλογία, η οποία είναι και η νέα και κοινή για όλους.
Το βαβυλωνιακό Έπος της Δημιουργίας περιγράφει το μύθο της δημιουργίας των θεών και του κόσμου, όπου πρωταγωνιστούν ο Απσού, η Τιαμάτ και το Μουμμού. Ο πρώτος εκπροσωπεί τον αρχέγονο Ωκεανό, η δεύτερη την πολυτάραχη Θάλασσα και το τρίτο το θόρυβο των Υδάτων. Ο Απσού είναι το γλυκό νερό, η υδάτινη άβυσσος από την οποία τροφοδοτούνται όλες οι πηγές της Γης, η Τιαμάτ το αλμυρό νερό, η θάλασσα, το θηλυκό στοιχείο που γεννάει τον κόσμο. Η ανάμιξη αυτών των δύο υδάτων φέρνει στη ζωή τους θεούς και κατά συνέπεια όλα τα όντα. Πιο μεγάλοι θεοί θεωρούνται ο Άνου, ο Έα και ο Μαρδούκ. Στο έπος αυτό περιγράφεται η σύγκρουση της Τιαμάτ, που εκπροσωπούσε τις δυνάμεις του αρχέγονου χάους, με τους θεούς, που χαρακτηρίζονταν από τη νόηση, την οργάνωση και την τάξη. Σε αυτή τη μάχη, η Τιαμάτ σκοτώθηκε και διαμελίστηκε από τον Μαρδούκ. Ο Μαρδούκ δημιούργησε από τα “κομμάτια” της Τιαμάτ τον ουράνιο και γήινο κόσμο. Στον ουρανό κατασκεύασε το ανάκτορο των μεγάλων θεών και τα αστέρια, που θεωρούνταν ομοιώματα των θεών, των οποίων ρύθμισε την κίνηση και την πορεία τους. Τέλος, στη γη δημιούργησε την ανθρωπότητα, πλάθοντας το σώμα του πρώτου ανθρώπου από το δικό του αίμα.
Το παραπάνω Έπος βρέθηκε στη βιβλιοθήκη του Ασσουρμπανιπάλ, σε επτά πινακίδες του 7ου π.Χ. αιώνα. Στους αρχαίους χρόνους ήταν γνωστό ως «Enuma Elish», λέξεις με τις οποίες ξεκινούσε και σημαίνουν «όταν εκεί ψηλά».
Οι θεοί της Μεσοποταμίας και ΜΕ
Κάθε πόλη που είχε δημιουργηθεί στην περιοχή της Μεσοποταμίας, είχε στην αρχή ένα ιερό. Με το πέρασμα των χρόνων που οι πόλεις μεγάλωναν, χτιζόντουσαν μεγαλύτεροι ναοί και ιερά. Κάθε ένα από αυτά έπαιρνε το όνομά του από μια συγκεκριμένη θεότητα, στην οποία ήταν δηλαδή αφιερωμένο. Οι θεότητες των Σουμερίων αποτέλεσαν ένα πάνθεον αποτελούμενο από συγκεκριμένες θεότητες, το οποίο ονομάστηκε Ανουνάκι. (Anu = Ουρανός, δεν ήταν ο θεός των ουρανών αλλά ο ίδιος ο ουρανός. Na = Και. Ki = Γη.). Με τα χρόνια δημιουργήθηκε ένα σύστημα ιεραρχίας όπου ο αρχιερέας αποκαλούταν Εν. Δηλαδή αν ο θεός των ανέμων λεγόταν Λιλ, θα λεγόταν πλέον Ενλίλ. Παρακάτω είναι ορισμένες από τις πιο γνωστές θεότητες:
- Άνου, θεός των ουρανών
- Ενλίλ, θεός των ανέμων και των καταιγίδων
- Ένκ, θεός των υδάτων και της γόνιμης γης
- Νινχουρσάαγκ, θεά της γης
- Ασούρ, θεός τους ουρανού, κύρια θεότητα των Ασσυρίων
- Νινλίλ, θεότητα της δημιουργίας
- Ινάννα, θεά του έρωτα και του πολέμου
- Μαρδούκ, θεός των Βαβυλωνίων
- Νάννα, θεός της σελήνης
- Ούτου, θεός του ήλιου
- Νινούρτα, θεός των Σουμερίων, και αργότερα πόλης της Μεσοποταμίας.
Μεσοποταμία – Εγκυκλοπαίδεια Παγκόσμιας Ιστορίας (worldhistory.org)
Το ΜΕ, δηλαδή ενέργειες, δυνάμεις, ικανότητες, ήταν βασικό στοιχείο της σουμεριακής θρησκείας. Τα ΜΕ ήταν, για εκείνους, τα παγκόσμια επίπεδα της θεϊκής εξουσίας, τα οποία δόθηκαν στο θεό Ένκι να τα φυλάει και να τα δίνει στον κόσμο.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
-
Μεσοποταμιακή μυθολογία. Ανακτήθηκε από ηλεκτρονική διεύθυνση. (τελευταία πρόσβαση 23.3.2023)
- Οι Θεοί της Μεσοποταμίας. (2013). Ανακτήθηκε από https://www.aetos-apokalypsis.com/2013/06/Oi-THeoi-ths-Mesopotamias.html (τελευταία πρόσβαση 23.3.2023)
