Μαριούπολη, Μελιτόπολη, Οδησσός: ουκρανικές πόλεις με αέρα ελληνικό. Πώς όμως τόσες ουκρανικές πόλεις έχουν ονόματα ελληνικά;
Μαριούπολη
Μαριούπολη ή Μαριανούπολη σημαίνει η πόλη της Αγίας Μαρίας. 30.000 Έλληνες υπό την πίεση των Τατάρων της Κριμαίας ίδρυσαν τη Μαριούπολη. Προηγουμένως στην περιοχή υπήρχε ένα κοζάκικο οχυρό, το Κάλμιους. Σήμερα ο ποταμός που περνά δίπλα από την πόλη διατηρεί αυτό το όνομα. Το σημερινό όνομα της πόλης, καθιερώθηκε το 1778, πάνω από 200 χρόνια πριν. Κατά τη σοβιετική περίοδο η πόλη μετονομάστηκε σε Ζντάνοφ. Μετά το 1989 επέστρεψε το όνομα Μαριούπολη.
Μελιτόπολη
Η Μελιτόπολη βρίσκεται στη νοτιοανατολική Ουκρανία. Κατά το Μεσαίωνα υπήρχε εκεί ένα μικρό οχυρό. Η νέα κωμόπολη ιδρύεται το 1784. Πήρε το όνομα Μελιτόπολη, όμως, μόλις το 1842, οπότε και αναγνωρίστηκε ως “πόλη”. Το αρχαίο λιμάνι Μελίτη στο στόμιο του ποταμού Μολότσνα βάφτισε την πόλη. Μια πόλη που γρήγορα εξελίχθηκε σε βιομηχανικό κέντρο, χάρη και στο σιδηρόδρομο της Κριμαίας.
Οδησσός
Στη θέση της σημερινής Οδησσού υπήρξε αρχαία ελληνική αποικία. Η περιοχή αποτέλεσε μήλον της έριδος μεταξύ πολλών λαών. Τελικά, το 18ο αιώνα πέρασε στα χέρια των Ρώσων. Με διαταγή της Αικατερίνης της Μεγάλης ιδρύεται το 1794 η σύγχρονη πόλη της Οδησσού. Η παρουσία των Ελλήνων είναι έντονη και η πόλη είναι συνδεδεμένη με σημαντικά γεγονότα του ελληνισμού. Εκεί είναι, άλλωστε, ο τόπος ίδρυσης της Φιλικής Εταιρείας, το 1814. Η πόλη, όμως, χαρακτηριζόταν από κοσμοπολιτισμό, με πλήθος εθνών να κατοικούν στα χώματά της. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ ενσωματώθηκε στην Ουκρανία.
Σεβαστούπολη
Το όνομα της πόλης προέρχεται από το επίθετο “σεβαστός” και τη λέξη “πόλη”. ‘Σεβαστός” είναι ένα επίθετο που συνόδευε συχνά τιμητικά το όνομα βασιλέων. Κατά την αρχαιότητα κοντά στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η πόλη, υπήρχε η αρχαία ελληνική πόλη Χερσόνησος. Κατά τα βυζαντινά χρόνια (988 μ.Χ.) κοντά στη Σεβαστούπολη βαπτίστηκε χριστιανός ο πρίγκιπας Βλαδίμηρος. Η πόλη με αυτό το όνομα ιδρύθηκε το 1784 από τον πρίγκηπα Ποτέμκιν. Το όνομα Σεβαστούπολη επιλέχθηκε πιθανόν για να κολακεύσει την Αικατερίνη τη Μεγάλη, τσαρίνα της εποχής.
Μολονότι με τη διάλυση της ΕΣΣΔ πέρασε στην Ουκρανία, το 1993 η Ρωσία ανακοίνωσε ότι η πόλη είναι μέρος της ρωσικής συνομοσπονδίας. Μετά την κρίση στην Κριμαία (2014) η πόλη ενσωματώθηκε στη Ρωσία.
Σβήνοντας το παρελθόν
Οι πόλεις που αναφέρθηκαν θεμελιώθηκαν ή πέρασαν στην κυριαρχία της Ρωσίας το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα. Μετά, δηλαδή, τη συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774), με την οποία η Ρωσία κέρδισε τον έλεγχο μεγάλων περιοχών βόρεια της Μαύρης Θάλασσας.
Μετά την κατάκτηση ακολούθησε ο αφανισμός των μουσουλμανικών πληθυσμών. Η Ρωσία, λοιπόν, θέλησε να διαγράψει την ανάμνηση των Τούρκων και των Τατάρων από την περιοχή. Τουρκικά και ταταρικά τοπωνύμια αντικαταστάθηκαν.
Γιατί ελληνικά ονόματα;
Ωστόσο, τα νέα τοπωνύμια ήταν ελληνικά και όχι ρωσικά. Οι λόγοι ήταν πολλοί. Πρώτον, Έλληνες και Ρώσοι είναι ομόδοξοι. Η Ρωσία με το πρόσχημα της υποχρέωσης να προστατεύει τους ομόδοξους, έβρισκε ευκαιρία να επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Έπειτα, η Ρωσία μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Τούρκους το 1453 θεωρήθηκε η “Τρίτη Ρώμη”, θεματοφύλακας και συνεχιστής της βυζαντινής παράδοσης. Η σύνδεση με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και -μέσω αυτής- την αρχαία Ελλάδα, έδινε ένα σεβάσμιο αέρα στην ανερχόμενη αυτοκρατορία.
Τέλος, η διαρκής ελληνική παρουσία των Ελλήνων κατά μήκος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας δικαιολογούσε σε ένα βαθμό τις διεκδικήσεις της Ρωσίας στην περιοχή.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο:
Γιατί οι ουκρανικές πόλεις έχουν ονόματα με ελληνικές ρίζες, ανακτήθηκε από: https://mikropragmata.lifo.gr/zoi/giati-oi-oukranikes-poleis-echoun-onomata-me-ellinikes-rizes/
Why do so many places in Ukraine and Crimea sound a bit Greek?, ανακτήθηκε από: https://theworld.org/stories/2014-04-18/why-do-so-many-places-ukraine-and-crimea-sound-bit-greek
Μαριούπολη, ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7
Μελιτόπολη, ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7
Οδησσός, ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B4%CE%B7%CF%83%CF%83%CF%8C%CF%82
Σεβαστούπολη, ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B5%CE%B2%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7
