«Ο ήλιος σκάει μέσα μας κι εμείς κρατάμε την παλάμη στο στόμα έντρομοι».
Ο προικισμένος Οδυσσέας Αλεπουδέλης, ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής του «φωτός» και ζωγράφος, ήρθε στη ζωή στις 2 Νοεμβρίου 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Πρόκειται για τον γνωστό μας Οδυσσέα Ελύτη, ο οποίος υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές μας, που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1979. Αποτέλεσε ένα από τα επίλεκτα μέλη της λεγόμενης «γενιάς του τριάντα» στον χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Από τα νεανικά του χρόνια, τον κέρδισε η λογοτεχνία. Όταν το 1933 ιδρύθηκε στο Πανεπιστήμιο η «Ιδεοκρατική Φιλοσοφική Ομάδα», με τη συμμετοχή των Κωνσταντίνου Τσάτσου, Παναγιώτη Κανελλόπουλου, Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου και Ιωάννη Συκουτρή, ο Ελύτης ως εγγεγραμμένος στη Νομική Σχολή Αθήνας, ήταν ένας από τους εκπροσώπους των φοιτητών, συμμετέχοντας στα «Συμπόσια του Σαββάτου» που διοργανώνονταν. Καταλυτική υπήρξε η γνωριμία του με τον Ανδρέα Εμπειρίκο και τον Νίκο Γκάτσο, ποιητές που τον οδήγησαν σε μία νέα ποιητική πραγματικότητα, τον υπερρεαλισμό.
Το 1936, στην «Α΄ Διεθνή Υπερρεαλιστική Έκθεση των Αθηνών», ο Ελύτης παρουσίασε ζωγραφικούς πίνακες με την τεχνική της χαρτοκολλητής (collage). Διαμόρφωσε ένα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα και θεωρείται ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης. Ως πηγές έμπνευσης λειτούργησαν τα ταξίδια του στην Ευρώπη αλλά και ο πόλεμος του 1940 με τα έντονα βιώματά του μέσα από τις δράσεις του. Επίσης, λαϊκή ζωγραφική του Θεόφιλου, η οποία θα ασκήσει σημαντική επίδραση στον εικονιστικό προσανατολισμό της ποίησής του. Ο φίλος και ομότεχνός του Γιώργος Σαραντάρης τον φέρνει σε επαφή με τη λογοτεχνική συντροφιά, που εξέδιδε το πρωτοποριακό περιοδικό Νέα Γράμματα, στο οποίο δημοσίευε ο Ελύτης έργα και δοκίμια. Υπήρξε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Έργων Τέχνης και της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Κριτικής, αντιπρόσωπος στις Rencontres Internationales της Γενεύης και Incontro Romano della Cultura της Ρώμης.
Τα πολυάριθμα έργα του είναι ποιητικές συλλογές και μεμονωμένα ποιήματα, πολλά εξ αυτών έχουν μελοποιηθεί, όπως το γνωστό Άξιον Εστί, το μελοποιημένο από το Μίκη Θεοδωράκη. Άλλα γνωστά του έργα είναι ο Ήλιος ο πρώτος και οι Προσανατολισμοί. Ο πολυγράφος Ελύτης έφυγε από τη ζωή στις 8 Μαρτίου 1996, αφήνοντάς μας ως παρακαταθήκη ταξίδια χρωμάτων και φωτός, όπως ποιήματα, πίνακες, συνεντεύξεις- λευκώματα, δοκίμια, μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων.
«Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά».
Advertising
Ο «πεισματάρης» Οδυσσέας Ελύτης μέσα από τον τρόπο γραφής του μας ταξιδεύει και μας στρέφει στην ανύψωση του εσώτερου εαυτού μας αφού ήταν ο ποιητής που έβλεπε βαθιά μέσα του, έψαχνε την καρδιά του. Μέσω της ποίησής του γίνεται αντιληπτό ότι η αρχή της Δημιουργίας είναι ο Λόγος, αυτός ο λόγος που κινεί τα πάντα, αυτός που λυτρώνει, δίνει δύναμη, παρηγορεί, μεταφέρει συναισθηματικό, πολιτικό, θρησκευτικό, βιβλικό φορτίο. Ένας λόγος καθαγιασμένος, ιερός, που χωρίς αυτόν η αστρική σύνδεση με τη μόνιμη πηγή ζωής, τον ήλιο, θα ήταν αδύνατη. Ο Ελύτης λοιπόν βρήκε το πρώτο αποτύπωμα του ανθρώπου. Αυτό με το οποίο όλα ξεκίνησαν, εξελίχθηκαν, πέθαναν και “κρεμάστηκαν” στον ουρανό.
Ο Ελύτης υπήρξε τυχερός που γεννήθηκε στην Ελλάδα, γιατί το φως, το γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας, το ευλογημένο και σκληρό χώμα, έγιναν το καλύτερο πεδίο για να αναδειχθεί το σφρίγος, η ρώμη, η ομορφιά, η μεταμορφωτική δύναμη του ελληνικού λόγου. Θεωρούσε ότι το φως της Ελλάδας φωτίζει τους Έλληνες στο να δουν με μεγάλη διαύγεια, αλλά ενίοτε τους θαμπώνει με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δουν καθαρά. Ο Ελύτης φρόντισε να τον ξανακάνει παγκόσμιο και να μας μάθει ότι η ριπή του ανέμου, η ζεστασιά της ηλιαχτίδας, η καθαρότητα του μπλε και το δίκαιο του τόπου που πατάμε και τιμάμε, έχουν φωνή, ακούγονται, μεταφέρονται και κάνουν τον κόσμο να γυρνά και να μη σταματά. Ο Ελύτης με ατσάλινα ποιητικά φτερά “έσυρε” τις ακτίνες του ήλιου και μας έδειξε τι είναι η ζωή, πώς ξεκίνησε, πώς μεγάλωσε και γιατί είναι πάνω από τον θάνατο. Το φως του ήλιου, στον λόγο του ποιητή του φωτός.
Για τον Ελύτη «Ναι, ο Παράδεισος δεν ήταν μια νοσταλγία. Ούτε, πολύ περισσότερο, μια ανταμοιβή. Ήταν ένα δικαίωμα».
Πηγή: Στεργιόπουλος Αλέξανδρος: «Οδυσσέας Ελύτης: Ο ποιητής του φωτός», Specials, Νοέμβριος 2016, διαθέσιμο στο: http://www.gazzetta.gr/specials/1001477/odysseas-elytis-o-poiitis-toy-fotos
