Πρόσφατη έρευνα αποκαλύπτει, ότι μια σημαντική αλλαγή στην πορεία του ποταμού Νείλου πριν περίπου 4.000 χρόνια επέκτεινε την πλημμυρική πεδιάδα κοντά στο Λουξόρ. Ενίσχυσε δυνητικά την γεωργική της επιτυχία και επηρέασε την ιστορική της εξέλιξη.
Μελετητές εξετάζουν τον ποταμό και τις αλλαγές που ακολούθησε στην πορεία του ανά τα χρόνια. Λόγω μιας αλλαγής του ποταμού, ο αιγυπτιακός πολιτισμός γνώρισε την εξέλιξη και θεωρείται μέχρι σήμερα ένας από τους σημαντικότερους αρχαίους πολιτισμούς σε παγκόσμια κλίμακα. Η γεωργική ακμή με την επέκταση των πλημμυρικών εδαφών απεκτάθηκε και σε πολιτική με την εξασφάλιση πλούτου από την γη.
Η ανάπτυξη του τοπίου και του πολιτισμού
Το τοπίο μετά τις πλημμύρες του Νείλου άλλαξε γεωμορφολογικά. Τα συστατικά του χώματος στις περιοχές δίπλα από το ποτάμι εμπλουτίστηκαν και το έδαφος ήταν πλεόν πρόσφορο, με αποτέλεσμα να θρέφει επαρκώς τους ντόπιους. Πέρα από τις γεωγραφικές αλλαγές, ο Νείλος είναι υπαίτιος και για την δημιουργία σημαντικών ιστορίκων μνημείων, όπως ο ναός του Καρνάκ στην περιοχή του Λούξορ. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο θρησκευτικό χώρο της αρχαίας Αίγύπτου. Εκεί λατρεύονταν οι θεότητες της Τριάδας των Θηβών. Για να κατανοήσουν την γεωγραφική εξέλιξη του ποταμού οι μελετητές ανοίξαν 81 γεωτρήσεις, πολλές από αυτές με τα χέρια, και χρησιμοποίησαν μια νέα τεχνική που ονομάζεται Optically Stimulated Luminescense αποκρυπτογράφησαν τα μυστικά του Νείλου. Η τεχνική βασίζεται στην υποβολη οπτικής δίεγερσης σε υλικά που έχουν εκτεθεί σε ιονίζουσα ακτινοβολία, ώστε να εκπέμπουν ένα σήμα ανάλογο της απορροφούμενης δόσης ακτινοβολίας.
Οι αλλαγές του Νείλου
Οι μελετητές διαπίστωσαν, ότι μεταξύ 11.500 και 4.000 χρόνια πρίν, ο Νείλος βίωσε σημαντική τόμη κοιλάδας. Ο ποταμός δηλαδή κόπηκε στην κοίτη του και δημιούργησε βαθιά κανάλια και μια πιο στενή πλημμυρική πεδιάδα. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδήγησε σε συχνότερες και πιο έντονες πλημμύρες στις όχθες του ποταμού. Αυτή η περίοδος των δυναμικών πλημμυρών θα διαρκούσε από την επιπαλαιολιθική περίοδο, την εποχή των τροφοσυλλεκτών, μέχρι την περίοδο του Παλαιού Βασιλείου, δηλαδή την εποχή των πυραμίδων.
Ο αιγυπτιακός Νείλος που βλέπουμε σήμερα, είναι αρκετά διαφορετικός από αυτό που θα ήταν τα τελευταία 11.500 χρόνια. Στο μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρόνου ο Νείλος αποτελούνταν από ένα δίκτυο συνυφασμένων καναλιών που άλλαζαν συνεχώς την πορεία τους. Πριν απο περίπου 4.000 χρόνια ο Νείλος μετατοπίστηκε απότομα και υπήρξε ταχεία συρρίκνωση της πλημμυρικής πεδιάδας, όπου ο ποταμός άρχισε να αποθέτει μεγάλες ποσότητες ιζημάτων, δημιουργώντας τον πυθμένα της κοιλάδας. Αυτό δημιούργησε μια πιο εκτεταμένη και σταθερή πλημμυρική πεδιάδα.
Ο ποταμός αλλάξε επίσης χαρακτήρα αυτή την περίοδο. Από ένα δυναμικό σύστημα περιπλανώμενης πλεξούδας και λιγότερα σταθερά κανάλια. Ο μονοκάναλος Νείλος που γνωρίζουμε σήμερα καθιερώθηκε πριν 2.000 περίπου χρόνια. Οι ερευνητές λένε οτι η σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά του Νείλου πιθανότατα προκλήθηκε από τη μείωση του όγκου του νερού που ρέει μέσω του ποταμού και την αύξηση παροχής λεπτών ιζημάτων. Αυτό ωθήθηκε από την αποξήρανση της λεκάνης του Νείλου. Οι νέες γνώσεις για την εξέλιξη της αιγυπτιακής κοιλάδας του Λούξορ παρέχουν ουσιαστικό πλαίσιο τοπίου για τους αρχαιολόγους και τους αιγυπτιολόγους να ερμηνεύσουν εκ νέου αρχαίες τοποθεσίες στην περιοχή και να επαναξετάσουν τις τοποθεσίες των οικισμών στην κοιλάδα του Νείλου.
Πολιτισμική συμβολή του ποταμού
Ο Νείλος περα από την κρατική οικοδόμηση που παρείχε μέσα από την λειτουργία του ως μέσο μεταφορών και επικοινωνίας, καθιστώντας την Αίγυπτο το κέντρο, όπου συγκένρωνε την εξουσία, βοήθησε και σε άλλους τομείς. Διαμόρφωσε τον χαρακτήρα της αιγυπτιακής θρησκείας. Οι άνθρωποι βλέποντας το ποταμί, θέλησαν να εξηγήσουν τα φυσικά φαινόμενα που προκαλούσε, για παράδειγμα τις πλημμύρες, και έτσι δημιούργησαν το αιγυπτιακό πάνθεον, αφού δεν διέθεταν φυσικές και γεωγραφικές γνώσεις.
Με την ανακάλυψη του πάπυρου, ενός υδρόβιου φυτού που ήταν ενδυμικό στο δέλτα του Νείλου, οι Αιγύπτιοι προκάλεσαν επανάσταση και στα μέσα ενημέρωσης και παρέδωσαν μεγαλό έργο, το οποίο μας δίνει πληροφορίες για τη ζωή τους. Ακόμη οι Αιγύπτιοι ήταν αθλητικοί και παραγωγικοί. Το ποταμί τους επέτρεπε να είναι εξαιρετικοί κολυμβητές, ενώ θεωρούνται οι πρώτοι ψαράδες.
Τέλος ο θεσμός των Φαραώ ίσως να μην είχε ευδοκιμήσει χώρις τον Νείλο. Ο ποταμός διαχώριζε τον λαό από τον βασιλιά του με αποτέλεσμα να τον θεοποιεί στα μάτια των κυβερνόμενων. Με αυτό τον τρόπο εγκαθιδρύθηκε ο θεσμός των Φαραώ, που σημαίνει ο μεσάζων μεταξύ θεών και ανθρώπων.
Συνεπώς ο Νείλος είναι υπέυθυνος για τη διαμόρφωση της αιγυπτιακής θρησκείας, την άνθιση του αιγυπτιακού πολιτισμού και την ανάπτυξη μιας εξελιγμένης κοινωνίας.
Πηγές:
University of Southampton(2024) Unraveling secrets of Ancient Egypt-Groundbreaking Study Rewrites the Nile’s History. Ανακτήθηκε από
https://l.facebook.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fscitechdaily.com%2Funraveling-secrets-of-ancient-egypt-groundbreaking-study-rewrites-the-niles-history%2F%3Ffbclid%3DIwZXh0bgNhZW0CMTAAAR0hR_oG4zYQyD2wYrXSD6RoKjt891l8L_cqWX6yyl0QU8qciO4A717dr54_aem_Q4bHZcf3gHMtKtCa4BrZtw&h=AT1RCfnqvumsWQDg6rTZWYVldggZ933LqZouLRNL5lC0lUGZeabNyaw1AfR3taJq_CJWG8mhIYWP6sK8boCFtlnPXfieWHMf71lcZCLOxPvq1mkvCaG62fpg5XWFSSsI_Ko0lRkZbfoZrz0BJXTE&__tn__=-UK-R&c[0]=AT35qES3g57y_Hjr00qCdWnXade5WRJogVUPZgI5t_yGgRzfpfe_K9mxtebQmsk5X97UkGNa8gBiHK0SR8mMwXFWMFAVn2k6Srv-KSlup0u9vcXkP76JejnyBy-5v9L1HhRErsUX_yUWsm_ht2rTRryLGCRPYUCmUFjTXg2EjsjR2pHRg1ebY9HI7rk2Ow9l
Meyer D. (2024) 9 τρόποι με τους οποίους ο Νείλος διαμόρωσε την Αρχαία Αίγυπτό. Ανακτήθηκε από https://nationallist.blog/el/9-tropoi-me-tous-opoious-o-neilos-diamorphose-ten-arkhaia-aigupto
