Η Ελλάδα είναι γεμάτη φυσικές ομορφιές, μία από αυτές είναι τα σπήλαια. Τα σπήλαια πάντα κέντριζαν το ενδιαφέρον των ανθρώπων από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι και σήμερα που ερευνώνται. Άλλοτε οι κάτοικοι τα εντόπιζαν άλλοτε η πρόσβαση σε αυτά ήταν δύσκολη. Όπως και να έχει εξάπτουν τη φαντασία και στον καλλιτεχνικό κόσμο που πλήθος έργων είτε γυρίζουν τανίες με το τα σπήλαια να αποτελούν το κεντρικό σκηνικό είτε τα συναντάμε στον χώρο της λογοτεχνίας και φιλοσοφίας. Επιπλέον ερευνητές έχουν κάνει πλήθος μελετών πάνω σε αυτά και πόσα ακόμη άρθρα έχουν γραφτεί για αυτά. Ας θυμηθούμε τη χρήση του σπηλαίου στον μύθο του Πλάτωνα. Αυτό που δεν ξέρει ο πολύς κόσμος είναι πως σπήλαια συναντάμε ακόμα και στην Αττική και είναι πολύ περισσότερα από όσα μπορεί να φανταστεί ο καθένας μας.
Η ονομασία τους
Η λέξη «σπήλαιο» σημαίνει: οποιαδήποτε φυσική κοιλότητα στο εσωτερικό της γης που ο άνθρωπος μπορεί να έχει πρόσβαση. Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι τα σπήλαια ήταν η είσοδος στα Τάρταρα. Δηλαδή εκεί που πήγαιναν όσοι είχαν κάνει φοβερά εγκλήματα για να τιμωρηθούν μετά τον θάνατό τους.
Τα σπήλαια στην αρχαία Ελλάδα
Οι άνθρωποι στα πρώτα χρόνια ζωής χρησιμοποιούσαν τα σπήλαια ως τόπους κατοικίας όπως μας δείχνουν έρευνες ιστορικών. Η εξέλιξη του ανθρώπου μαζί με την εξέλιξη του βιοτικού επιπέδου ζωής έφερε την εξέλιξη και στο κομμάτι της ζωής του γενικότερα. Για αυτόν τον λόγο από τόπο κατοικίας τον μετέτρεψαν σε τόπο λατρείας. Στην αρχαία Ελλάδα οι πιστοί συνήθιζαν να χρησιμοποιούν τα σπήλαια σαν λατρευτικούς τόπους για να υμνήσουν τον αγαπημένο τους θεό. Για αυτόν τον λόγο και κάποια σπήλαια έχουν το όνομα κάποιας θεότητας. Η διαδικασία της λατρευτικής τελετής και μυσταγωγίας λάμβανε χώρα στα σπήλαια αυτά. Αφιέρωναν σε έναν θεό κάτι που το θεωρούσαν σημαντικό προκειμένου να εκπληρώσει την επιθυμία τους.
Ωστόσο κάποιοι άλλοι είδαν τα σπήλαια ως έναν τρόπο να επιτελέσουν το έργο τους και ως τόπους άσκησης του λειτουργήματός τους. Για παράδειγμα το σπήλαιο «Χαρώνειο Άντρο» χρησίμευε ως τόπος ίασης. Ο μεγάλος θεραπευτής που η μέθοδός του βασιζόταν στα βότανα και ήταν δάσκαλος του Ασκληπιού ήταν ο Κένταυρος Χείρωνας. Σύμφωνα με πηγές επέλεξε ως τόπο κατοικίας αλλά και ως τόπο της διδασκαλίας του για τα βότανα μια σπηλιά στο Πήλιο.
Το «Ασκληπιείο» στην Κω ήταν το μεγαλύτερο κέντρο ιατρικής στον κόσμο για την αρχαιότητα. Δεν είναι τυχαία η ονομασία που του έδωσαν. Ο Ασκληπιός ήταν ο θεός της Ιατρικής και τον λάτρεψαν σε όλον τον κόσμο για τα επιτεύγματά του στον τομέα αυτόν. Κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής ως μέθοδο ίασης στο «Ακληπιείο» θεωρήθηκε η εξής διαδικασία: οι ασθενείς έβλεπαν στον ύπνο τους τον Ασκληπιό να τους υποδεικνύει τη θεραπεία που έπρεπε να ακολουθήσουν. Αργότερα επαγγελματίες ιατροί αντικατέστησαν αυτήν τη μέθοδο.
Ο Αριστοτέλης παρέδιδε μαθήματα φιλοσοφίας κι αυτός σε ένα σπήλαιο κοντά στο Βέρμιο. Το σπήλαιο αυτό είχε πυκνή βλάστηση και η επαφή με τη φύση μόνο ανάταση ψυχής μπορούσε να προσφέρει. Όπως πολλοί φιλόσοφοι, αλλά και σημερινοί επιστήμονες, συνέδεαν την υγεία με την επαφή με τη φύση.
Τα σπήλαια στη σύγχρονη εποχή
Όσον αφορά τη σύγχρονη εποχή τα σπήλαια χρησιμεύουν ως χώροι θεάματος και επισκέψεων από μέρους του κόσμου και ως χώροι ερεύνας για τους επιστήμονες. Ας δούμε τώρα κάποια θαυμάσια σπήλαια στη σύγχρονη εποχή και πάμε να τα εξερευνήσουμε παρέα:
Το «Δικταίον Άντρον» αφορά στο σπήλαιο όπου γεννήθηκε ο θεός Δίας και βρίσκεται στην Κρήτη στον νομό Λασιθίου κοντά στον οικισμό Ψυχρό. Ένας άλλος μύθος θέλει να μετέφερε εκεί ο Δίας την Ευρώπη. Θα σε εντυπωσιάσει σίγουρα. Η διαδρομή είναι πολύ όμορφη. Εκεί θα βρεις και μια λίμνη και γύρω της θα δεις σταλαγμίτες και σταλακτίτες.
To «Σπήλαιο Αγίου Γάλακτος» είναι σε ένα χωριό με το ίδιο όνομα στη Χίο και υπάρχει ένας ολόκληρος μύθος γύρω από αυτό. Σύμφωνα με αυτόν ένας αυτοκράτορας του Βυζαντίου είχε διώξει τη λεπρή κόρη του και εκείνη πήγε σε αυτό το σπήλαιο, ήπιε από το γάλα που έσταζε στο σπήλαιο και όταν ο πατέρας της ειδοποίησε να τη φέρουν πίσω τη βρήκαν να έχει γιατρευθεί. Το χωριό βρίσκεται πάνω σε έναν βράχο και η διαδρομή είναι πολύ όμορφη μέχρι να φτάσεις εκεί.
Το «Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη» βρίσκεται στη Δράμα κοντά στο χωριό Κοκκινόγεια. Την ονομασία του την πήρε από τον ποταμό Αγγίτη, ο οποίος το διαπερνά. Στη διαδρομή θα βρεις τις ομορφιές της φύσης που στις χαρίζει απλόχερα αφού είναι κατάμεστο στα δέντρα. Υπάρχει ένας τεχνητός διάδρομος κατά μήκος του ποταμού που διαπερνά το σπήλαιο και μέσα από τη διαδρομή αυτή είναι μια ευκαιρία να εξερευνήσεις τη φυσική ομορφιά του. Περιστοιχίζεται από άσπρους και κόκκινους σταλακτίτες.
Το «Σπήλαιο των Λιμνών» το βρίσκεις σε ένα χωριό στην Καστοριά. Αποτελεί ένα φυσικά όμορφο τοπίο έτοιμο να το κατακτήσεις για περιπέτειες. Η διαδρομή του μέσα σε μπερδεύει καθώς είναι περίπλοκη. Το στοιχείο που εντυπωσιάζει και το κάνει να ξεχωρίζει είναι ότι μέσα του θα βρεις 13 λίμνες στους τρεις ορόφους του εξού και η ονομασία του.
Το «Σπήλαιο του Δράκου» βρίσκεται επίσης στην Καστοριά. Το όνομά του και μόνο είναι ένας πειρασμός για να οξύνει τη φαντασία αλλά και για δράση. Διαθέτει επτά υπόγειες λίμνες. Η διέλευση σε αυτό γίνεται με γέφυρες και μία τεχνητή σήραγγα. Το όνομά του δεν είναι τυχαίο αφού σύμφωνα με τον μύθο κάποτε υπήρχε ένας δράκος που φύλαγε το σπήλαιο που τότε ήταν χρυσωρυχείο. Η ανακάλυψή του χρονολογείται στο πρόσφατο παρελθόν. Μία βόλτα από εκεί αξίζει για να λύσεις το μυστήριο.
Το «Λυχνοσπηλιά» ή αλλιώς «Πάνειο άντρο» αν βρίσκεσαι στην Αθήνα είναι πολύ εύκολο να το βρεις στην Πάρνηθα, στον δήμο Φυλής. Όπως προμηνύει και το όνομά του εκεί λάτρευαν τον θεό Πάνα.
Το διάσημο σε όλους «Η σπηλιά του Νταβέλη» ή αλλιώς «Σπήλαιο των Αμώμων» ήταν και αυτό ένας χώρος λατρείας στον θεό Πάνα στην προχριστιανική περίοδο ενώ στα μετέπειτα χρόνια θεωρήθηκε προς αποτελούσε το κρησφύγετο του λήσταρχου Νταβέλη εξού και το όνομα.
Πηγές:
1. Γεωργία-Ασημίνα Ραφτοπούλου, «Τα σπηλαια και η σημασια τους στην Αρχαια Ελλαδα», 13 Φεβρουαρίου 2017, https://www.chironas.gr/%CF%84%CE%B1-%CF%83%CF%80%CE%AE%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1/
2. «Ασκληπιείο», https://www.allovergreece.com/Archaeological-Site/Descr/16/el
3. Exploring Greece TV, «Το σπήλαιο του Δία που είναι κρυμμένο στα 1.000 μέτρα υψόμετρο», https://exploringgreece.tv/destinations/kriti/to-spilaio-toy-dia-poy-einai-krymmeno-sta-1-000-metra-ypsometro/30032/
4. Newsroom, «Πέντε εντυπωσιακά σπήλαια στην Ελλάδα και τα μυστικά που κρύβουν», https://exploringgreece.tv/destinations/spilaia-ellada/45583/
5. Γιούλη Αμπαρτζόγλου, «Σπήλαιο Δράκου Καστοριάς: Ένα σύμπλεγμα μύθου και φυσικού μεγαλείου», 09 Μαρτίου 2019, https://maxmag.gr/agnosti-ellada/spilaio-drakoy-kastorias-ena-symplegma-mythoy-kai-fysikoy-megaleioy/
6. Κατερίνα Φραγκουλάκη, «Σπήλαια στην Αττική! Τα καλά κρυμένα μυστικά της», 20 Σεπτεμβρίου 2018, https://www.travelstyle.gr/spilaia-stin-attiki-ta-kala-krimena-mistika-tis/
