Η art therapy, γνωστή και ως τεχνική έκφρασης μέσω τέχνης, αποτελεί μια ισχυρή μέθοδος ψυχολογικής υποστήριξης, ιδιαίτερα αποτελεσματική στη διαχείριση ψυχικών τραυμάτων. Μέσω της δημιουργικής διαδικασίας—σχεδίασης, ζωγραφικής, κολλάζ, κατασκευής μάσκας ή ψηφιακής έκφρασης—το άτομο αποκτά έναν ασφαλή «εικαστικό» τρόπο να εξερευνήσει και να επεξεργαστεί συναισθήματα που συχνά παραμένουν αφανή στη λεκτική επικοινωνία.
Περιπτώσεις και ερευνητικά δεδομένα
Imagery Rehearsal–Based Art Therapy
Η Εικόνα Επαναληπτικής Άσκησης (IRT) σε συνδυασμό με την art therapy (IR‑AT) έχει μελετηθεί ειδικά για τα τραυματικά όνειρα. Μελέτη της Suzanne Haeyen και Merel Staal (2021) έδειξε ότι μέσω της εικαστικής έκφρασης οι ασθενείς μπορούν να αναδομήσουν το όνειρο, αλλάζοντας το τέλος ή τον χαρακτήρα, μειώνοντας την ένταση και την επαναληψιμότητα των νοημάτων τους onlinelibrary.wiley.com+2frontiersin.org+2pubmed.ncbi.nlm.nih.gov+2.
Κλινικές μελέτες σε PTSD
Μελέτη σε βετεράνους με PTSD συνέκρινε ομάδα που ακολούθησε Τραυματοκεντρική Art therapy (TF‑AT) με ομάδα ελέγχου. Η πρώτη παρουσίασε στατιστικά σημαντική μείωση συμπτωμάτων PTSD, κατάθλιψης και αύξηση συναισθηματικής έκφρασης .
Group‑Art Therapy και μάσκες
Σε στρατιωτικό πρόγραμμα, η δημιουργία μάσκας επέτρεψε στους συμμετέχοντες να εξερευνήσουν το εσωτερικό τραύμα και ταυτότητα. Η ομαδική διαδικασία παρείχε ασφάλεια και μείωσε την απομόνωση, ενώ ενίσχυσε την ψυχική ανθεκτικότητα .
Εφαρμογές σε παιδιά
Μελέτες σε παιδιά με τραύματα (π.χ. κακοποίηση, ανάμειξη σε συγκρούσεις) έδειξαν ότι η η θεραπεία μέσω της τέχνης, είτε ατομική είτε ομαδική, μειώνει υπερενεργοποίηση, αποφυγή και συμπτώματα PTSD, μεταφέροντας τα αποτελέσματα της θεραπείας μακροχρόνια .
Μετα-ανάλυση Creative Arts Therapy
Μελέτη των López Fernández‑Cao et al. (2020) με 665 συμμετέχοντες έδειξε ότι η δημιουργική τέχνη έχει συνολικά σημαντικά οφέλη σε PTSD, παρότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των μελετών (ποικιλία τεχνικών, διάρκεια) bmcpsychology.biomedcentral.com+1frontiersin.org+1.
Νευροβιολογική βάση της αποτελεσματικότητας
Τα τραυματικά βιώματα αποθηκεύονται κυρίως ως μη λεκτικές αναπαραστάσεις (οπτικές ή σωματικές). Η αρτθεραπεία επιτρέπει την έκφρασή τους μέσω συμβόλων, επιτρέποντας την ολοκλήρωση της επεξεργασίας μέσω της ενεργοποίησης δύο ημισφαιρίων: το συναισθηματικό (δεξί) και το λογικό (αριστερό) . Η δημιουργία έργου επίσης ενισχύει την αποστασιοποίηση (emotional distancing), καθώς το τραύμα «βγαίνει» έξω από τον εαυτό και μπορεί να τακτοποιηθεί νοητικά pubmed.ncbi.nlm.nih.gov+13pmc.ncbi.nlm.nih.gov+13sparkmentalhealth.com+13.
Παραδείγματα τεχνικών
-
Μαντάλα: Επαναληπτικά μοτίβα που βελτιώνουν τη συγκέντρωση και μειώνουν το άγχος .
Advertising
-
Body mapping: Καταγραφή συναισθημάτων στο σώμα με χρώματα και σύμβολα, εντοπίζοντας τραυματικές αισθήσεις .
-
Mash-making: Δημιουργία μάσκας που αντιπροσωπεύει εσωτερικές καταστάσεις, βοηθώντας στη συναισθηματική αναγνώριση .
-
Collage/ψηφιακή εκτίμηση: Τα κολλάζ βοηθούν στην ανθρώπινη αφήγηση του τραύματος όταν τα λόγια φαντάζουν ανεπαρκή .
Ανακεφαλαίωση – Τι λέει η έρευνα
Η θεραπεία μέσω της τέχνης προσφέρει πολλαπλά οφέλη:
-
Μείωση συμπτωμάτων PTSD, αστάθειας ύπνου, άγχους και αποσύνδεσης .
-
Βελτίωση συναισθηματικής έκφρασης, ενσυναίσθησης και ψυχικής ετοιμότητας.
-
Αποτελεσματικότητα και σε περιπτώσεις όπου η λεκτική θεραπεία είναι ανώφελη ή δύσκολη.
Βιβλιογραφία
Advertising
-
Haeyen, S., & Staal, M. (2021). Imagery Rehearsal Based Art Therapy for post‑traumatic nightmares. Frontiers in Psychology. sparkmentalhealth.com+9frontiersin.org+9pubmed.ncbi.nlm.nih.gov+9
-
Gantt, L., & Tinnin, L. W. (2009). Trauma and art: Using symbols to heal. Art Therapy Journal; referenced in PMC. pmc.ncbi.nlm.nih.gov+1emdrbrighton.com+1
-
Henderson, P., et al. (2007). Art therapy & PTSD in veterans: RCT results. Journal of Clinical Psychology. pmc.ncbi.nlm.nih.gov+1pmc.ncbi.nlm.nih.gov+1
-
Walker, G., et al. (2016). Mask‑making group art therapy for military PTSD. NICoE pilot. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov+1pmc.ncbi.nlm.nih.gov+1
Advertising
-
López Fernández‑Cao, M., et al. (2020). PROJECTA: Art tool in trauma treatment. Frontiers in Psychology. frontiersin.org
-
Pifalo, T. (2006). Art therapy with sexually abused youth. Art Therapy Journal. pmc.ncbi.nlm.nih.gov+2en.wikipedia.org+2en.wikipedia.org+2
-
NHSJS (2025). Effect of art therapy on childhood trauma. NHSJS. nhsjs.com
-
