Το 80% των γυναικών, σύμφωνα με μελέτες, παρουσιάζει μια μικρή διαταραχή συμπεριφοράς μετά τον τοκετό, όμως για ένα ποσοστό 15% τα συμπτώματα αυτά είναι πιο σοβαρά και προδίδουν επιλόχειο κατάθλιψη.

Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μια ήπιας μορφής διαταραχή της συμπεριφοράς. Μπορεί να εμφανιστεί στις πρώτες έξι εβδομάδες μετά τον τοκετό, ή οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής του μωρού.

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που οδηγούν σε επιλόχειο κατάθλιψη. Αρχικά η ύπαρξη ιστορικού ψυχολογικών διαταραχών, μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, ένας δύσκολος τοκετός ή μια καισαρική ενάντια στις προσδοκίες της γυναίκας. Ύστερα η  αλλαγή ζωής στην οποία η μητέρα καλείται να προσαρμοστεί, ο αποχωρισμός σε διάφορα επίπεδα (από το μωρό που ήταν στην κοιλιά, από τον ύπνο, από το σύντροφο, από τον προηγούμενο τρόπο ζωής). Επιπλέον μια σύγκρουση με το σύντροφο, τη μητέρα ή τη πεθερά, ένα μωρό που δεν ηρεμεί εύκολα ή που αντιμετωπίζει θέματα υγείας, καθώς και τυχόν οικονομικά προβλήματα.

Ωστόσο, η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί χωρίς συγκεκριμένο λόγο και χωρίς την παρουσία στρεσογόνων παραγόντων. Η παρουσία των παραπάνω μπορεί να επιβαρύνει, αλλά να μην οδηγήσει απαραίτητα σε επιλόχεια κατάθλιψη.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η επιλόχειος κατάθλιψη εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο στις γυναίκες, υπάρχουν όμως ορισμένα χαρακτηριστικά συμπτώματα όπως:

• Κρίσεις πανικού ή άγχους

Μια νέα μητέρα μπορεί να νιώθει φόβο να μείνει μόνη με το μωρό της. Πολλές νέες μητέρες ανησυχούν ότι το μωρό μπορεί να πνιγεί ή να μην κατανοούν τις ανάγκες του. Ανησυχεί ότι μπορεί να χάσει το μωρό από το σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου ή ότι δεν αναπτύσσεται σωστά. Επιπλέον ανησυχεί για το αν κλαίει συνέχεια ή είναι πολύ ήσυχο (μήπως σταμάτησε να αναπνέει;). Επίσης λόγω της κούρασης ο οργανισμός νιώθει αποδυναμωμένος. Για τον λόγο αυτό, μπορεί ακόμα ν’ ανησυχεί και για τη δική της υγεία. Μπορεί να νιώθει ότι ο σφυγμός «τρέχει» ή η καρδιά χτυπάει πολύ δυνατά (κρίση πανικού).

• Συχνό κλάμα, χωρίς πραγματική αιτία.

Η μητέρα νιώθει «πεσμένη» και δυστυχισμένη τον περισσότερο καιρό. Μπορεί να υπάρχουν καταστάσεις που προκαλούν κλάμα στη μητέρα, όπως πίεση με όλες τις καινούριες καταστάσεις που έχει να ανταπεξέλθει. Όμως μπορεί να υπάρχουν στιγμές που υπάρχει κλάμα χωρίς κάποιο λόγο.

• Κόπωση

Όλες οι νέες μητέρες νιώθουν πολύ κούραση, λόγω των νέων ευθυνών, αλλά η κατάθλιψη μπορεί να δημιουργήσει εξουθένωση, σε βαθμό που η μητέρα να νιώθει άρρωστη.

• Χάσιμο της έννοιας του χρόνου

Η μητέρα δεν μπορεί να κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα σε μερικά λεπτά και μερικές ώρες.

• Αίσθηση ανικανότητας

Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να κάνει τη μητέρα να νιώσει ότι δεν έχει πολύ χρόνο, δεν κάνει τίποτα σωστά και δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι’αυτό. Χρειάζεται υπομονή για να να μπει μια καινούρια ρουτίνα ώστε να μπορούν να τα βγουν όλα πέρα με το μωρό. 

• Ευερεθιστότητα

Η μητέρα μπορεί να αρχίσει να θυμώνει εύκολα με άλλα παιδιά ή και με το δικό της παιδί. Μπορεί ν’ αρχίσετε να γκρινιάζει στο σύντροφό της και στα κοντινά άτομα, για λόγους που δεν υπήρχε πρόβλημα πριν τη γέννηση του μωρού.

• Αϋπνία

Όταν έρχεται η ώρα του ύπνου  δεν μπορεί να κοιμηθεί .Ξυπνάει πολύ νωρίς το πρωί, ακόμα κι αν ο σύντροφός της έχει ταΐσει το μωρό κατά τη διάρκεια της νύχτας.

• Απώλεια όρεξης 

Μια μητέρα που υποφέρει από κατάθλιψη συνήθως δεν έχει χρόνο να φάει ούτε και όρεξη για το φαγητό, οπότε μπορεί να νιώθει ευέξαπτη και εξασθενημένη. 

• Ενοχές

Η κατάθλιψη αλλάζει τον τρόπο σκέψης, κάνοντάς να βλέπει τα πράγματα αρνητικά. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει αισθήματα ενοχής και να κατηγορεί τον εαυτό της και αυτά που νιώθει. Θεωρεί ότι είναι υπεύθυνη για την αρρώστια της και ότι δεν μπορεί να μεγαλώσει σωστά το μωρό της, όπως άλλες μητέρες. Μια ακόμη ενοχή που μπορεί να νιώθει μια μητέρα, είναι να νιώθει ότι δεν υπάρχει συναισθηματική σύνδεση με το μωρό.

Τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν λίγες ώρες ή μερικές μέρες και συνήθως υποχωρούν σύντομα.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

Υπάρχουν διάφορα πράγματα που μπορεί να κάνει για να περιοριστούν τα συμπτώματα:

• Αν νιώθει πως μπορεί να πάσχει από επιλόχειο κατάθλιψη είναι σημαντική η συζήτηση με τον/ην γυναικολόγο σας: Δεν χρειάζεται να υπάρχει ο φόβος της διάγνωσης. Τουλάχιστον θα υπάρξει αναγνώριση του προβλήματος και θα γίνουν όλα καλύτερα με το καιρό.
• Έκφραση συναισθημάτων: Η ομιλία με το σύντροφο ή με άτομα που υπάρχει οικειότητα μπορεί να βοηθήσει. Πολλές άλλες γυναίκες έχουν νιώσει έτσι.
• Όχι πολλά πράγματα σε μια ημέρα: Δεν χρειάζεται να υπάρχει πίεση.
• Η αποδοχή βοήθειας για το μωρό από τους οικείους, μπορεί να βοηθήσει τη μητέρα να μη νιώθει πίεση.
• Σύνδεση με το μωρό: Το βλέμμα και το χαμόγελο του μωρού θα δημιουργήσει θετικά συναισθήματα στη μητέρα.
• Θηλασμός: Ο θηλασμός βοηθάει τόσο με τις ορμόνες που εκκρίνονται όσο και με το δεσμό μητέρας και μωρού, τον οποίο προάγει κι ενισχύει.
• Αν υπάρχουν και άλλα παιδιά, είναι σημαντική η αφιέρωση χρόνου και σε αυτά.
• Φροντίδα του σώματος και της διατροφής της μητέρας: Φρούτα, λαχανικά, ψάρι και κρέας.
• Ασχολίες που δημιουργούν ευχαρίστηση στη μητέρα: Όπως βόλτες με το μωρό ή και χωρίς αυτό υπό την επίβλεψη κάποιου άλλου.
• Πρόσωπα με τα οποία υπάρχουν εσωτερικές ή εξωτερικές συγκρούσεις καλό είναι με σωστό και όμορφο τρόπο να υπάρξει απόσταση.
• Ο σύζυγος έχει μεγάλο μέρος για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και τη γρήγορη ανάρρωση: Η συζήτηση, η κατανόηση, η αποφυγή κριτικής και η βοήθειας στις δουλειές του σπιτιού, βοηθά τη μητέρα.

Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μια ψυχική νόσος που μπορεί και πρέπει να θεραπευθεί, αλλιώς μπορεί να γίνει μόνιμη κατάσταση. Δεν χρειάζεται πανικός. Με τη στοργή και τη κατάλληλη φροντίδα, όλα θα πάνε καλά!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Κλειδή, Ε. Ψυχολόγος. Επιλόχειος Κατάθλιψη: Πώς μπορούμε να την προλάβουμε. ΥΓΕΙΑ. 2012.

Δρ. Χατζηπαναγής, Ε. Παιδίατρος. Κατάθλιψη λοχείας ή επιλόχειος κατάθλιψη: Συμπτώματα, θεραπεία, συμβουλές. Paidiatros. 2023.