Η κοινωνική επιρροή και η ”υπακοή” στους νόμους είναι δύο θέματα που έχουν απασχολήσει πολλούς επιστήμονες τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, η κοινωνική επιρροή αναφέρεται στην αλλαγή που κάνει ένας άνθρωπος σχετικά με τις σκέψεις-συμπεριφορά του ώστε να συναντήσει τις απαιτήσεις μίας κοινωνικής ομάδας. Η υπακοή στους νόμους από την άλλη είναι ένας συμπεριφορικός τρόπος ένταξης και παραμονής του ατόμου στην κοινωνία.
Πιο συγκεκριμένα, μερικά κίνητρα για τα οποία ένα άτομο μπορεί να επηρεαστεί συμπεριφορικά από την κοινωνία, αλλάζοντας μία ή παραπάνω συμπεριφορές, είναι τα παρακάτω:
1)Για να λάβουμε την αποδοχή της κοινωνικής ομάδας που μας ενδιαφέρει
Αν προσέξουμε κοινωνικές ομάδες (γκρουπ φίλων, αθλητικές ομάδες, ομάδες ενασχόλησης hobby κλπ.), θα παρατηρήσουμε πως τα μέλη τους έχουν κάτι κοινό, κάτι ίδιο. Είτε αυτό είναι μία μπλούζα, μία κονκάρδα, διάλεκτος, τρόπος συμπεριφοράς… όλα αυτά είναι τρόποι για να νιώθουν τα μέλη πως κάπου ανήκουν και για να δώσουν έμφαση στις κοινές ιδέες που μπορεί να έχουν μεταξύ τους.
2)Για να πετύχουμε αποτελεσματικά έναν κοινό στόχο
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του κομφορμισμού είναι όταν ένα γκρουπ ακολουθεί συγκεκριμένες κατευθύνσεις, ιδεολογίες και ”πιστεύω” ώστε να επιτευχθεί ένας κοινός στόχος. Παραδείγματος χάρη, τα σκουπίδια που μαζεύουν οι εθελοντικές ομάδες. Είναι δεδομένο πως κάποια ενέργειες επιτυγχάνονται εφόσον εμπλέκονται παραπάνω από ένα άτομο σ’αυτές. Βέβαια, το αρνητικό που προκύπτει σε αυτά τα γκρουπ είναι πως περιορίζεται η κριτική σκέψη.
Ανάλογη είναι η περίπτωση της υπακοής σε νόμους. Η υπακοή είναι μία μορφή κοινωνικής επιρροής. Γιατί λοιπόν υπακούμε σε νόμους;
1)Η υπακοή στην εξουσία είναι ριζωμένη μέσα μας από τον τρόπο που έχουμε μεγαλώσει
Βασική αρχή διαπαιδαγώγησης στις περισσότερες οικογένειες είναι η υπακοή σε γονείς, δασκάλους, άτομα με εξουσία γενικότερα. Ύστερα από κάτι τέτοιο, πόσο εύκολο είναι να ”σπάσουμε” τους κανόνες; Φυσικά, δεν είναι λίγοι οι οποίοι παραβιάζουν τους νόμους, όμως, αν κοιτάξουμε λίγο πιο ολιστικά θα δούμε πως υπάρχουν βαθύτεροι λόγοι που οδηγούν σε αποκλίνουσες συμπεριφορές.
2)Νιώθουμε ασφάλεια
Μία από τις σημαντικότερες ανάγκες του ανθρώπου είναι το αίσθημα ασφάλειας. Αυτό το αίσθημα μπορεί να έρθει μέσα από τις διαπροσωπικές σχέσεις (συναισθηματική ασφάλεια), μέσω επαγγελματικής δραστηριότητας (οικονομική ασφάλεια) και, τέλος, μέσα από την κοινωνική αλληλεπίδραση και την υπακοή στους νόμους (κοινωνική- σωματική ασφάλεια). Η υπακοή στους νόμους είναι μία εύκολη σχετικά διαδικασία που μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς (είτε σωματικά είτε ψυχολογικά) μέσα σε μία αβέβαιη κοινωνία. Οπότε, γιατί όχι;
Όλα τα παραπάνω είναι κίνητρα τα οποία μας ωθούν να υιοθετήσουμε ή αλλάξουμε συγκεκριμένες συμπεριφορικές συνήθειες. Ακόμα και αν δεν το θέλουμε ή δεν το καταλαβαίνουμε, υποσυνείδητα επηρεαζόμαστε και διαμορφώνουμε τα ανάλογα στοιχεία της προσωπικότητάς μας.
Η κοινωνική επιρροή και η υπακοή στους νόμους μπορούν να μας επηρεάσουν είτε θετικά είτε αρνητικά.
- Η θετική επιρροή έρχεται όταν εμείς οι ίδιοι νιώθουμε ευχαριστημένοι και ασφαλείς μέσα από αυτές τις συμπεριφορές.
Παρ’ όλα αυτά, η κοινωνική επιρροή και η υπακοή στους νόμους μπορεί να έχουν και αρνητική επίδραση σε ένα άτομο:
- Η αρνητική κοινωνική επιρροή ονομάζεται και αλλιώς ως ‘‘τυφλή ακολουθία” και εμφανίζεται όταν υπάρχει ανάγκη συμπλήρωσης συναισθηματικών κενών. Κάτι τέτοιο περιλαμβάνει αλλοίωση ή ολική αλλαγή των στοιχείων της προσωπικότητάς μας (συμπεριφορικά) ώστε να ”χωρέσουμε” σε κοινωνικά πρότυπα, τα οποία δε μας αντιπροσωπεύουν, για να νιώθουμε ασφαλείς.
- Παρόμοιο είναι και το φαινόμενο της ”τυφλής υπακοής”, η οποία αναφέρεται αποκλειστικά στην υπακοή της εξουσίας και τον νόμων. Φυσικά, κάτι τέτοιο μπορεί να έχει καταστρεπτικές ιδιότητες.
