Οτιδήποτε κάνουμε σε καθημερινή βάση σε διάφορες καταστάσεις, εξαρτάται από τον τρόπο σκέψης που έχουμε. Από το πώς θα προσεγγίσουμε μία δύσκολη συνθήκη, μέχρι το πώς και αν θα τολμήσουμε κάτι καινούριο και οτιδήποτε άλλο μπορούμε να σκεφτούμε. Η νοοτροπία μας γενικότερα επηρεάζει τις αποφάσεις που λαμβάνουμε και τη συμπεριφορά μας. Παραδείγματος χάριν, κάποιος, ο οποίος του αρέσει το μπάσκετ, σκέφτεται να ξεκινήσει να αθλείται. Όμως, το ξανασκέφτεται και πιστεύει ότι δε θα τα καταφέρει για διάφορους λόγους, όπως το ότι δε διαθέτει τον κατάλληλο σωματότυπο. Έτσι, παρατάει το στόχο του, ενώ θα μπορούσε να φτάσει σε ένα καλό επίπεδο, με την κατάλληλη προσπάθεια. Εάν διέθετε νοοτροπία ανάπτυξης, κάλλιστα θα τολμούσε αυτό το εγχείρημά του, δίχως δισταγμό.
Η νοοτροπία ανάπτυξης είναι η πεποίθηση κάποιου ότι μπορεί να αναπτύξει τις ικανότητες και τα ταλέντα του. Θεωρεί ότι ακόμα και να μη διαθέτει κάποιο ιδιαίτερο χάρισμα, με τη συστηματική προσπάθεια αυξάνονται οι πιθανότητες να το κατακτήσει. Η θεωρία της νοοτροπίας ανάπτυξης ειπώθηκε από την Carol Dweck, ψυχολόγος του Stanford.
Νοοτροπία ανάπτυξης και νοοτροπία στατικότητας:
Μέσα από τις έρευνές της, η Dweck και οι συνάδελφοί της διέκριναν δύο νοοτροπίες, τη νοοτροπία ανάπτυξης (growth mindset) και τη νοοτροπία στατικότητας (fixed mindset). Αυτές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις πράξεις μας, οπότε μία ενδελεχέστερη εξέταση θα μας ήταν χρήσιμη. Όπως αναφέρθηκε ήδη, οι άνθρωποι με νοοτροπία ανάπτυξης πιστεύουν ότι με τη σκληρή και έξυπνη δουλειά, θα εξελιχθούν στον τομέα που επιθυμούν. Συγκεκριμένα, βλέπουν τις δυσκολίες όχι ως εμπόδια, αλλά ως προκλήσεις που μπορούν να αντιμετωπίσουν και να εξελιχθούν περισσότερο ως προσωπικότητες. Συνεπώς, μέσα από τα λάθη τους, αντλούν τα κατάλληλα μαθήματα που θα τους βοηθήσουν να προχωρήσουν με αποτελεσματικότερο τρόπο προς τους στόχους τους.
Όσον αφορά τους ανθρώπους με νοοτροπία στατικότητας, θεωρούν ότι τα εκ γενετής ταλέντα και ικανότητές τους δεν επιδέχονται βελτίωση. Πιστεύουν, επίσης, ότι η νοημοσύνη τους παραμένει ως έχει, χωρίς τη δυνατότητα να αναπτυχθεί περισσότερο. Παράλληλα, πιστεύουν ότι με την ήδη υπάρχουσα νοημοσύνη και ταλέντα τους μπορούν να οδηγηθούν στην επιτυχία, χωρίς να απαιτείται η προσπάθεια. Οι σκέψεις τους μπορεί να είναι οι ακόλουθες: “Είμαι αυτός που είμαι και δε μπορώ να το αλλάξω”, “Αν το προσπαθήσω θα αποτύχω, οπότε ας μη δοκιμάσω καλύτερα”. Γενικά, αποφεύγουν να τολμήσουν οτιδήποτε καινούριο, διότι δε νιώθουν επαρκείς. Έτσι, σε τέτοιες περιπτώσεις παρατηρούν εμπόδια μπροστά τους και όχι ευκαιρίες για εξέλιξη.
Εκεί, λοιπόν, έγκειται και η βασική διαφορά των μεν από τους δε, δηλαδή στο πώς αντιλαμβάνονται τις δυσκολίες που τους παρουσιάζονται. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι κανείς μπορεί να μεταβεί από τη νοοτροπία ανάπτυξης στη νοοτροπία στατικότητας. Μπορεί, μάλιστα, να συμβεί και το αντίθετο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι κάποιος να κατηγορείται από τους άλλους. Η ανεπάρκεια που νιώθει τότε, ίσως τον κάνει αμυντικό, δίχως την ικανότητα μάθησης.
Πώς μπορεί να καλλιεργηθεί η νοοτροπία ανάπτυξης;
Ίσως στην αρχή φανεί δύσκολο να ξεκινήσει κανείς προς αυτή την κατεύθυνση. Το να διαθέτεις νοοτροπία ανάπτυξης δε σημαίνει ότι βλέπεις συνεχώς υπερβολικά θετικά τις καταστάσεις γύρω σου. Ναι μεν διαβλέπουμε ότι είμαστε ικανοί να πετύχουμε κάτι. Παράλληλα, όμως, βγαίνουμε από τη ζώνη άνεσής μας, καθώς καλούμαστε να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες για να το φτάσουμε. Η όλη διαδικασία ενέχει κάποια πίεση. Ωστόσο, μας ανταμείβει και γινόμαστε δυνατότεροι από ποτέ. Επομένως, ας δούμε κάποιους τρόπους που θα μας βοηθήσουν να αναπτύξουμε αυτή τη νοοτροπία ομαλά. Καταρχάς, είναι ωφέλιμο να δημιουργήσουμε την πεποίθηση ότι μπορούμε να καταφέρουμε τους στόχους που επιθυμούμε. Μας έχουν δοθεί όλα τα “εργαλεία” που χρειάζονται, φτάνει να τα χρησιμοποιήσουμε σωστά. Ακόμη, είναι χρήσιμο να αντιλαμβανόμαστε την αποτυχία, ως ένα μέσο μάθησης. Τα λάθη μπορούν να γίνουν εξαιρετικοί καθοδηγητές της πορείας που πρέπει να ακολουθήσουμε. Για αυτό, αξίζουν την κατάλληλη προσοχή.
Ένας άλλος βοηθητικός τρόπος είναι να προσδίδουμε αξία σε όλη αυτή την πορεία μας. Να βλέπουμε, δηλαδή, το νόημα πίσω από αυτήν, όπως τα ανεκτίμητης αξίας μαθήματα που θα πάρουμε και την εξέλιξή μας. Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό βήμα είναι η ενσωμάτωση του “ακόμα”. Χρησιμοποιώντας αυτή τη λέξη, σηματοδοτούμε ότι δεν έχουμε καταφέρει κάτι ακόμα. Έτσι, αφήνουμε ανοιχτό το ενδεχόμενο να το επιδιώξουμε δυναμικά, ξέροντας ότι θα το κατακτήσουμε.
Πηγές:
- Growth Mindset. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/us (τελευταία πρόσβαση 3/01/2022 στις 20:30)
- Growth Mindset vs. Fixed + Key Takeaways From Dweck’s Book. Ανακτήθηκε από https://positivepsychology.com/ (τελευταία πρόσβαση 3/01/2022 στις 20:30)
- What Is a Mindset and Why It Matters. Ανακτήθηκε από https://www.verywellmind.com/ (τελευταία πρόσβαση 3/01/2022 στις 20:30)
