Όταν ο 40χρονός καθηγητής από τη Virginia (US) αποκαλύφτηκε πως σύλλεγε παιδική πορνογραφία, συνευρίσκετο με ιερόδουλες και κακοποιούσε σεξουαλικά τη θετή του κόρη, η σύζυγος του τον προειδοποίησε πως είτε θα παρακολουθούσε κάποιο πρόγραμμα Ανώνυμων Σεξομανών είτε θα τον κατήγγειλε στην αστυνομία. Εκείνος απέτυχε όμως να ολοκληρώσει το πρόγραμμα, καθώς ζητούσε σεξουαλικές χάρες από τα υπόλοιπα μέλη. Μια μέρα πριν καταδικαστεί, πήγε ο ίδιος στο νοσοκομείο παραπονεμένος για έντονους πονοκεφάλους. Έπειτα από εξέταση των γιατρών, βρέθηκε ένας μεγάλος όγκος σε ένα συγκεκριμένο σημείο των μετωπιαίων λοβών, με την αφαίρεση του οποίου σταμάτησε η αντικοινωνική συμπεριφορά.
Έναν χρόνο αργότερα, όμως, την επιστροφή των πονοκεφάλων συνόδευσε και πάλι η συλλογή παιδικής πορνογραφίας. Ο όγκος είχε επανεμφανιστεί. Βέβαια, για ακόμη μια φορά, η αφαίρεση του οδήγησε στην παύση αυτής της συμπεριφοράς. Οι γιατροί κατέληξαν στο συμπέρασμα πως οι όγκοι ήταν υπεύθυνοι για τη δυσλειτουργία των μετωπιαίων λοβών και ως εκ τούτου για την κοινωνικοπάθεια του άνδρα προκαλώντας έντονες σεξουαλικές ορμές και ανικανότητα αποτροπής των παρορμήσεων του.
Η κύρια θεωρία είναι πως οι ασθενείς με βλάβες στους μετωπιαίους λοβούς είναι πιθανότερο να διαπράξουν βιαιότερες πράξεις λόγω της ανικανότητας τους να κρίνουν καταστάσεις και να αντιδράσουν ανάλογα.
Σχετικά με τις λειτουργίες των μετωπιαίων λοβών:
-είναι υπεύθυνοι για τις πιο πολύπλοκες και εξειδικευμένες ικανότητες του ανθρώπου
-συνδέουν τις εσωτερικές με τις εξωτερικές πληροφορίες
-αποτελούν αφετηρία προθέσεων και σχεδίων, καθώς επίσης προγραμματίζουν και δραστηριότητες
-αρχή πρωτοβουλιών, ελέγχου και προσαρμογής συμπεριφοράς
Σχετικά με τις δυσλειτουργίες των μετωπιαίων λοβών:
– απάθεια ( ή “ψευδοκατάθλιψη”)
-συναισθηματική ανθεκτικότητα (ή “ψευδοκοινωνικοπάθεια” , παιδιάστικη συμπεριφορά)
-ελλείψεις στις προσδοκίες, τον προγραμματισμό και τη διαδοχή πράξεων (ακόμη και με φυσιολογικό I.Q)
-ελλειμματικός έλεγχος συμπεριφοράς
-προσαρμογή στην αλλαγή, προσαρμογή και διακοπή συμπεριφοράς
-ελλειμματική αφαιρετική σκέψη
-ελλειμματικός έλεγχος παρορμήσεων
-συναισθηματική ακαμψία
Πολλά πειράματα επιστημόνων φανερώνουν τη σημαντική επίδραση των μετωπιαίων λοβών στην εγκληματική/αντικοινωνική συμπεριφορά. Μερικά από αυτά είναι βασισμένα στους βετεράνους πολέμων, όπως εκείνων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ή εκείνων του πολέμου του Βιετνάμ. Τα περισσότερα από αυτά αποδεικνύουν πως εκείνοι με βλάβες στη συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου επέστρεψαν πολύ περισσότερο επιθετικοί σε σχέση με άλλους. Παρ’ όλα αυτά, οι έρευνες αυτές έχουν παραλείψει τις ενδιάμεσες συνθήκες (ανεργία, οικονομική/οικογενειακή κατάσταση, κ.α) ή το προηγούμενο (πριν τον πόλεμο) ιστορικό βίας.
Σε ένα από τα πειράματα του Raine, όμως, όπου οι 41 ασθενείς κατηγορούμενοι είτε για ανθρωποκτονία είτε για μαζικές δολοφονίες υποβλήθηκαν σε εξέταση PET, βγήκαν τα εξής συμπεράσματα:
-οι δολοφόνοι έδειξαν σημαντική μεταβολική μείωση και αδράνεια σε σχέση με την ομάδα ελέγχου
-όταν χωρίστηκαν σε “θύτες/επιθετικούς δολοφόνου” και σε “ευαίσθητους δολοφόνους”, οι πρώτοι έδειξαν προμετωπιαία λειτουργικότητα παρόμοια με αυτήν της ομάδας ελέγχου, ενώ οι τελευταία είχαν κατά πολύ μειωμένη προμετωπιαία λειτουργικότητα.
Σε περίπτωση μετωπιαίας εγκεφαλικής βλάβης, υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι για τη δημιουργία υπεράσπισης:
–Μειωμένη Ικανότητα (diprevention from forming mens rea): όταν επιτυχημένα αποδειχθεί η ανικανότητα κρίσης του ατόμου που διέπραξε το έγκλημα, σε περιπτώσεις όπου η ποινή για το φόνο χρήζει ισόβιας κάθειρξης, τότε η ποινή μειώνεται σε αυτή β’ βαθμού μη προμελετημένου φόνου.
–Παρανοϊκότητα (για να αποδειχθεί πως ο δράστης λάχει όντως λογικής, ο όρος “ψυχική διαταραχή” πρέπει να συνοδεύεται από κάποια συγκεκριμένη μετωπιαία δυσλειτουργία, την οποία και θα υποστηρίζουν διάφορα τεστ)
–Μείωση: όταν το έγκλημα διαπράχθηκε κάτω από την επίδραση ακραίας ψυχικής ή συναισθηματικής ενόχλησης)
Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι δικηγόροι να ενημερωθούν εις βάθος περί μετωπιαίων βλαβών, καθώς πρέπει να διευκρινίζεται σε κάθε δικαστική υπόθεση πως οι μετωπιαίοι ασθενείς δεν είναι απαραίτητα ανήθικοι. Οφείλουν να τονίζουν τη διαφορά του να “είσαι” ανήθικος και του να “πράττεις” ανήθικα.
Πηγές:
Bufkin, J.L., Luttrell, R.V. Neuroimaging Studies of Aggressing and Violent Behavior. Current Findings and Implications for Criminology and Criminal Justice. Trauma, Violence, & Abuse, Vol. 6, No. 2, April 2005 176-191.
Hakwins, K.A., Trobst, K.K. Frontal Lobe Dysfunction and Aggression: Conceptual Issues and Research Findings. Aggression and Violent Behavior, Vol. 5, No. 2, pp. 147–157, 2000.
LaPierre, D., Braun, C.M.J., Hodgins, S. Ventral Frontal Deficits in Psychopathy: Neuropsychological Test Findings. Neuropsychologia. Vol. 33, No. 2, pp. 139-151. 1995.
Brower, M.C., Price, B.H. Neuropsychiatry of frontal lobe dysfunction in violent and criminal behaviour: a critical review. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2001;71:720–726.
Pontius, A.A., Yudowitz, B.S. Frontal Lobe System Dysfunction in Some Criminal Actions as Shown in the Narratives Test. The Journal of Nervous and Mental Diseases, Vol. 168, No. 2, 1980.
Seiden, J.A. The Criminal Brain: Frontal Lobe Dysfunction Evidence in Capital Proceedings. Capital Defense Journal, Vol. 16, No. 2, Article 4, 2004
