Σίγουρα κάποιοι το έχουν ακούσει μιας και το όνομα του συνδρόμου αυτού έχει ρίζες ιστορικές και λογοτεχνικές. Το όνομα του συνδρόμου είναι εμπνευσμένο από έναν Γερμανό συγγραφέα, τον Βαρόνο Μινχάουζεν ο οποίος αποτέλεσε κεντρικό ήρωα στο βιβλίο του Ροδόλφου Ράσπε το 1785. Ο Dr. Richard Ascher, ήταν αυτός που το 1951, πρωτοπεριέγραψε το σύνδρομο Μινχάουζεν και το παρουσίασε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό The Lancet.
Τι είναι το Σύνδρομο Μινχάουζεν?
Είναι μια προσποιητή ψυχική διαταραχή κατά την οποία το άτομο επινοεί ή προκαλεί ο ίδιος στον εαυτό του ασθένειες μέσω της λήψης φαρμάκων ή αυτοτραυματισμών.
Το άτομο αυτό είναι πολύ καλά ενημερωμένο για τα συμπτώματα και την κλινική εικόνα της ασθένειας ή της κατάστασης που ενσαρκώνει. Πολλές φορές προσποιείται συμπτώματα ψυχικών ασθενειών με ιδιαίτερη πειθώ που έχει ως αποτέλεσμα να ξεγελάσει ή να μπερδέψει ακόμα και έμπειρους γιατρούς ή ειδικούς ψυχικής υγείας.
Γνωρίζει πολύ καλά και με λεπτομέρειες τις ιατρικές διαδικασίες ή εξετάσεις καθώς είναι παραπάνω από συχνός επισκέπτης στους χώρους των κέντρων περίθαλψης και νοσοκομείων. Πολλές φορές υποβάλλεται σε ενδελεχείς εξετάσεις ακόμα και χειρουργικές επεμβάσεις.
Σε αντίθεση με τους ασθενείς που πραγματικά αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας, για τους οποίους η νοσηλεία και η παραμονή στο νοσοκομείο δεν είναι μια ευχάριστη έκβαση, το άτομο με Σύνδρομο Μινχάουζεν επιδιώκει και νιώθει ικανοποίηση σε περίπτωση που χρειαστεί να νοσηλευτεί.
Το άτομο με Σύνδρομο Μινχάουζεν έχει συναίσθηση ότι προσποιείται και εξαπατά, σε αντίθεση με τον υποχόνδριο ασθενή ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι έχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι τα κίνητρα πίσω από τη συμπεριφορά του ατόμου είναι διαφορετικά από τα πρωτογενή οφέλη που εξυπηρετούνται μέσα από άλλες προσποιητές διαταραχές. Πρωτογενές όφελος ορίζεται η αποκόμιση οικονομικής αποζημίωσης, δωρεάν φαρμακευτικής περίθαλψης, απουσία από την εργασία κ.α.
Στην περίπτωση του ατόμου αυτού το βασικό κίνητρο είναι μέσα από το ρόλο του “ασθενή” να μονοπωλήσει την προσοχή, το ενδιαφέρον και τη συμπάθεια στο πρόσωπο του από το άμεσο περιβάλλον του αλλά και από το ιατρικό προσωπικό. Η λήψη του ρόλου του “ασθενή” εξυπηρετεί τις ψυχολογικές του ανάγκες και άλλα ψυχικά κενά που ο ίδιος αντιμετωπίζει.
Τι είναι το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου (By proxy)?
Το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου διαφέρει όσον αφορά το υποκείμενο, δηλαδή το άτομο στο οποίο προκαλούνται εσκεμμένα συμπτώματα ασθενειών ή τραυματισμών.
Σε αυτή τη περίπτωση ένα άτομο προκαλεί επί σκοπού κάποια σωματική βλάβη ή συμπτώματα σε ένα άλλο άτομο, το οποίο εξαρτάται άμεσα από αυτό και στη συνέχεια προστρέχει σε αναζήτηση ιατρικής βοήθειας. Οι συνήθεις τρόποι κακοποίησης περιλαμβάνουν τους τραυματισμούς, τη δηλητηρίαση και την ασφυξία.
Συνήθως γονείς μικρών παιδιών ή φροντιστές/ συγγενείς ηλικιωμένων ατόμων ή και ατόμων με ειδικές ανάγκες χρησιμοποιούν αυτές τις ευάλωτες ομάδες ως μέσο για να προκαλέσουν κυρίως τη συμπάθεια, τη προσοχή και το ενδιαφέρον του ιατρικού προσωπικού και των γύρω τους.
Είναι άξιο να σημειωθεί ότι στο 75% των περιπτώσεων το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου παρατηρείται σε μητέρες μικρών παιδιών. Η διάγνωση του Συνδρόμου δεδομένης της ιδιαιτερότητας του, δεν είναι εύκολη αλλά ούτε και άμεση διαδικασία. Ο μέσος χρόνος για να ολοκληρωθεί η διάγνωση είναι οι 22 μήνες.
Τα ακριβή κίνητρα των ατόμων αυτών δεν είναι γνωστά ή κατηγοριοποιημένα. Έρευνες έχουν εντοπίσει κάποια κοινά χαρακτηριστικά όπως διαταραχές προσωπικότητας, τραυματική παιδική ηλικία, κακοποίηση ή παραμέληση καθώς και θυματοποίηση ως παιδιά του συνδρόμου αυτού.
Οι συνέπειες του Συνδρόμου Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου είναι αρκετές για το θύμα και ποικίλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη συχνότητα των προκαλούμενων συμπτωμάτων. Η μόνιμη αναπηρία ή ακόμα και ο θάνατος από επανειλημμένη κακοποίηση είναι μεταξύ των σοβαρότερων συνεπειών.
Διάγνωση
Η διάγνωση του Συνδρόμου Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου ενέχει μεγάλες δυσκολίες και προκλήσεις για το ιατρικό προσωπικό.
Ενδεικτικά στοιχεία που μπορεί να αποτελούν σημεία του συνδρόμου είναι: το ασαφές και ασυνάρτητο ιστορικό, οι επαναλαμβανόμενες επισκέψεις στο γιατρό με τα ίδια συμπτώματα, η εμφάνιση των συμπτωμάτων όταν το θύμα βρίσκεται υπό την φροντίδα του θύτη καθώς και η εξάλειψη των συμπτωμάτων κατά την απουσία του θύτη.
Κατά τη διάγνωση ή υποψία του συνδρόμου, ο γιατρός ή ο ειδικός καλείται να ειδοποιήσει τις αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες με σκοπό την άμεση προστασία του θύματος και την αποφυγή περαιτέρω σωματικής ή ψυχικής βλάβης.
Βιβλιογραφία
Huffman, J.C., Stern, T.A. (2003) The diagnosis and treatment of Munchausen’s syndrome. General Hospital Psychiatry: 25:5, p. 358-363.
McCoy, Monica L.; Keen, Stefanie M. (2013). Child Abuse and Neglect: Second Edition. Psychology Press. p. 210. ISBN 1136322876.
Νίκος Περσιάνης (2014) Σύνδρομο Μινχάουζεν δια Αντιπροσώπου, Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου.
