Τι είναι ο θυμός
Ο εγκέφαλος μας χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια, το αριστερό και το δεξί τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους βάση του μεσολόβιου νευρώνα σε συνδυασμό με την αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο. Έχει διαπιστωθεί από μελέτες πως ο δυτικός πολιτισμός έχει αναπτύξει ιδιαιτέρα το αριστερό ημισφαίριο, το οποίο θεωρείται το ημισφαίριο της λογικής και του «πρέπει» και έχει αποδυναμώσει το δεξί που είναι της διαίσθησης και της τέχνης. Το ομιλούν αριστερό ημισφαίριο-η βαρετή λογική, είναι το ημισφαίριο των αρνητικών συναισθημάτων συνεπώς και του θυμού.
Τι είναι ο θυμός τελικά;
Ένα τυχαίο συναίσθημα;
Είναι το λογικό επιχείρημα για τα ξεσπάσματά μου ή η απάντηση για το δίκιο μου;
Έρευνες έχουν δείξει πως ο θυμός είναι ένα πολύ ενδιαφέρον αλλά και ανεξερεύνητο για πολλούς συναίσθημα. Είναι μια ποικιλία ερεθισμάτων όπως, ενόχλησης, θλίψης, άγχους, απόρριψης, στεναχώριας, προσβολής κ.α. Πιο ειδικά, ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα και όχι απαραίτητα κακό. Προκαλεί ένταση ανάλογα την αιτία και ο τρόπος με τον οποίο τον εκφράζει κάποιος, σταδιακά ή απότομα, τον διαφοροποιεί.
Η έκφραση του θυμού
Ο θυμός είναι σαν ένα θερμόμετρο και εκεί που ο υδράργυρος είναι στο μείον ξαφνικά ανεβαίνει στα κόκκινα. Συνοδεύεται από φυσικές αλλαγές στο σώμα. Ο καρδιακός μας ρυθμός και η αρτηριακή μας πίεση ανεβαίνουν όπως επίσης και τα επίπεδα των ορμονών αδρεναλίνης και νορ-αδρεναλίνης. Υπάρχει και ο θυμός που δεν εκφράζεται φανερά ή λεκτικά παρά μόνο μέσω της παθητικής επίθεσης. Στη σιωπή και την αδιαφορία, στην απώθηση των πραγμάτων που ένιωσα. Είναι σαν να κλαίει η καρδιά μας και εμείς να βάζουμε τέρμα τη μουσική για να μην την ακούμε.
Τα στάδια του θυμού
Η κλίμακα του θυμού έχει την εξής σειρά:
Δυσαρέσκεια, εκνευρισμός, θυμός, αγανάκτηση, οργή και μένος (παραδείγματος χάρη, «ταύρος μαινόμενος»).
Ο θυμός ξεκινάει με μια απλή δυσαρέσκεια (πρώτο στάδιο) η ένταση της οποίας ανάλογα το ερέθισμα, μπορεί να αυξηθεί και να μετατραπεί σε εκνευρισμό (δεύτερο στάδιο). Αν στον εκνευρισμό προστεθεί μία επίθεση από τον άλλο ή μία προσβολή τότε ο εκνευρισμός γίνεται θυμός και ως εδώ έχω να κάνω μ’ ένα συναίσθημα το οποίο μπορεί να εκδηλώσω, μπορεί και όχι. Εκεί που αρχίζω να συμπεριφέρομαι με θυμό έχω φτάσει στο στάδιο της αγανάκτησης (τέταρτο στάδιο). Συνήθως μένω στο στάδιο της αγανάκτησης. Προκειμένου να μη κάνω τα πράγματα χειρότερα φεύγω, συνεπώς αποφεύγω το καυγά. Η οργή και το μένος είναι τα στάδια στα οποία φτάνω στο πείσμα μου ή και στο φόβο μου μήπως παρεξηγηθώ, το να μην επικοινωνώ στον άλλον τι με ενοχλεί.
Γιατί θυμώνουμε;
Ο θυμός συχνά συνδέεται με απογοήτευση. Ο θυμός μπορεί να προκύψει όταν τα πράγματα δεν συμβαίνουν όπως θα θέλαμε ή οι άνθρωποι δεν συμπεριφέρονται όπως νομίζουμε ότι θα έπρεπε. Είναι μια αντίδραση. Ο θυμός μπορεί να συμβεί όταν οι άνθρωποι δεν αισθάνονται καλά. Αισθάνονται απελπισμένοι , αισθάνονται ότι απειλούνται ή βιώνουν κάποια απώλεια. Ο θυμός εκφράζεται κυρίως όταν κάποιος αισθάνεται ότι αδικήθηκε.
Τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως φαίνονται
Πάντοτε πριν από το θυμό προηγείται ένα άλλο συναίσθημα, συνεπώς όταν θυμώνω απότομα είναι δύσκολο να αντιληφθώ για ποιο συναίσθημα πρόκειται. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε φωνές, επικρίσεις, αδιαφορία, βωμολοχίες ή άρνηση στο να κάνω κάτι. Στη περίπτωση όμως που ο θυμός είναι σταδιακός και παρατηρήσιμος, είναι πιο εύκολο να αναγνωρίσω συναισθήματα όπως το να νιώσω αδικημένος, προδομένος, προσβεβλημένος ή κάτι ανάλογο.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο συσσωρευόμενος θυμός οδηγεί σε ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως αυπνία, ταχυκαρδίες, πονοκέφαλο, αυτοάνοσα ακόμα και καρκίνο. Το να θυμώσω με κάτι ή κάποιον δεν είναι κακό. Αρκεί να νιώσω το λόγο. Να μη φοβηθώ που υπάρχει.
Νικώντας το θυμό
Καλό και περισσότερο χρήσιμο για την ψυχική μου υγεία και κατ’ επέκταση τη σωματική είναι η καλή επικοινωνία με τους γύρω μου. Το να επικοινωνήσω στον άλλο αυτό που με ενοχλεί προτού φτάσω να ξεσπάσω επάνω του, με γλυτώνει από πολλές παρεξηγήσεις. Είμαι ειλικρινής και ξεκάθαρος με αυτά που θέλω, άσχετα αν ο απέναντι συμφωνεί ή μπορεί να μου τα δώσει.
Πολλές φορές οι απόψεις και τα θέλω μου δεν συμβαδίζουν με αυτά των άλλων. Επίσης η στιγμή για μια «συμφωνία» να μην είναι η κατάλληλη, οι συνθήκες να μην ευνοούν. Οι παράλογες προσδοκίες μου είναι αυτές που με οδηγούν στο να απογοητεύομαι, να πληγώνομαι και εν τέλει να θυμώνω.
Ο πιο σύντομος δρόμος
Δεν υπάρχουν αρνητικά και θετικά συναισθήματα. Τα συναισθήματα λειτουργούν ως δείκτες για το που βρίσκομαι και τι υπάρχει κρυμμένο και ανέκφραστο μέσα μου. Ένα τέτοιο συναίσθημα είναι και ο θυμός και πολλές φορές η έκφραση του είναι η απελπισμένη ανάγκη μου, που φωνάζει βοήθεια για αγάπη και αποδοχή. Όση η ένταση τόση και η ανάγκη.
Από το να πονάω, να πληγώνομαι και να επιτίθεμαι στον εαυτό μου μέσω του θυμού, προτιμότερο είναι να έρθω σε επαφή με την αλήθεια μου, να την ακούσω, να την ομολογήσω. Ένας δάσκαλος του ζεν κάποτε είπε:
«Fight without fight».Πολέμα χωρίς να πολεμάς.
Κάνε το θυμό ευκαιρία…επικοινώνησε.
Μεταφέρσου στον άνθρωπο που ονειρεύεται, που δημιουργεί, που αγαπάει!…( D΄Anna, E. 2020)
Πηγές: D΄Anna, E. (2020). H Σχολή των Θεών. Αθήνα: Διόπτρα.
