Ο Γαληνός ο Ένδοξος έζησε από το 128 έως το 200 μ.Χ. Καταγόταν από την Πέργαμο της Μ. Ασίας και είναι ο πιο φημισμένος και ο πιο δοξασμένος ιατρός της Αρχαίας Ελλάδας μετά τον Ιπποκράτη. Αποτελεί θεμελιωτής της συγκριτικής ανατομίας, της πειραματικής φυσιολογίας, της ορθοπεδικής και της γενικής παθολογίας. Ακόμη, είναι ο ιδρυτής της επιστημονικής φαρμακολογίας και της φαρμακευτικής. Κατά μια άποψη ο Γαληνός ήταν Χριστιανός.
Ο πατέρας του
Ο πατέρας του, Νίκων, ήταν αρχιτέκτονας, γεωμέτρης και αστρονόμος. Αυτός ήταν που μετέδωσε την αγάπη για την επιστήμη στον γιό του. Αξίζει να σημειωθεί ότι, επειδή ο Νίκων ήταν σχετικά εύπορος και μέλος της γερουσίας της Περγάμου έδωσε την δυνατότητα στον Γαληνό να έχει άνετες σπουδές. Η σωφροσύνη, δικαιοσύνη και πραότητα του Νίκωνος επέβαλαν σημαντική επιρροή στην προσωπικότητα του γιού του.
Οι σπουδές του
Ο Γαληνός, όταν ήταν μικρός, άλλαξε πολλές σχολές και αρκετούς δασκάλους. Όταν ήταν 17 ετών ο πατέρας του, τον παρακίνησε να σπουδάσει, παράλληλα με την φιλοσοφία και ιατρική. Δάσκαλοί του στην ιατρική ήταν ο Σάτυρος, ο Στρατόνικος, ο πρεσβύτης Αισχρίων και ο Νουμισιανός ο Κορίνθιος. Ακόμη, αργότερα στην Αλεξάνδρεια, παρακολούθησε μαθήματα κοντά στον ανατομικό Ηρακλειανό και τον μεθοδικό Ιουλιανό.
Το ταξίδι
Όταν ήταν 21 ετών πεθαίνει ο πατέρας του. Τότε, επιχείρησε ένα ταξίδι εκπαιδευτικού χαρακτήρα στη Σμύρνη, στην Κόρινθο και στην Αλεξάνδρεια. Επέστρεψε σε ηλικία 28 ετών στην Πέργαμο έχοντας ήδη αποκτήσει την φήμη επιδέξιου ιατρού.
Μετά το ταξίδι
Όταν επέστρεψε στην Πέργαμο, ο αρχιερέας του ναού του Ασκληπιού εκεί, του ανέθεσε την θεραπεία των τραυμάτων των μονομάχων και των αθλητών. Αυτά του τα καθήκοντα του έδωσαν την ευκαιρία να εξασκηθεί στη χειρουργική, στην ορθοπεδική και στην ιατρική των νεύρων. Μέχρι την ηλικία των 33 ετών έμεινε στην Πέργαμο. Για να αποφύγει τις εμφύλιες διαμάχες και ταραχές που είχαν εκδηλωθεί στην Πέργαμο, έφυγε και πήγε στην Ρώμη. Στην Ρώμη απέκτησε την φήμη ενός από τους πιο περιζήτητους ιατρούς. Επίσης, θεράπευε μέλη των επιφανέστερων οικογενειών της πόλης. Αυτό, όμως, τον έκανε ιδιαίτερα μισητό στους Ρωμαίους συναδέλφους του.
Μετά την Ρώμη, τα νέα ταξίδια και πάλι η Ρώμη
Το 167 μ.Χ., ο Γαληνός, φεύγει από την Ρώμη και αφού περιόδευσε σε πολλά μέρη εγκαταστάθηκε και πάλι στην Πέργαμο. Τότε, οι αυτοκράτορες Μάρκος Αυρήλιος και Λεύκιος Ουήρος του απέστειλαν γράμματα για να τον ξανακαλέσουν στην Ρώμη. Ο Γαληνός ξεκίνησε για την Ρώμη διασχίζοντας σχεδόν όλη την Μακεδονία και Θράκη με τα πόδια για να κερδίσει εμπειρία από τα περιστατικά που αντιμετώπιζε καθοδόν. Μετά τον θάνατο του Λευκίου Ουήρου, ο Μάρκος Αυρήλιος ανακήρυξε τον Γαληνό αρχίατρο και του ανέθεσε την παρακολούθηση της υγείας των γιών του. Το 198 ο Γαληνός επιστρέφει στην Πέργαμο όπου και πέθανε σε ηλικία 72 ετών.
Ο χαρακτήρας του
Ο Γαληνός ήταν πράος και ταυτοχρόνως εριστικός. Συχνά χρησιμοποιούσε τους χαρακτηρισμούς «αμαθείς», «πανούργοι», «αναίσχυντοι» κτλ. Μόνο τον Ιπποκράτη δεχόταν και προσαγόρευε «θείον». Οι μεγάλες επιτυχίες του και η συναναστροφή του με πρόσωπα της υψηλής κοινωνίας, του έδωσαν ένα χαρακτήρα αρκετά εγωιστικό.
Το έργο του
Ο Γαληνός έγραψε περί τα 800 συγγράμματα, από τα οποία τα 300 ήταν ιατρικού περιεχομένου. Τα υπόλοιπα είχαν φιλοσοφικό και φιλολογικό χαρακτήρα. Τα περισσότερα έργα του χάθηκαν κατά την πυρκαγιά του ναού της Ειρήνης στη Ρώμη. Ο Γαληνός ήταν σπουδαίος ανατόμος και από τα έργα του φαίνεται ότι τακτικώς ανέτεμνε ανθρώπινα πτώματα. Πίστευε ότι βάση της ιατρικής είναι η ανατομία. Συχνά θεωρούσε απαραίτητη και την ανατομία των ζώων, γι’ αυτό και λογίζεται πατέρας της συγκριτικής ανατομίας. Έκανε, επίσης, σπουδαίες ανακαλύψεις στην μυολογία. Ακόμη, έδωσε μια λεπτομερή περιγραφή της κατασκευής της καρδιάς. Επιπροσθέτως, ήταν ο πρώτος που περιέγραψε την κατασκευή του οφθαλμού και τον μηχανισμό της οράσεως.
Ο Γαληνός ως φυσικός επιστήμονας
Ο Γαληνός εκτός από σπουδαίος ιατρός ήταν και σημαντικός φυσικός, αστρονόμος και φιλόσοφος. Είχε αποδεχτεί τις θέσεις του Αριστοτέλη στα θέματα της φυσικής. Έγραψε περίπου 10 πραγματείες στη φυσική που χάθηκαν όλες. Ακόμη, σε πολλά έργα του αναφέρει την ατομική θεωρία του Λεύκιππου και του Δημόκριτου. Κατά τον Γαληνό η ύλη είναι αγέννητη και άφθαρτη. Η ύλη μεταβάλλεται μονάχα ως προς την ποιότητα. Τέλος, έγραψε το έργο «Περί φιλοσόφου Ιστορίας» στο οποίο προβάλλει τις μετεωρολογικές απόψεις του Αναξίμανδρο, του Αναξιμένη, των Στωικών, του Εμπεδοκλέους, του Μητρόδωρου, του Επίκουρου κ.ά.
Πηγές:
1) ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ, Οι φυσικοί Επιστήμονες της Αρχαίας Ελλάδος, 3η Έκδοση, εκδόσεις «αίθρα», Σελ. 197
2) ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ, Η ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, Εκδόσεις «αίθρα» 2007, Σελ. 168
3) ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ- ΡΟΥΛΑΣ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ-ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΤΡΑΥΛΟΥ, Οι Ιατροί και οι Φαρμακολόγοι της Αρχαίας Ελλάδας, εκδόσεις «αίθρα», Β’ Έκδοση, Σελ. 220-230
