Αγλαονίκη
Η πρώτη γυναίκα αστρονόμος που θα εξετάσουμε ήταν η Αγλαονίκη. Η Αγλαονίκη έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ. Ήταν κόρη του βασιλιά της Θεσσαλίας Ηγήτορος. Επίσης, την βρίσκουμε ως Αγλαονίκη η Ηγήτωρ ή Αγανίκη ή Αγλανίκη. Την Αγλαονίκη ως αστρονόμο την αναφέρουν ο Πλίνιος και ο Πλούταρχος. Η Αγλαονίκη έμεινε στην ιστορία και έγινε γνωστή σε όλη την Ελλάδα για την ικανότητά της να προβλέπει τις εκλείψεις του Ηλίου και της Σελήνης. Σύμφωνα με τον Πλίνιο η Αγλαονίκη χρησιμοποίησε έναν κύκλο εκλείψεων που είχαν επινοήσει είτε η Χαλδαίοι και είχε βελτιώσει η ίδια είτε είχε επινοήσει η ίδια. Με αυτόν τον τρόπο, η Αγλαονίκη κατάφερνε να προβλέψει την ημέρα αλλά και την ώρα των διάφορων εκλείψεων. Προς τιμή της ένας κρατήρας στο νότιο ημισφαίριο του πλανήτη Αφροδίτη ονομάσθηκε «Αγλαονίκη».
Βαβέλυκα
Η δεύτερη γυναίκα αστρονόμος που θα εξετάσουμε ήταν η Βαβέλυκα. Η Βαβέλυκα έζησε τον 6ο με 5ο π.Χ. αιώνα. Η Βαβέλυκα ήταν πυθαγόρεια φιλόσοφος και είχε ασχοληθεί με την αστρονομία. Την αναφέρει ο Ιάμβλιχος στο έργο του «Πυθαγορικός βίος».
Θεανώ
Η τρίτη κατά σειρά γυναίκα αστρονόμος που θα εξετάσουμε ήταν η Θεανώ. Η Θεανώ έζησε τον 6ο με 5ο αιώνα π.Χ. και ήταν κόρη του γιατρού Βροντίνου. Καταγόταν πιθανότατα από τον Κρότωνα της Ιταλίας ή την Κρήτη. Ήταν ένθερμη οπαδός του Πυθαγόρα και μαθήτριά του. Επίσης, η Θεανώ παντρεύτηκε τον Πυθαγόρα στην Σάμο και μαζί απόκτησαν πέντε παιδιά: τη Δαμώ, τη Μυία (ή Μυρία), την Αριγνώτη, τον Τηλαύγη και τον Μνήσαρχο. Η Θεανώ δίδαξε στις Πυθαγόρειες σχολές της Σάμου και του Κρότωνα. Μετά τον θάνατο του Πυθαγόρα, τον διαδέχτηκε ως επικεφαλής της διασκορπισμένης πλέον κοινότητας. Με την βοήθεια τον κορών της εξάπλωσε το επιστημονικό και φιλοσοφικό πυθαγόρειο σύστημα σε όλη την Ελλάδα και Αίγυπτο. Επίσης, έγραψε και μια βιογραφία του Πυθαγόρα η οποία χάθηκε. Η Θεανώ υπήρξε, σύμφωνα με Αραβικές μαρτυρίες, η διασημότερη γυναίκα κοσμολόγος. Ήταν η πρώτη γυναίκα που εξέφρασε την θεωρία ότι το Σύμπαν είναι κατασκευασμένο από αριθμούς και απλές αναλογίες. Ακόμη, η Θεανώ δίδασκε ότι το Σύμπαν συνίστατο από δέκα ομόκεντρες σφαίρες από τις οποίες αντιστοιχούσαν μία στον Ήλιο, μία στην Σελήνη, από μία στους πέντε γνωστούς τότε πλανήτες: Κρόνο, Δία, Άρη, Αφροδίτη και Ερμή, μία στην Γη και τέλος η ένατη στην Αντιγή και η δέκατη στους αστέρες. Ακόμη, αποδεχόταν ότι ο Ήλιος, η Σελήνη και η πέντε πλανήτες κινούνται με ομοιόμορφη κίνηση γύρω από μια κεντρική φωτιά. Οι απλανείς αστέρες παραμένουν ακίνητοι. Η Θεανώ παραδεχόταν ότι οι αποστάσεις ανάμεσα στις ομόκεντρες σφαίρες και την κεντρική φωτιά είναι στην ίδια αριθμητική αναλογία με τα διαστήματα της μουσικής.
Χειλωνίς
Η τέταρτη γυναίκα αστρονόμος που θα δούμε ήταν η Χειλωνίς. Η Χειλωνίς έζησε τον 6ο με 5ο αιώνα π.Χ. και ήταν κόρη του Χείλωνος του Λακεδαιμονίου, ενός από τους επτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδος. Η Χειλωνίς ήταν πυθαγόρεια φιλόσοφος και ασχολήθηκε και με την αστρονομία. Την αναφέρει ο Γεμίνος στο έργο του «Εισαγωγή εις την σπουδήν των ουρανίων φαινομένων».
Υπατία
Η τελευταία γυναίκα αστρονόμος που θα διερευνήσουμε ήταν η Υπατία. Η Υπατία έζησε τον 4ο με 5ο αιώνα μ.Χ. Γεννήθηκε το 370 μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια και ήταν κόρη του Θέωνος. Είχε την τύχη να αποκτήσει μια ιδιαίτερη μόρφωση σε μια εποχή διαφορετική από ότι σήμερα όσον αφορά την θέση της γυναίκας. Η Υπατία, κατά μαρτυρία του Ησύχιου και του Φιλοστοργίου ήταν και αξιόλογη αστρονόμος. Της αποδίδονται πολλές αστρονομικές πραγματείες αγνώστου, όμως, τίτλου και περιεχομένου. Γνωρίζουμε ότι μία από αυτές αφορούσε την δουλειά του πατέρα της πάνω στη «Μαθηματική Σύνταξη» του Πτολεμαίου. Επίσης, μας είναι γνωστό ότι «ο αστρονομικός κανών», δηλαδή συμπεράσματα περί ουρανίων σωμάτων, που περιέχεται σ’ ένα από τα έργα του Θέωνος αποδίδεται στην Υπατία. Τέλος, αναφέρεται για την Υπατία ότι κατασκεύασε «αστρολάβο», ένα όργανο αστρονομικών παρατηρήσεων.
Πηγές:
1) ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ, 808 ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, εκδόσεις «αίθρα» 2013, Σελ. 11-13
2) ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ- ΡΟΥΛΑΣ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ-ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΤΡΑΥΛΟΥ, Οι Αστρονόμοι της Αρχαίας Ελλάδος, εκδόσεις «αίθρα» 2η έκδοση, Σελ. 92 και 66-67 και 280-287
