Λεμφοίδημα-Οίδημα άκρων:Πρόληψη και μορφές θεραπείας

 

Λεμφοίδημα ονομάζεται η διόγκωση (οίδημα), κάποιας περιοχής του σώματος, συνήθως του άνω ή κάτω άκρου, λόγω της απουσίας ή της δυσλειτουργίας των λεμφαδένων ή των λεμφαγγείων. Αλλάζει δραματικά την ποιότητα ζωής των ασθενών που τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν που να αναζητήσουν βοήθεια. Η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της Χρόνιας Φλεβικής Ανεπάρκειας είναι η πρόληψη ενώ η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η ολιστική. Το λεμφοίδημα είναι μια σοβαρή νόσος, η οποία από την στιγμή της εμφάνισης του δημιουργεί όχι μόνο έντονα ψυχολογικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την αισθητική του άκρου, αλλά επηρεάζει σημαντικότατα την ποιότητα ζωής του ασθενούς και των σχέσεων του με τους άλλους ανθρώπους.

Το λεμφοίδημα παρατηρείται είτε ως νόσος συγγενούς αιτιολογίας, είτε μετά τον λεμφαδενικό καθαρισμό μιας περιοχής, δηλαδή την αφαίρεση των λεμφαδένων για τον έλεγχο του καρκίνου μιας γειτονικής περιοχής.

Η πιο συχνή αιτία είναι να γεννηθήκατε χωρίς αρκετά λεμφαγγεία. Αυτό είναι το πρωτοπαθές λεμφοίδημα. Οι γυναίκες προσβάλλονται τρεις φορές συχνότερα από τους άνδρες, και το αριστερό κάτω μέλος συχνότερα από το δεξί, ενώ τα άνω μέλη σπανίως. Μερικές φορές προσβάλλεται μόνο το ένα μέλος, ενώ συνήθως το ένα είναι πιο πρησμένο από το άλλο.

Αν υπάρχουν πολύ λίγα λεμφαγγεία, το πρήξιμο μπορεί να αρχίσει στην εφηβεία ή και νωρίτερα. Σε λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις, τα λεμφαγγεία τα βγάζουν πέρα για μερικά χρόνια και το πρόβλημα εμφανίζεται αργότερα. Αν εμφανιστεί πριν την ηλικία των 35 ετών, το λεμφοίδημα ονομάζεται πρώιμο (είναι συχνότερο), ενώ αν εμφανιστεί μετά τα 35, όψιμο.

Η έναρξη του λεμφοιδήματος είναι συχνά ύπουλη και προοδευτική και μπορεί να κάνει την εμφάνισή του σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση στους λεμφαδένες, μήνες ή ακόμη και χρόνια μετά την επέμβαση. Το λεμφοίδημα εμφανίζεται συχνότερα σε εκείνη την ομάδα των ασθενών που χρειάστηκε να υποβληθούν και σε συμπληρωματική ακτινοθεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση του λεμφαδενικού καθαρισμού.

Το συγγενές λεμφοίδημα από την άλλη, αποτελεί την κατάσταση όπου οι ασθενείς γεννιούνται με απλασία ή υποπλασία των λεμφαδένων της βουβωνικής ή της μασχαλιαίας χώρας και σταδιακά μέσα στα επόμενα χρόνια εμφανίζουν διόγκωση των άκρων.

Η πρόοδος της ασθένειας περιλαμβάνει πάχυνση του δέρματος του πάσχοντος μέλους, αυξημένη παρουσία κυστιδίων, αλλαγές του χρώματος του δέρματος και συχνές τοπικές λοιμώξεις. Οι υποτροπιάζουσες υποκλινικές λοιμώξεις οδηγούν σε σταδιακή ανάπτυξη ίνωσης και περαιτέρω διακοπή της λεμφικής κυκλοφορίας. Η περιορισμένη τοπική υγιεινή προκαλεί δευτερογενείς λοιμώξεις και εξέλιξη της νόσου σε ελεφαντίαση.

Το πρήξιμο μπορεί να αφορά το (άκρο) πόδι, , τα δάκτυλα, την κνήμη ή και ολόκληρο το κάτω μέλος. Στην αρχή το πρήξιμο παρατηρείται μόνο στο τέλος της ημέρας και υποχωρεί με τη νυκτερινή κατάκλιση. Όμως, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, το υγρό μένει μόνιμα στο μέλος με συνέπεια την αύξηση της μάζας του λίπους και τη δημιουργία ινώδους ιστού. Το δέρμα παχαίνει και σκληραίνει, αλλά συνήθως δεν εμφανίζονται δερματικές αλλοιώσεις.

Μερικές φορές, μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα όπως ήπιος πόνος και αίσθημα βάρους ή σφιξίματος.

Το λεμφοίδημα μπορεί να γίνεται εντονότερο όταν ο καιρός είναι ζεστός, μετά από παρατεταμένη χρήση του μέλους ή πριν από την έμμηνο ρύση.

 

Συμπτώματα

Εκτός από τη δυσμορφία από το πρήξιμο, το λεμφοίδημα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ειδικά αν δεν διατηρείται υπό έλεγχο.

Χωρίς θεραπεία στο χρόνιο λεμφοίδημα, το δέρμα παχαίνει και μπορεί να εμφανίσει μικρές φυσαλίδες. Ακόμη και ένας μικροτραυματισμός, όπως σχάση, γρατζουνιά, δήγμα εντόμου ή μυκητιάση των δακτύλων του ποδιού, μπορεί να προκαλέσουν λοίμωξη. Η λοίμωξη του λίπους κάτω από το δέρμα ονομάζεται κυτταρίτιδα. Επανειλημμένα επεισόδια κυτταρίτιδας προκαλούν περαιτέρω βλάβη των λεμφαγγείων. Πρέπει να παίρνετε στα σοβαρά κάθε πληγή όσο μικρή κι αν είναι.

Σε λεμφοίδημα άκρου ποδός, η δημιουργία άτονων ελκών (δηλαδή, πληγών που δεν κλείνουν) είναι σπάνια αλλά μπορεί να συμβεί.

 

Προοδευτική αύξηση του όγκου (οίδημα) του μέλους, αρχικά περιφερικά και αργότερα και προς τα κεντρικά σημεία.

Ασύμμετρο οίδημα (ένα μέλος).

Αίσθημα βάρους, δυσκαμψίας και δυσλειτουργίας.

Σκλήρυνση των μαλακών ιστών (αύξηση συνδετικού ιστού).

Πιθανές αλλαγές της επιδερμίδας λόγω λοιμώξεων ή υπερκεράτωσης.

Χαρακτηριστικό εντύπωμα μετά από πίεση, το οποίο εξαφανίζεται μετά την παύση αυτής.

Διάγνωση λεμφοιδήματος

Η εκτίμηση των κάτω άκρων αρχίζει με την επισκόπηση (χρώμα, παρουσία τριχών, ορατές φλέβες, μέγεθος άκρων και τυχόν πληγές ή έλκη). Η έλλειψη τριχών υποδεικνύει πρόβλημα στην αρτηριακή κυκλοφορία.

Σε διόγκωση γίνεται μέτρηση με μια μεζούρα. Η μέτρηση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για σύγκριση για μελλοντικές μετρήσεις για έλεγχο της προόδου του λεμφοιδήματος. Γίνεται έλεγχος αν η ανύψωση των ποδιών ελαττώνει το οίδημα. Πίεση εφαρμόζεται με τις άκρες των δακτύλων πάνω από τον αστράγαλο για να προσδιοριστεί ο βαθμός της διόγκωσης. Η αξιολόγηση θα πρέπει να περιλαμβάνει, επίσης, έλεγχο των σφύξεων των ιγνυακών, μηριαίων, οπίσθιων κνημιαίων και ραχιαίων αρτηριών του άκρου ποδός. Επίσης, γίνεται ψηλάφηση των βουβωνικών λεμφαδένων για τυχόν διόγκωση. Αν είναι διογκωμένοι πάνω από τρεις εβδομάδες μπορεί να υποδεικνύει μόλυνση.

Η διάγνωση και ο εντοπισμός του λεμφοιδήματος είναι δύσκολος. Η διαφορά όγκου 200 ml μεταξύ των άκρων ή η διαφορά 4 εκατοστών θέτει τη διάγνωση. Πρόσφατα, η τεχνική της μέτρησης με βιοαντίσταση (η οποία μετρά την ποσότητα των υγρών σε ένα άκρο), έχει μεγαλύτερη ευαισθησία και είναι ένα απλό διαγνωστικό εργαλείο και η μέτρηση γίνεται με ειδικό μηχάνημα.Τέλος, μπορεί να γίνει μαγνητική ή αξονική τομογραφία για έλεγχο των λεμφαδένων.

Διαφορική διάγνωση λεμφοιδήματος

Η χρόνια φλεβική στάση μοιάζει με το πρώιμο λεμφοίδημα, αλλά είναι πιο συχνά αμφοτερόπλευρη και συμμετρική.

Το λιποίδημα μπορεί να μιμηθεί το λεμφοίδημα, ωστόσο, υπάρχει χαρακτηριστικό οίδημα στον έσω σφυρό. Το λιποίδημα είναι συχνό σε υπέρβαρες γυναίκες.

Τέλος πρέπει να αποκλεισθούν άλλες αιτίες οιδήματος των κάτω άκρων, όπως νεφρική ανεπάρκεια, υπολευκωματιναιμία, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, απώλεια πρωτεϊνών, νεφροπάθεια, πνευμονική υπέρταση, παχυσαρκία, εγκυμοσύνη, και προκαλούμενο από φάρμακο οίδημα.

Ασθενείς υψηλού κινδύνου

Μικρός αριθμός καρκινοπαθών εμφανίζει λεμφοίδημα, αν και δεν είναι ασυνήθιστο μετά την θεραπευτική αντιμετώπιση ορισμένων συχνών μορφών καρκίνου.

• Καρκίνος του μαστού. Η ακτινοβόληση του μαστού σπάνια ακολουθείται από λεμφοίδημα. Συνήθως, εμφανίζεται όταν η ασθενής υποβάλλεται σε ακτινοθεραπεία μετά από χειρουργική επέμβαση στην περιοχή των επιχώριων λεμφαδένων της μασχάλης.
• Κακοήθη μελανώματα με εκτομή των λεμφαδένων ή/και ακτινοβόληση του άκρου.
• Καρκίνος του προστάτη ή γυναικολογικοί καρκίνοι μετά από χειρουργική επέμβαση ή/και ακτινοθεραπεία.
• Καρκίνος των όρχεων με εκτομή των λεμφαδένων ή/και ακτινοθεραπεία.
• Ασθενείς, που υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία στην μασχάλη, τον ώμο ή την βουβωνική χώρα, ιδιαίτερα εάν η χειρουργική επέμβαση έγινε για την αντιμετώπιση υποτροπιάζοντος όγκος.

 

 

Πρόληψη λεμφοιδήματος

Εάν ο ασθενής ανήκει σε μία από τις ανωτέρω κατηγορίες, είναι σημαντικό να ληφθούν ειδικά μέτρα για την προστασία του άκρου. Ο ασθενής πρέπει να τρέφεται καλά με διαιτολόγιο πλούσιο σε πρωτεΐνες, να κάνει ασκήσεις (ώστε να παροχετεύεται η λέμφος εξαιτίας της πίεσης των μυών) και να διατηρεί φυσιολογικό σωματικό βάρος.

Επίσης, καθοριστική σημασία έχει η πρόληψη των λοιμώξεων, που εμφανίζονται μετά από μικρά κοψίματα στην εργασία ή στο σπίτι. Ακόμα και εάν ακολουθηθεί πιστά ένα προληπτικό πρόγραμμα, το λεμφοίδημα μπορεί να εμφανιστεί χρόνια μετά την χειρουργική επέμβαση. Εμφανίζεται συχνά μετά από τοπική λοίμωξη, αλλά μερικές φορές παρατηρείται και χωρίς οποιαδήποτε εμφανή αιτία.

Εάν διαπιστωθεί κάποιο σημείο φλεγμονής ή λοίμωξης (κυτταρίτιδα) με ερυθρότητα ή αύξηση του οιδήματος, ο ασθενής πρέπει να ενημερώσει τον ιατρό για να εκτιμήσει την κατάσταση και να συστήσει θεραπευτική αγωγή. Η μυϊκή άσκηση έχει ζωτική σημασία και για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος. Η μυϊκή συστολή συμβάλλει στην προώθηση του υγρού στα λεμφαγγεία.

Ο φυσιοθεραπευτής μπορεί να συστήσει στον ασθενή τις κατάλληλες ασκήσεις (π.χ. περπάτημα, ποδηλασία), που βελτιώνουν την λεμφική ροή. Οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού διδάσκονται ορισμένες ασκήσεις των άνω άκρων (μετά την χειρουργική αντιμετώπιση). Παρόμοιες ασκήσεις υπάρχουν για τους ασθενείς με μελάνωμα των άκρων.

 

Υπάρχει θεραπεία για το λεμφοίδημα;

Υπάρχει σύγχυση στον τρόπο αντιμετώπισης του λεμφοιδήματος. Υπάρχουν εκείνοι που θεωρούν ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που προτείνουν ακόμα και χειρουργική αντιμετώπιση. Η αλήθεια είναι ότι ανάλογα με το στάδιο του λεμφοιδήματος και την ταχύτητα της θεραπευτικής αντιμετώπισης προκύπτουν τα αποτελέσματα. Το λεμφοίδημα ακόμα όταν δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί ολοκληρωτικά, υπάρχουν πολλοί θεραπευτικοί τρόποι που μπορούν να το ελέγξουν και να το περιορίσουν επιτυγχάνοντας ένα καλό αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσμα, ενώ απαλλάσσουν τον ασθενή από πιθανούς μελλοντικούς κινδύνους.

Η θεραπεία περιλαμβάνει συνδυασμό μηχανημάτων φυσικοθεραπείας, λεμφικής παροχέτευσης, επίδεσης, ασκήσεων και τη φροντίδα του δέρματος.

Η λεμφική παροχέτευση αποτελεί το βασικό τμήμα της θεραπείας. Ο σκοπός της είναι να ενεργοποιήσει και να κινητοποιήσει το λεμφικό υγρό, ώστε να απομακρυνθεί από την πάσχουσα περιοχή. Αντενδείκνυται όταν υπάρχει φλεγμονή σε εξέλιξη, καρδιακή ανεπάρκεια ή θρόμβωση.

Η επίδεση βελτιώνει την ελαστικότητα της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει τη ροή της λέμφου. Αντί της επίδεσης μπορεί να εφαρμοστεί ειδικό ‘γάντι’ διαβαθμισμένης συμπίεσης, αν το λεμφοίδημα είναι στο χέρι. Το πρόγραμμα των ασκήσεων γίνεται πάντα ενώ ο ασθενής φορά το ειδικό ‘γάντι’, εάν το λεμφοίδημα είναι στο χέρι.

Ο σκοπός των ασκήσεων-Φυσιοθεραπειών είναι:
– Κινητοποίηση του λεμφικού υγρού.
– Διατήρηση ή βελτίωση της κινητικότητας των αρθρώσεων.
– Βελτίωση της στάσης του σώματος.

Η καλή υγιεινή του δέρματος παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποφυγή επιπλοκών του λεμφοιδήματος. Ακόμα και ο πιο μικρός τραυματισμός του δέρματος μπορεί να αποτελέσει την πύλη εισόδου μικροβίων. Σε περίπτωση φλεγμονής το μέλος γίνεται ερυθρό και ζεστό ενώ προκαλείται κακουχία. Απαιτείται άμεση αντιμετώπιση με αντιβίωση και διακοπή της θεραπείας του λεμφοιδήματος.

 

Επεμβάσεις για το λεμφοίδημα

–Μεταμόσχευση λεμφικών αγγείων

Με τις δυνατότητες των προηγμένων μικροχειρουργικών τεχνικών, τα λεμφαγγεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μοσχεύματα στην αγγειοχειρουργική. Η τεχνική χρησιμοποιείται κυρίως στο χέρι για οιδήματα μετά από θεραπεία του καρκίνου του μαστού και σε μονομερή οιδήματα των κάτω άκρων μετά από εκτομή λεμφαδένων και ακτινοβολία. Η μέθοδος έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική με σημαντική μείωση του όγκου των άκρων ακόμα και 10 χρόνια μετά την επέμβαση και σημαντική βελτίωση στην ποιότητα ζωής.

–Αντικατάσταση των λεμφαδένων παροχέτευσης

Μπορεί να είναι μια αποτελεσματική μέθοδος για τη θεραπεία του λεμφοιδήματος του βραχίονα και του άνω άκρου. Οι λεμφαδένες της βουβωνικής χώρας με την υποστήριξη της αρτηρίας και φλέβας τους μεταμοσχεύονται στην μασχάλη. Χρησιμοποιούνται εξειδικευμένες μικροχειρουργικές τεχνικές για να επανασυνδεθεί η αρτηρία και φλέβα με τα νέα αιμοφόρα αγγεία στην μασχάλη, ενώ αναπτύσσουν τη δική τους παροχή αίματος κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά την επέμβαση.

-Λεμφοαγγειακή αναστόμωση

Μπορεί να είναι μια αποτελεσματική και μακροπρόθεσμη λύση για το λεμφοίδημα των άκρων. Η ακτινοσκόπηση με πράσινο Ινδοκυανίου χρησιμοποιείται για τη χειρουργική αξιολόγηση του λεμφοιδήματος και την επιτυχή εκτέλεση χειρουργικών επεμβάσεων. Τα λεμφαγγεία συνδέονται απευθείας σε μικροσκοπικές φλέβες που βρίσκονται γύρω. Τα λεμφαγγεία είναι μικροσκοπικά, κανόνα 0,1 mm έως 0,8 mm σε διάμετρο. Η διαδικασία απαιτεί τη χρήση εξειδικευμένων τεχνικών με ειδικά χειρουργικά ράμματα και ένα προσαρμοσμένο, μικροσκόπιο υψηλής ισχύος.

-Λεμφική αναρρόφηση

Γίνεται με ειδικές κάνουλες που είναι λεπτές και χρησιμοποιούνται ειδικές τεχνικές για να μην υπάρξει σημαντική απώλεια αίματος

Θεραπεία με λέιζερ χαμηλής στάθμης (LLLT)

Δύο κύκλοι θεραπείας με λέιζερ βρέθηκαν να είναι αποτελεσματικοί στη μείωση του όγκου του προσβεβλημένου βραχίονα, στη μείωση του εξωκυτταρικού υγρού, και τη σκληρότητα του ιστού σε περίπου ένα τρίτο των ασθενών με λεμφοίδημα μαστεκτομής 3 μήνες μετά την αγωγή. Η θεραπεία με λέιζερ μειώνει την ίνωση, διεγείρει τα μακροφάγα και το ανοσοποιητικό σύστημα, και διεγείρει τη λεμφαγγειογένεση.

 

Επιπλοκές λεμφοιδήματος

• Όταν αφεθεί χωρίς θεραπεία, το στάσιμο λεμφικό υγρό που είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες μειώνει την διαθεσιμότητα του οξυγόνου. Αυτό παρεμβαίνει στην επούλωση του τραύματος και ευνοεί την ανάπτυξη των βακτηρίων που μπορεί να οδηγήσει σε λοιμώξεις: κυτταρίτιδα, λεμφαγγειίτιδα, λεμφαδενίτιδα, και σε σοβαρές περιπτώσεις, έλκη του δέρματος. Είναι ζωτικής σημασίας για τους ασθενείς με λεμφοίδημα να γνωρίζουν τα συμπτώματα της λοίμωξηςκαι να ξεκινούν θεραπεία κατά τα πρώτα σημάδια, αφού οι υποτροπιάζουσες λοιμώξεις ή η κυτταρίτιδα βλάπτουν επιπρόσθετα το λεμφικό σύστημα και δημιουργείται ένα φαύλος κύκλος.
• Σε σπάνιες περιπτώσεις, το λεμφοίδημα μπορεί να οδηγήσει σε μια μορφή καρκίνου που ονομάζεταιλεμφαγγειοσάρκωμα (σύνδρομο Stewart – Treves). Το λεμφαγγειοσάρκωμα εμφανίζεται πιο συχνά στις περιπτώσεις  μακροχρόνιου λεμφοιδήματος. Η συχνότητα εμφάνισης υπολογίζεται να είναι 0,45 % σε ασθενείς που ζουν 5 χρόνια μετά.
• Το λεμφοίδημα συνδέεται επίσης με μια μορφή καρκίνου που ονομάζεται αιμαγγειοενδοθηλίωμα(χαμηλού βαθμού αγγειοσάρκωμα).
• Τέλος, επειδή το λεμφοίδημα παραμορφώνει, προκαλεί δυσκολίες στην καθημερινή ζωή και μπορεί να οδηγήσει σε κακή ποιότητα ζωής και σε ψυχολογικά προβλήματα.

 

Συμβουλές πρόληψης και αντιμετώπισης:

• Αποφύγετε τις ακραίες θερμοκρασίες, τα καυτά μπάνια, τη σάουνα, ενώ μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνετε στην αποφυγή εγκαυμάτων.
• Προσοχή στις λοιμώξεις. Αν συμβούν απαιτείται άμεση αντιμετώπιση με αντιβίωση.
• Μην σηκώνετε ή μεταφέρετε βαριά αντικείμενα.
• Μην φοράτε σφικτά ρούχα, δαχτυλίδια, βραχιόλια κτλ.
• Προσοχή στη διατροφή. Ελάχιστο αλάτι, ελάχιστα τηγανιτά, αρκετά φρούτα και λαχανικά. Δίνετε σημασία στην διατήρηση κανονικού σωματικού βάρους. Η παχυσαρκία ευνοεί την εμφάνιση λεμφοιδήματος.
• Όχι αλκοόλ και κάπνισμα
• Σχολαστική φροντίδα της επιδερμίδας και των νυχιών.
• Να κοιμόμαστε με το πάσχον μέλος σε ανάρροπη θέση.
• Ασκηθείτε με δραστηριότητες μικρής έντασης αλλά μεγάλης αποτελεσματικότητας, όπως είναι το κολύμπι, το περπάτημα, κ.α., ενώ δεν θα πρέπει να αμελείτε το θεραπευτικό πρόγραμμα ασκήσεων που σας έχει δώσει ο Φυσιοθεραπευτής.
• Ακόμα και για το ελάχιστο λεμφοίδημα ακολουθήστε το ειδικό θεραπευτικό πρόγραμμα αποκατάστασης.
• Ταξιδεύετε φορώντας το ελάχιστο γάντι, με το μέλος σε ανάρροπη θέση.

 

• Μην επιτρέπετε να σας παίρνουν αίμα ή να σας μετρούν την αρτηριακή πίεση από το πάσχον μέλος.
• Ενυδατώνετε την επιδερμίδα σας τακτικά με καλλυντικά που έχουν χαμηλό ή ουδέτερο ph.
• Χρησιμοποιείτε γάντια στις δουλειές του σπιτιού ή στην φροντίδα κατοικιδίων ζώων.
• Όσο μπορείτε, κρατήστε ψηλά το διογκωμένο χέρι ή πόδι, κατά προτίμηση πάνω από το επίπεδο της καρδιάς. Όταν κάθεστε, να τοποθετείτε το πόδι σας σε μία καρέκλα ή ένα σκαμνάκι.
• Καθαρίζετε το δέρμα του πάσχοντος άκρου κάθε ημέρα με ειδικό λάδι ή κρέμα.
• Κόψτε τα νύχια των ποδιών.
• Διατηρείτε τα πόδια καθαρά και στεγνά και φοράτε βαμβακερές κάλτσες.
• Αποφύγετε ακραίες θερμοκρασίες στα πάσχοντα μέλη (π.χ. παγοκύστη, θερμοφόρα).
• Αποφύγετε κάθε πίεση στα χέρια και τα πόδια:
• Μη σταυρώνετε τα πόδια όταν κάθεστε.
• Φοράτε χαλαρά κοσμήματα και ρούχα χωρίς συμπιεστικές ζώνες.
• Μεταφέρετε χειραποσκευές με το υγιές χέρι μόνο.
• Μη μετράτε την αρτηριακή πίεση στο πάσχον χέρι.
• Μη κάθεστε περισσότερο από 30 λεπτά χωρίς να αλλάζετε θέση.
• Ελέγχετε καθημερινά το άκρο για να διαπιστώσετε σημεία αλλαγής. Ιδιαίτερα παρακολουθήστε για σημεία λοίμωξης (ερυθρότητα, πόνος, θερμότητα, οίδημα, πυρετός). Επικοινωνήστε με τον ιατρό εάν υπάρχουν ύποπτες ενδείξεις. Αναφέρετε κάθε αίσθηση οιδήματος ή απότομης αύξησης του υγρού.
• Εκτελείτε σωστά τις ασκήσεις παροχέτευσης.
• Εφόσον αντιμετωπιστεί η διαταραχή, επιστρέψτε σταδιακά στην φυσιολογική δραστηριότητα. Εφαρμόζετε πάντα τις ιατρικές οδηγίες, καθώς το οίδημα μπορεί να επανέλθει εάν συμβεί κάποια βλάβη.