Ο καρκίνος του μαστού είναι μια ασθένεια κατά την οποία τα κύτταρα του μαστού αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Υπάρχουν διάφορα είδη καρκίνου του μαστού. Το είδος του καρκίνου του μαστού εξαρτάται από τα κύτταρα του μαστού που μετατρέπονται σε καρκίνο.
Μετά τον καρκίνο του δέρματος, ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος που διαγιγνώσκεται στις γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, αλλά είναι πολύ πιο συχνός στις γυναίκες.
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να ξεκινήσει σε διάφορα μέρη του μαστού. Ένας μαστός αποτελείται από τρία κύρια μέρη: λοβούς, πόρους και συνδετικό ιστό. Οι λοβοί είναι οι αδένες που παράγουν γάλα. Οι πόροι, είναι σωλήνες που μεταφέρουν το γάλα στη θηλή. Ο συνδετικός ιστός (που αποτελείται από ινώδη και λιπώδη ιστό) περιβάλλει και συγκρατεί τα πάντα μαζί.
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να εξαπλωθεί εκτός του μαστού μέσω των αιμοφόρων αγγείων και των λεμφαγγείων. Όταν ο καρκίνος του μαστού εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, λέγεται ότι έχει κάνει μετάσταση.
Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου μπορεί να οδηγήσει σε καλή πρόγνωση και υψηλό ποσοστό επιβίωσης. Η μαστογραφία είναι μια ευρέως χρησιμοποιούμενη προσέγγιση προσυμπτωματικού ελέγχου για την ανίχνευση του καρκίνου του μαστού και αποδείχθηκε ότι συμβάλλει αποτελεσματικά στη μείωση της θνησιμότητας. Άλλες μέθοδοι προσυμπτωματικού ελέγχου, όπως η μαγνητική τομογραφία (MRI), η οποία είναι πιο ευαίσθητη από τη μαστογραφία, έχουν επίσης εφαρμοστεί και μελετηθεί την τελευταία δεκαετία.
Παράγοντες που σχετίζονται:
- Φύλο. Οι γυναίκες έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού.
- Ηλικία. Ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου, αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας.
- Ιστορικό παθήσεων του μαστού.
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού. Εάν η μητέρα, η αδερφή ή η κόρη μίας γυναίκας, διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού, ιδιαίτερα σε νεαρή ηλικία, ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού αυξάνεται. Ωστόσο, η πλειοψηφία των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
- Κληρονομικά γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου. Ορισμένες γονιδιακές μεταλλάξεις που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού μπορούν να μεταδοθούν από τους γονείς στα παιδιά. Οι πιο γνωστές γονιδιακές μεταλλάξεις αναφέρονται ως BRCA1 και BRCA2. Αυτά τα γονίδια μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και άλλους καρκίνους, αλλά δεν καθιστούν τον καρκίνο αναπόφευκτο.
- Έκθεση σε ακτινοβολία.
- Παχυσαρκία.
- Έναρξη της περιόδου πριν από την ηλικία των 12 αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού.
- Έναρξη εμμηνόπαυσης σε μεγαλύτερη ηλικία.
- Μεταεμμηνοπαυσιακή ορμονοθεραπεία. Οι γυναίκες που λαμβάνουν φάρμακα ορμονικής θεραπείας που συνδυάζουν οιστρογόνα και προγεστερόνη για τη θεραπεία των σημείων και συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού μειώνεται όταν οι γυναίκες σταματούν να παίρνουν αυτά τα φάρμακα.
- Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού.
Συμπτώματα
- Ένα εξόγκωμα ή πάχυνση του μαστού που έχει διαφορετική αίσθηση από τον περιβάλλοντα ιστό
- Αλλαγή στο μέγεθος, το σχήμα ή την εμφάνιση ενός μαστού
- Αλλαγές στο δέρμα πάνω από το στήθος, όπως λακκάκια
- Μια πρόσφατα ανεστραμμένη θηλή
- Ξεφλούδισμα, απολέπιση, δημιουργία κρούστας ή απολέπιση της μελαγχρωματικής περιοχής του δέρματος που περιβάλλει τη θηλή ή το δέρμα του μαστού
- Ερυθρότητα του δέρματος πάνω από το στήθος, όπως το δέρμα ενός πορτοκαλιού.
Αιτίες
Ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται όταν ορισμένα κύτταρα του μαστού αρχίζουν να αναπτύσσονται ανώμαλα. Αυτά τα κύτταρα διαιρούνται πιο γρήγορα από τα υγιή κύτταρα και συνεχίζουν να συσσωρεύονται, σχηματίζοντας ένα κομμάτι ή μάζα. Τα κύτταρα μπορεί να εξαπλωθούν (μετάσταση) μέσω του μαστού σας στους λεμφαδένες σας ή σε άλλα μέρη του σώματός σας.
Ο καρκίνος του μαστού ξεκινά συχνότερα με κύτταρα στους πόρους που παράγουν γάλα (διηθητικό καρκίνωμα του πόρου). Ο καρκίνος του μαστού μπορεί επίσης να ξεκινήσει στον αδενικό ιστό που ονομάζεται λοβοί (διηθητικό λοβιακό καρκίνωμα) ή σε άλλα κύτταρα ή ιστό εντός του μαστού.
Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει ορμονικούς παράγοντες, τον τρόπο ζωής και περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Αλλά δεν είναι ξεκάθαρο γιατί μερικοί άνθρωποι που δεν έχουν παράγοντες κινδύνου, αναπτύσσουν καρκίνο. Ενώ άλλοι άνθρωποι με παράγοντες κινδύνου δεν το κάνουν ποτέ. Είναι πιθανό ότι ο καρκίνος του μαστού προκαλείται από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση της γενετικής σύνθεσης και του περιβάλλοντος.
Κληρονομικός καρκίνος του μαστού
Οι γιατροί εκτιμούν ότι περίπου το 5 με 10 τοις εκατό των καρκίνων του μαστού συνδέονται με γονιδιακές μεταλλάξεις που περνούν από γενεές μιας οικογένειας.
Έχει εντοπιστεί ένας αριθμός κληρονομημένων μεταλλαγμένων γονιδίων που μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα καρκίνου του μαστού. Τα πιο γνωστά είναι το γονίδιο του καρκίνου του μαστού 1 (BRCA1) και το γονίδιο του καρκίνου του μαστού 2 (BRCA2), τα οποία αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο τόσο του καρκίνου του μαστού όσο και των ωοθηκών.
Η μαστογραφία είναι μια αποτελεσματική μέθοδος προληπτικού ελέγχου για τη χρήση ακτίνων Χ χαμηλής ενέργειας για τη λήψη εικόνων υψηλής ανάλυσης του μαστού. Ενώ, η όλη διαδικασία δοκιμής διαρκεί μόνο 20 λεπτά και δεν απαιτεί κανένα παράγοντα ενίσχυσης της αντίθεσης.
Η ουσιαστική υποστήριξη για την ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του μαστού και η χρηματοδότηση της έρευνας συνέβαλε στη δημιουργία προόδου στη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Τα ποσοστά επιβίωσης από καρκίνο του μαστού έχουν αυξηθεί και ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με αυτή την ασθένεια μειώνεται σταθερά, κυρίως λόγω παραγόντων όπως η έγκαιρη ανίχνευση.
Κατανόηση των ποσοστών επιβίωσης από καρκίνο του μαστού
Η πρόγνωση (πιθανότητα επιβίωσης) διαφέρει ανάλογα με το στάδιο του καρκίνου του μαστού.
Ο μη επεμβατικός (στάδιο 0) και ο διηθητικός καρκίνος του μαστού πρώιμου σταδίου (στάδια I και II) έχουν καλύτερη πρόγνωση από τους καρκίνους μεταγενέστερου σταδίου (στάδια III και IV). Ο καρκίνος του μαστού που βρίσκεται μόνο στο μαστό και δεν έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες έχει καλύτερη πρόγνωση από τον καρκίνο του μαστού που εξαπλώνεται στους λεμφαδένες.
Η χειρότερη πρόγνωση είναι για μεταστατικό καρκίνο του μαστού (στάδιο IV). Αυτό συμβαίνει όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέρα από το στήθος και τους κοντινούς λεμφαδένες σε άλλα μέρη του σώματος.
Επίπτωση και θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού
Το 2008, σχεδόν 1,4 εκατομμύρια γυναίκες διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού παγκοσμίως με 459.000 θανάτους από καρκίνο του μαστού. Ενώ τα ποσοστά επίπτωσης ήταν υψηλότερα (71,7/100.000) στις πιο ανεπτυγμένες χώρες σε σύγκριση με τις αναπτυσσόμενες χώρες (29,3/100.000), τα αντίστοιχα ποσοστά θνησιμότητας ήταν 17,1/100.000 και 11.8/100.000, αντίστοιχα, υποδηλώνοντας ότι οι θάνατοι οφείλονται στον καρκίνο του μαστού με σχεδόν 17 % υψηλότερα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Έτσι, οι εκτιμήσεις σχετικής επιβίωσης 5 ετών κυμαίνονται από 12 % στην Αφρική όπου η επίπτωση είναι χαμηλότερη έως σχεδόν 90 % στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία και τον Καναδά, όπου η επίπτωση είναι πολύ υψηλότερη.
Η διεθνής επίπτωση του γυναικείου καρκίνου του μαστού θα φτάσει πιθανώς 3,2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ετησίως έως το 2050. Τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω σε πολλές λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες λόγω του μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής σε συνδυασμό με την υιοθέτηση ενός πιο «δυτικού» τρόπου ζωής, της λιγότερης σωματικής δραστηριότητας και των καθυστερήσεων στην τεκνοποίηση.
Η μεγάλη προβλεπόμενη αύξηση της επίπτωσης σε περιοχές της Ασίας λόγω ενός ολοένα πιο «δυτικού» τρόπου ζωής θα επηρεάσει την παγκόσμια επιβάρυνση του καρκίνου του μαστού στο μέλλον. Παρόλο που η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού αυξάνεται σε όλο τον κόσμο, υπάρχουν σημαντικές ανισότητες μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, με τα ποσοστά εμφάνισης να παραμένουν υψηλότερα στις πιο ανεπτυγμένες περιοχές, ενώ τα ποσοστά θνησιμότητας είναι πολύ υψηλότερα στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες.
Για παράδειγμα, στη Δυτική Ευρώπη, η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι 90 νέες περιπτώσεις ανά 100.000 γυναίκες ετησίως, σε σύγκριση με 30 ανά 100.000 στην Ανατολική Αφρική, παρόλο που τα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού σε αυτές τις δύο περιοχές είναι τα ίδια.
ΠΗΓΕΣ:
CDC (2019). CDC – What Is Breast Cancer? [online] Centers for Disease Control and Prevention. Available at: cdc.gov. Last access: 29/4/22.
Mayo Clinic (2020). Breast cancer – Symptoms and causes. [online] Mayo Clinic. Available at: mayoclinic.org Last access: 29/4/22.
Sun, Y.-S., Zhao, Z., Yang, Z.-N., Xu, F., Lu, H.-J., Zhu, Z.-Y., Shi, W., Jiang, J., Yao, P.-P. and Zhu, H.-P. (2017). Risk Factors and Preventions of Breast Cancer. International Journal of Biological Sciences, [online] 13(11), pp.1387–1397.
Tao, Z., Shi, A., Lu, C., Song, T., Zhang, Z. and Zhao, J. (2014). Breast Cancer: Epidemiology and Etiology. Cell Biochemistry and Biophysics, 72(2), pp.333–338.
