Η αιμορροϊδοπάθεια αποτελεί μία πολύ κοινή αιτία αιμορραγίας από το ορθό, αλλά η ακριβής επιδημιολογία της είναι άγνωστη καθώς πολλοί ασθενείς δεν αναζητούν ποτέ ιατρική βοήθεια. Απαντάται εξίσου στα δύο φύλα, με μέγιστη συχνότητα εμφάνισης στις ηλικίες 45-65 ετών, ενώ σπάνια εμφανίζεται πριν τα 20 έτη ηλικίας. Τι ακριβώς είναι οι αιμορροΐδες; Από τι προκαλείται η αιμορροϊδοπάθεια; Και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Οι αιμορροΐδες είναι φυσιολογικοί ανατομικοί σχηματισμοί που υπάρχουν από την πρώιμη εμβρυακή ζωή και βρίσκονται στο ανώτερο μέρος του πρωκτικού σωλήνα. Διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πλήρη σύγκλειση του πρωκτικού δακτυλίου. Λειτουργούν ως προστατευτικά μαξιλάρια που διογκώνονται με αίμα κατά τη διάρκεια της αφόδευσης, προστατεύοντας τον πρωκτικό σωλήνα από τον άμεσο τραυματισμό λόγω της διέλευσης των κοπράνων. Οι αιμορροϊδικοί ιστοί διογκώνονται όταν αυξάνεται η ενδοκοιλιακή πίεση, δηλαδή στην παχυσαρκία, την εγκυμοσύνη, κατά την άρση βάρους και την αφόδευση.
Οι αιμορροΐδες διακρίνονται σε εσωτερικές και εξωτερικές. Οι παθήσεις τους μπορεί να αφορούν το εσωτερικό σύμπλεγμα, το εξωτερικό, ή και τα δύο. Οι εσωτερικές αιμορροΐδες γίνονται συμπτωματικές όταν το εσωτερικό σύμπλεγμα διογκώνεται χρόνια ή ο ιστός προσπίπτει στον πρωκτικό σωλήνα λόγω της χαλάρωσης του περιβάλλοντος συνδετικού ιστού και διάτασης των φλεβών. Οι εξωτερικές αιμορροΐδες γίνονται συμπτωματικές με τη θρόμβωση, που οδηγεί σε μία οξεία έναρξη σοβαρού περιπρωκτικού άλγους.
Οι εσωτερικές αιμορροΐδες ταξινομούνται σε 4 βαθμούς:
– 1ου βαθμού: αιμορροΐδες που αιμορραγούν
– 2ου βαθμού: αιμορροΐδες που αιμορραγούν και προσπίπτουν, αλλά ανατάσσονται αυτόματα
– 3ου βαθμού: αιμορροΐδες που αιμορραγούν, προσπίπτουν και ανατάσσονται με το χέρι
– 4ου βαθμού: αιμορροΐδες που αιμορραγούν, στραγγαλίζονται και δεν ανατάσσονται
Οι εσωτερικές αιμορροΐδες τυπικά προκαλούν απώλεια ζωηρού ερυθρού αίματος από το ορθό, βλεννώδη έκκριση και μια αίσθηση ορθικής πληρότητας ή δυσφορία, αλλά είναι ανώδυνες. Σπάνια προσπίπτουν μέσα στον πρωκτικό σωλήνα, όπου στραγγαλίζονται, θρομβώνονται και νεκρώνονται.
Ο οξύς ενδαγγειακός θρόμβος μπορεί να εμφανιστεί μέσα στις εξωτερικές αιμορροΐδες και σχετίζεται με οξύ περιπρωκτικό άλγος, το οποίο συνήθως κορυφώνεται μέσα σε 48 ώρες. Ο θρόμβος περιστασιακά προκαλεί ισχαιμία και νέκρωση του υπερκείμενου δέρματος, οδηγώντας σε αιμορραγία.
Αιτιολογικοί παράγοντες αιμορροϊδοπάθειας:
| Ανατομικές ανωμαλίες | Δίαιτα | Υπόθετα |
| Συνήθειες του εντέρου | Διάρροια | Κολπικοί πεσσοί |
| Κλίμα | Δυσκοιλιότητα | Απόφραξη κάτω κοίλης φλέβας |
| Εποχή του έτους | Λήψη καθαρτικών | Ομοφυλοφιλία |
| Ηλικία | Ορθοπρωκτικός ερεθισμός | Καθιστική ζωή |
| Φύλο | Ατονία σφιγκτήρα | Οινόπνευμα |
| Εγκυμοσύνη | Σπασμός σφιγκτήρα |
Παράγοντες που πυροδοτούν την έξαρση της αιμορροϊδικής νόσου:
| Διαταραχές της εντερικής λειτουργίας (δυσκοιλιότητα– διάρροια) | Δυσκολία στην κένωση του πρωκτού | Τοπική εφαρμογή φαρμάκων (υπόθετα – κλύσματα) |
| Κύηση – τοκετός | Έμμηνος ρύση | Καθιστική ζωή |
| Αθλήματα (ιππασία – ποδηλασία) | Επαγγελματικοί λόγοι (οδηγοί – πιλότοι) | Οινόπνευμα |
| Καρυκεύματα |
Ανάλογα με το στάδιο των αιμορροΐδων εφαρμόζονται διάφορες θεραπευτικές μέθοδοι:
– Συντηρητική αγωγή μπορεί να εφαρμοστεί στους περισσότερους ασθενείς με αιμορροΐδες 1ου και 2ου βαθμού. Περιλαμβάνει την αποφυγή ερεθιστικών για τις αιμορροΐδες ουσιών, όπως καρυκεύματα και οινόπνευμα, δίαιτα που αυξάνει την ποσότητα των κοπράνων (λήψη πολλών υγρών και φυτικών ινών) με εξάλειψη τροφών που προκαλούν δυσκοιλιότητα (π.χ. αυγό, τυρί). Είναι επίσης ωφέλιμο να γίνουν αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες με την προσθήκη της άσκησης και την ελάττωση του χρόνου παραμονής στη λεκάνη της τουαλέτας. Η τοπική εφαρμογή αλοιφών και υπόθετων έχει κάποια ευεργετική αναισθητική και αγγειοσυσπαστική – αιμοστατική δράση στις αιμορροΐδες.
– Επεμβατικές μέθοδοι, όπως η σκληροθεραπεία και η φωτοπηξία με υπέρυθρες ακτίνες και οι ακτίνες laser εφαρμόζονται κυρίως σε αιμορροΐδες 1ου βαθμού όπου απέτυχε η συντηρητική αγωγή. Η απολίνωση με ελαστικό δακτύλιο είναι ασφαλής και αποτελεσματική στη θεραπεία των 1ου, 2ου και 3ου βαθμού και σε επιλεγμένες 4ου βαθμού αιμορροΐδες.
– Η αιμορροϊδεκτομή κρατείται για τις μεγαλύτερες 3ου και 4ου βαθμού αιμορροΐδες, μικτές εσωτερικές και εξωτερικές αιμορροΐδες μη επιδεκτικές στην τοποθέτηση δακτυλίου της εσωτερικής συνιστώσας, και στις περιεσφιγμένες εσωτερικές αιμορροΐδες που απαιτούν άμεση παρέμβαση. Ο σοβαρός πόνος, η επίσχεση ούρων, η αιμορραγία και η κοπρόσταση είναι οι πιο κοινές επιπλοκές της αιμορροϊδεκτομής.
Η οξέως θρομβωθείσα εξωτερική αιμορροΐδα μπορεί να αντιμετωπιστεί με εξαίρεση της αιμορροΐδας ή εκκένωση του θρόμβου αν ο ασθενής παρουσιασθεί σε λιγότερο από 48 ώρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Μετά την παρέλευση των 48 ωρών, ο θρόμβος θα έχει αρχίσει να οργανώνεται και η εκκένωση θα είναι ανεπιτυχής. Ζεστά μπάνια, δίαιτα πλούσια σε ίνες, μαλακτικά κοπράνων και ο καθησυχασμός του ασθενή είναι η κατάλληλη θεραπεία σε αυτήν τη φάση.
Τέλος, η πρόγνωση της υποτροπής της αιμορροϊδοπάθειας σχετίζεται περισσότερο με την επιτυχία της αλλαγής των συνηθειών του εντέρου στον ασθενή. Η αύξηση των διαιτητικών ινών, η ελάττωση των τροφίμων που προκαλούν δυσκοιλιότητα, η έναρξη άσκησης και η ελάττωση του χρόνου παραμονής στην τουαλέτα ελαττώνουν το χρόνο πίεσης του ασθενή κατά την αφόδευση και επομένως την πιθανότητα υποτροπής.
